ظهور و سقوط بنی صدر

سید ابوالحسن بنی صدر فرزند مشهور ترین روحانی همدان بود که اگر روزی پدرش از دوستان نزدیک امام (ره) محسوب می شد اما خود وی سال ها بعد تبدیل به یکی از مخالفین امام (ره) در انقلاب اسلامی شد.

از روزی که بنی صدر به ریاست جمهوری ایران رسید تا 17 ماه بعد که از ریاست جمهوری عزل شد، انقلاب نوپای مردم ایران فضای متفاوتی را تجریه کرد.

بنی‌صدر که روز 12 بهمن 1357 همراه با امام خمینی(ره) و با هواپیمای حامل وی به تهران آمد در ابتدا چهره ناشناخته‌ای بود.

وی فارغ التحصیل رشته علوم اقتصادی از دانشگاه پاریس است و 20 سال از عمر خود را تا زمان پیروزی انقلاب در آن کشور گذرانده است.

بنی صدر ابتدا در شورای انقلاب عضویت یافت و سپس با سخنرانی‌های مختلف در جامعه و مناظره‌ای که با بابک زهرایی در دانشگاه تهران انجام داد، توانست خود را به عنوان «روشنفکر تحصیلکرده طرفدار انقلاب‌» در میان مردم شاخص گرداند. این پدیده زمانی که وی خود را کاندید انتخابات ریاست جمهوری کرد، توانست طرفداران فراوانی برایش به وجود آورد.

بنی‌صدر در اولین انتخابات ریاست جمهوری که در 5 بهمن 1358 و به فاصله کمتر از یک سال پس از پیروزی انقلاب برگزار شد، توانست با حدود 11 میلیون رأی سایر رقیبان خود از جمله شهید محمد حسن آیت‌، صادق قطب‌زاده‌، دریادار مدنی‌، کاظم سامی‌، صادق طباطبایی‌، داریوش فروهر و حسن حبیبی را پشت سر گذاشته و به عنوان اولین رئیس جمهور اسلامی ایران انتخاب گردد.

ریاست جمهوری بنی‌صدر رسماً از 15 بهمن 1358 که وی در برابر امام خمینی سوگند یاد کرد، آغاز شد. در مراسم تنفیذ، امام(ره) طی سخنانی فرمودند: «من از آقای بنی‌صدر می‌خواهم که مابین قبل و بعد از ریاست جمهوری در احوال روحی‌شان تفاوتی نباشد.» ایشان افزودند: «تنفیذ و نصب اینجانب و رأی ملت مسلمان ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از احکام مقدسه اسلام و تبعیت از قانون اساسی‌.»

ریاست جمهوری بنی‌صدر تنها 17 ماه به طول انجامید. وی در این مدت از یکسو با میدان دادن به گروهک های ضد‌انقلاب سبب تقویت آنان شد و از سوی دیگر دربرابر اکثر مصوبات مجلس شورای اسلامی‌، قوه قضائیه‌، شورای نگهبان و برخی دیگر از نهادهای برخاسته از انقلاب ایستادگی کرد.

بنی‌صدر در دفتر ریاست جمهوری خود طیفی از تحصیلکرده گانی را گردهم آورد که اغلب وابسته به گروه های مخالف انقلاب بودند. این دفتر تحت نظارت دکتر رضا تقوی از دیپلماتهای وزارت خارجه حکومت پهلوی افرادی را که به جبهه ملی‌، سازمان مجاهدین خلق‌، حزب رنجبران و دیگر گروه‌ها و سازمانهای مخالف انقلاب وابسته بودند، گردهم آورد. علاوه بر این دفتر هماهنگی مردم با رئیس جمهور به کانونی برای تحریک غیرمستقیم مردم علیه ارگانها و نهادهای برخاسته از انقلاب تبدیل شده بود.

این عملکرد که جامعه ایران را در اولین سالهای پس از پیروزی انقلاب با موجی از بحران و تنش و درگیری مواجه کرده بود، همراه با عدم شایستگی و صلاحیت بنی‌صدر در مقام فرماندهی کل نیروهای مسلح به ویژه در شرایط جنگی و همچنین حمایت صریح و علنی وی از سازمان مجاهدین خلق (منافقین‌) و نقش وی در میدان دادن به این سازمان در عرصه اجتماعی و سیاسی کشور، سبب شد تا امام خمینی روز 20 خرداد 1360 طی حکمی وی‌ را از سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برکنار کند.

10 روز پس از صدور حکم امام‌، هاشمی رفسنجانی ـ رئیس وقت مجلس شورای اسلامی‌ـ گزارش آراء نمایندگان مجلس را در مورد عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری به اطلاع امام رساند.امام (ره) نیز در پاسخ به نامه رئیس مجلس‌، طی پاسخی‌، بنی‌صدر را از ریاست جمهوری عزل کردند.

عزل بنی صدر اختفاء وی را به مدت 5 هفته در پی داشت. وی سپس همراه مسعود رجوی رییس سازمان مجاهدین خلق (منافقین‌)، در روز هفتم مرداد 1360 مخفیانه تهران را به قصد پاریس ترک کردند.

فرار بنی‌صدر یک ماه پس از خلع وی از ریاست جمهوری توسط امام و یک هفته پس از انتخاب شهید محمدعلی رجایی به سمت ریاست جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت‌.

بنی‌صدر روز چهارشنبه هفتم مرداد 1360 با یک فروند هواپیمای بوئینگ 707 به خلبانی سرهنگ معزی، خلبان ویژه شاه، از کشور گریخت‌. معزی در دیماه 1357 پس از آن که شاه را به مصر و سپس به مراکش برد، در بازگشت از مراکش با تظاهر به جانبداری از انقلاب اسلامی، وارد کشور شد. بنی‌صدر هنگام ورود به فرودگاه مهرآباد و فرار از کشور، سوار بر اتومبیل وانت و ملبس به لباس زنانه بود.

بنی‌صدر، 12 بهمن 1357 با هواپیمای حامل امام خمینی از فرانسه وارد ایران شد؛ در 5 بهمن ‌1358 به ریاست جمهوری رسید؛ در 30 خرداد 1360 باحکم امام(ره) از فرماندهی کل قوا برکنار شد، در31 خرداد 1360 با تصویب لایحه عدم کفایت سیاسی وی برای ادامه ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی روبرو شد؛ اول تیر 1360 متعاقب تصویب لایحه، به حکم امام (ره) از ریاست جمهوری عزل شد ودر هفتم مرداد1360 از ایران گریخت‌.

منبع: خبرگزاری فارس