پایتخت 4؛ زندگی با چاشنی طنز

به گزارش جام‌جم، در سری جدید سریال پایتخت علاوه بر شخصیت‌‌های ثابت سریال؛ نقی، ارسطو، باباپنجعلی، هما، رحمت و فهیمه شخصیت‌‌‌های دیگری هم به کار اضافه شده‌اند که از میان آنها می‌توان به «بائو» اشاره کرد که از همان قسمت اول سریال با ماجراهای متفاوتی به داستان پایتخت اضافه شد و گویا قرار است برای خانواده نقی ماجراهایی را شکل دهد. بائو رقیب هما در انتخابات شورا‌ بوده و نقی مادر بائو را برای باباپنجعلی خواستگاری کرده است.

بیژن اشکورکیایی معروف به «بیژن استرس» دیگر بازیگری است که در سری چهارم سریال پایتخت بازی می‌کند. بیژن درباره نقش خود در پایتخت 4 به روابط عمومی مرکز نمایش سیما گفت: من در این مجموعه نقش پسر همسایه را بازی می‌کنم که از سربازی برگشته و دنبال کار می‌گردد. بازیگری سختی‌های خاص خودش را دارد، اما برای من سخت نیست چون کارهای سخت‌تر از بازیگری مثلا گچکاری کرده‌ام و خیلی علاقه‌مندم بازیگری را ادامه بدهم.

نگاه مثبت پایتخت به فعالیت‌های اجتماعی زنان

یکی از ویژگی‌های این سریال پرداختن به مفهوم خانواده از نوع بومی و ملی آن است. مخاطبان در این سریال شاهد لهجه‌های درست، روابط انسانی مطلوب هستند و ارتباط بین اعضای خانواده بخوبی برقرار است و سنت و مدرنیته بدرستی در کنار هم قرار گرفته است. هما که زنی تحصیلکرده است و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای دارد، در سری جدید وارد سیاست شده و در انتخابات شورای شهر شرکت کرده و توانسته به این شورا راه پیدا کند. شخصیت‌پردازی مناسب برای هما یکی از نکات مثبت سریال پایتخت است که هما را هم همسر و مادری موفق نشان داده و هم برای او فعالیت‌های اجتماعی موثری طراحی کرده است. در سری دوم این سریال بود که هما برای ادامه تحصیل راهی تهران شد و خانواده‌اش نیز او را همراهی کردند. در سری سوم او در دوره‌ای که نقی بیکار بود آشپزخانه‌ای دایر کرد تا چرخ اقتصادی خانواده را بچرخاند و در سری چهارم او وارد عرصه سیاست شده است.

واقعگرایی رمز موفقیت

حسین سلطان‌‌محمدی، منتقد سینما و تلویزیون معتقد است وجه تمایز و مشخصه سریال پایتخت، پرداخت به موضوعات روز است که دغدغه ذهنی مردم عادی و نخبه جامعه است و این سریال در قالب داستانی جذاب این موضوعات را روایت می‌کند. در چهار قسمت اول این مجموعه به مسائلی مانند مذاکرات هسته‌ای، سقوط هواپیما در شرق آسیا، انتخابات شورای شهر و توقعاتی که بعد از وعده‌ها پیش می‌آید، اشاره شده که همه اینها نشان می‌دهد سازندگان این سریال به اتفاقات روز اشراف دارند.به نظر این منتقد، این وجه تمایز در سه فصل قبلی سریال پایتخت هم دیده می‌شد و این نشان می‌دهد سریال زنده است و موضوعات آن ریشه در تخیل نویسندگان آن ندارد.

وی ادامه داد: در مجموع به موضوعات روز با ظرافت و زیبایی توسط فیلمنامه‌نویسان پرداخته شده است. در قسمت اول سریال در قالب دیالوگ‌های رد و بدل شده بین شخصیت‌های قصه، جملاتی از این دست که پوسترها زیاد چاپ شده، ناهار و شام مجانی دادند و... هم می‌شنویم که به واقعگرایی مجموعه کمک کرده است.

ظرافت و تبحر محسن تنابنده، سیروس مقدم، خشایار الوند، حسن وارسته و دیگر عوامل سازنده سریال به شیرینی کار کمک کرده است بدون این که اتفاق عجیب و غریب در مجموعه بیفتد که خارج از ذهن مردم باشد. در مجموع سریال پایتخت 4 مطلوب تماشاگران است.

جبار آذین، دیگر منتقد تلویزیون درباره سری چهارم سریال پایتخت به جام‌جم گفت: سیروس مقدم و سری جدید مجموعه پایتخت برای مخاطب رسانه ملی آشناتر از آن است که نیاز به معرفی و توضیح داشته باشد. با این حال حرف‌ها، تازه‌ها، کهنه‌ها، نوآوری‌ها، تکراری‌ها، پارازیت‌ها و دوربین‌ بازی‌های
با ربط و بی‌ربط مقدم و پایتخت 4 و همچنین حضور بازیگران قدیمی و جدید و کاراکترهای کم و اضافه شده به سری چهارم پایتخت، جای تامل دارد.

باید قبول کرد هماهنگی عوامل حرفه‌ای، هنری و فنی در شکل‌دهی و ساخت از مرحله طراحی روی صفحات کاغذ تا نشستن بر قاب تصویر ویژگی مهمی است که مقدم به آنها آگاه است؛ ولی حیات بخشی آنها در قالب فیلمنامه و بازی بازیگران اصلی مانند سری‌های قبل سهم چشمگیری در توفیق آن داشته و کارگردان را در پوشاندن لباس تصویر مناسب بر اندام آدم‌ها، ماجراها، حوادث و مناسبات بخوبی یاری کرده است.

