ستیزِ سردِ سینما - سیاست

ایالات متحده آمریکا و شوروی از دهه 40 وارد جنگ نرم شدند و بدون این‌که علنی و مستقیم با یکدیگر به نبردی رودررو و نظامی بپردازند، در زمینه‌های مختلف قدرتشان را به رخ هم کشیدند.

طبیعی بود که سران این دو کشور هم از قدرت جادویی و بشدت تاثیرگذار سینما غافل نباشند و از همه ظرفیت‌های آن استفاده کنند.

این دو قدرت جهانی به هر دری می‌زدند تا در کورس رقابت از رقیب خود عقب‌تر نباشند، به‌طوری که گاهی این خط و نشان کشیدن‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و (در امتداد آن) سینمایی شکل مضحک و خنده داری به خود می‌گرفت.

روس‌ها در 1961 یوری گاگارین را به عنوان نخستین فضانورد تاریخ راهی مدار زمین کردند و پس از آن آمریکایی‌ها روی چشم و همچشمی نیل آرمسترانگ را البته هشت سال بعد به عنوان نخستین انسان به کره ماه فرستادند.

اما آمریکا سعی کرد این عقب ماندگی علمی را در سینما جبران کند و با استفاده از توانایی فیلمسازی چون استنلی کوبریک، «2001: یک اودیسه فضایی» را در سال 1968 ساخت.

روس‌ها هم با بزرگی چون تارکوفسکی و فیلمی چون «سولاریس» چهار سال بعد جواب آمریکا را دادند.

جالب اینجاست بازی‌های سینمایی ـ سیاسی آمریکا و شوروی حتی پس از پایان ظاهری جنگ سرد در دهه90 و فروپاشی شوروی هم باوجود کمرنگ شدن ادامه پیدا کرد، به‌طوری که آمریکا در اقدامی بامزه و درعین حال ناکام حتی فیلم «سولاریس» روس‌ها را در سال 2002 بازسازی کرد.

ساخت فیلم «اکولایزر» در همین سال گذشته میلادی توسط هالیوود هم نشان داد که آمریکایی‌ها کماکان جنگ سرد را به‌طور جدی دنبال می‌کنند؛ فیلمی که در آن روس‌ها منشا فساد و بی‌بندباری هستند که حتی در خود آمریکا نیز تشکیلات مخوفی را اداره می‌کنند.

و حالا، اعطای جایزه بهترین فیلم خارجی سال به «لویاتان» در مراسم اخیر گلدن‌گلاب گرچه چیزی از ارزش‌های این فیلم و فیلمساز توانای روس، آندری زویاگینتسف کم نمی‌کند، اما نمی‌توان نگاه سیاسی آمریکایی‌ها به این اثر را نادیده گرفت؛ فیلمی که از حالا باید برای گرفتن اسکار امسال هم شانس ویژه‌ای قائل شد؛ چرا که به‌صورت تمثیلی نگاهی انتقادی به سیاست‌های روسیه پوتین دارد.

علی رستگار‌‌ - گروه فرهنگ و هنر