خانواده آشنای پایتختی‌ها این بار با ماجراهایی چون فعالیت اجتماعی و سیاسی هما، درگیری نقی و بائو، ورود اقوام همسر ارسطو و تعدادی کشمکش‌های سطحی، خانوادگی و اجتماعی آمده‌اند و همه اینها در جلب نظر مخاطب سهم زیادی دارد.

به هر حال پایتخت 4، مجموعه‌ای جمع و جور، حرفه‌ای و تماشاگرپسند است که تا سری چهارم به نسبت پذیرفتنی جلو آمده است. البته امیدواریم در قسمت‌‌های بعدی شاهد نوآوری‌هایی در قصه و شخصیت‌‌ها باشیم تا این سریال در دام تکرار و کلیشه نیفتد. پایتخت 4 به لحاظ مضامین انسانی، خانوادگی و اجتماعی خود توانسته در حال و هوای معنوی رمضان مردم تاثیر گذاشته و دست‌کم آنها را سرگرم کند.

کم‌فروشی نمی‌کنیم

حسن وارسته، یکی از نویسندگان سریال پایتخت 4 درباره موقعیت‌های کمدی این اثر توضیح داد: ما از ابتدا یک قالب و ساختار مشخص کردیم و به آن وفادار خواهیم ماند، ضمن این که خرده قصه‌هایی که در چند قسمت اول بازگو کرده‌ایم برای ورود به قصه اصلی است.بینندگان در قسمت‌های آینده شاهد شرایط، موقعیت‌ و قصه‌های جدید و متنوع خواهند بود. مطمئن هستم موقعیت‌های جدیدی که در سریال روایت می‌شود برای مخاطبان، تازه و بکر خواهد بود. در مجموع این سریال طنز اجتماعی و باورپذیر است و در این راستا هم قصه را جلو می‌بریم.

این نویسنده درباره نگارش فیلمنامه و تقسیم کار توضیح داد: ما قصه‌ای جلو می‌رویم و یک قصه شروع می‌کنیم و بعد از پایان دادن آن قصه دیگری را آغاز می‌کنیم. درمجموع کار گروهی است و تلاش ما این است به مخاطب کم‌فروشی نکنیم.

منوچهر اکبرلو، کارشناس رسانه درباره سری‌سازی در آثار نمایشی به جام‌جم گفت: در سری‌سازی آنچه مهم است شناخت ویژگی‌های یک اثر است که با استقبال مخاطب مواجه شده است. مثلا ممکن است موقعیت‌های ایجاد شده و شخصیت‌ها در مجموعه جذاب باشد. نکته دیگر این است که ویژگی‌های شخصیت‌های اصلی نباید تغییر کند، چرا که مخاطب با این توقع به تماشای سریال می‌نشیند که باردیگر با همان شخصیت‌هایی که می‌شناخت و برایش جذاب بود، روبه‌رو شود.

این کارشناس بر این باور است، حفظ ترکیب سریال بویژه در بخش فیلمنامه باید حفظ شود. البته به دلیل بی‌ثباتی در نحوه تولید آثار، این امر در ایران در سینما و تلویزیون همیشه امکان‌پذیر نیست، برای همین است که این ادامه‌سازی‌ها دچار نوسان‌های شدید می‌شود. نکته دیگر این است که ادامه‌سازی امری رایج در همه تلویزیون‌های دنیاست، اما باید توجه داشت تکثیر آن ممکن است تلویزیون را با این آسیب روبه‌رو کند که در مجموع تماشاگر فضایی تکراری ببیند و عرصه‌ای برای ارائه سریال‌های جدید با داستان‌ها و فضاهای دیگر وجود نداشته باشد.

در این جهت مدیران نقش تعیین کننده، دارند و ساخت سریال‌ها نبایددچار تکرار شود. در مجموع ادامه‌سازی سریال امری پسندیده است؛ چرا که بیش از هر چیز آن را می‌توان احترام به سلیقه مخاطب دانست.

از پکن تا مازندران

تصویربرداری مجموعه پایتخت 4 از فروردین 94 در پکن آغاز شد و گروه سازنده به مدت ده روز در آنجا ضبط داشت و بعد از آن به ایران آمدند و در مناطق مختلف از جمله شیرگاه، زیرآب و لفور بابل رود به ضبط پرداختند. این سریال بیش از 30 لوکیشن اصلی دارد که در جنگل، شهر، روی آب و... است. در حال حاضر گروه مشغول ضبط قسمت 14 سریال در سنبل‌رود است. در این بخش هما به ماموریت اداری می‌رود و با ماجراهایی روبه‌رو می‌شود.علیرضا نجف‌زاده، سرپرست گروه کارگردانی درباره روند تولید این سریال به جام‌جم گفت: این سریال علاوه بر بازیگران اصلی حدود 80 بازیگر نقش مکمل دارد. غیراز بازیگران تهران تعدادی از بازیگران از میان هنرمندان تئاتر و تلویزیون مازندران و گرگان انتخاب شدند.

وی درباره سختی کار با بچه‌ها و انتخاب نوزاد برای بازی در نقش بچه فهیمه (نسرین نصرتی) گفت: مسلما این صحنه‌ها سختی‌های خودش را دارد، اما تلاش می‌کنیم با یک برنامه‌ریزی صحیح و استاندارد کار را بموقع برای پخش برسانیم. برای انتخاب نوزاد هم فراخوان دادیم، تا این که نوزاد زیر یک سال را در مازندران انتخاب کردیم. البته مادر بچه هم همراه گروه است؛ چون بچه با عوامل ناآشناست و مسلما باید مادرش در کنارش باشد.

فاطمه عودباشی/گروه رادیو و تلویزیون