نگرانی اعراب از توافق هسته‌ای

هرچند پیش از این وزیر خارجه عربستان نیز در دیداری با وزیر خارجه آمریکا، دغدغه‌های خود درباره توافق احتمالی ایران و 1+5 را با واشنگتن در میان گذاشته بود، اما گویا این تلاش‌ها اکنون با افزایش تحرکات دیپلماتیک برای رسیدن به توافق نهایی بیشتر شده و سعودالفیصل، وزیر خارجه عربستان پس از دیداری که در پاریس با وزیر خارجه آمریکا و برخی مقامات اروپایی داشت ، روز جمعه به روسیه رفت تا از آخرین مواضع مقامات این کشور در مورد پرونده هسته‌ای مطلع شود.

به همین دلیل کاخ سفید تلاش دارد تا در کنار مهار تندروهای داخلی به برخی نگرانی‌های متحدان عرب خود نیز پاسخ دهد.

کشورهای عربی که نگرانند توافق هسته‌ای ایران و 1+5 بتواند به بهبود موقعیت ایران در منطقه و تضعیف کشورهای حاشیه خلیج فارس بینجامد، در یک سال اخیر همراه با رژیم صهیونیستی تلاش کردند تا این مذاکرات به بن‌بست برسد و این تلاش‌ها در دو روز پایانی این گفت‌وگوها تشدید شده است. لابی‌های عربی طی سال‌های اخیر هربار که گفت‌وگوهای هسته‌ای به حصول راه‌حلی نزدیک می‌شده، فعال‌تر از قبل عمل کرده و با برگزاری نشست‌های فوق‌العاده شبیه آنچه هفته گذشته در ریاض برگزار شد، برای فشار بر غرب برای کارشکنی در مسیر مذاکرات تلاش می‌کردند.

البته همه کشورهای عربی منطقه مخالف توافق هسته‌ای ایران و 1+5 نیستند و به‌عنوان مثال کشورهایی چون عمان، برای بهبود روابط ایران و غرب تلاش می‌کنند. با این حال اکنون واشنگتن کوشش می‌کند تا کشورهای بیشتری را به صف موافقان توافق اضافه کند.

این تلاش‌ها درحالی صورت می‌گیرد که آخرین خبرها از وین حکایت از آن دارد که هرچند امیدها به دستیابی به یک «توافق جامع» میان ایران و 1+5 کاهش یافته، اما امیدواری‌ها به جلوگیری از شکست مذاکرات و احتمال برای رسیدن دوطرف به یک «توافق کلی» و باقی گذاشتن اختلافات بر سر جزئیات ادامه دارد.

در چنین شرایطی، دولت اوباما علاوه بر رایزنی با متحدان منطقه‌ای خود، تلاش برای مهار تندروها در کنگره را نیز آغاز کرده و بر همین اساس نشریه آمریکایی فارین پالیسی نوشته است: کاخ سفید از جیک سولیوان یک دیپلمات ارشد این کشور دعوت کرده که مسئولیت رایزنی با نمایندگان کنگره و همراه کردن آنان با توافق هسته‌ای احتمالی میان ایران و گروه 1+5 را برعهده گیرد. این اقدام در شرایطی است که روزنامه آمریکایی هافینگتون‌پست از تمرکز کمیته روابط خارجی سنا بر یک گزارش ضدایرانی درباره نقش ایران در سوریه خبر داده است.

در راستای افزایش تحرکات در هتل کوبورگ وین، دیروز وزرای خارجه آلمان و روسیه راهی محل مذاکرات شدند تا از نزدیک روند گفت‌وگوها را دنبال کنند. همتای فرانسوی آنان نیز که جمعه‌شب وین را به مقصد پاریس ترک کرده بود تا درباره توافق با تهران با مقامات ارشد کشورش مشورت کند، روز گذشته به محل مذاکرات بازگشت تا دیدارهای دوجانبه و چندجانبه هسته‌ای را از سر گیرد. گفته می‌شود که وزیر خارجه چین نیز به‌زودی به وین سفر می‌کند.

سباستین کورتس وزیر امور خارجه اتریش هم که کشورش میزبان مذاکرات است، دیروز در هتل محل مذاکرات با ظریف دیدار کرد و گزارش‌هایی هم از حضور یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان در مذاکرات منتشر شده است.

گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که اتریش و عمان تلاش می‌کنند تا نقش میانجیگرایانه‌ای در جریان گفت‌وگوهای ایران و 1+5 ایفا کنند.

بنابر گزارش‌های رسانه‌ها از وین، محمدجواد ظریف و جان کری، وزیران خارجه ایران و آمریکا برای از بین بردن بن‌بست موجود، در حال کار بر طرح‌های تازه‌ای برای ارائه به دولت‌هایشان هستند. با این حال وزیر امور خارجه آمریکا می‌گوید در مذاکرات هسته‌ای با ایران، اختلاف‌های جدی همچنان به قوت خود باقی است، اما واشنگتن بشدت در تلاش است تا قبل از ضرب‌الاجل روز دوشنبه این اختلافات را برطرف کند. بی.بی.سی از قول وی نوشته که «امیدواریم در حال پیشرفتی هر چند محتاطانه در مذاکرات باشیم». خبرگزاری آنا نوشته است که در جریان طرح پیشنهادهای تازه ایران و آمریکا، ظریف سه پیشنهاد و کری دو پیشنهاد ارائه کرده‌اند.ظریف، کری و اشتون دیشب چهارمین نشست سه‌جانبه خود را هم برگزار کردند و این در حالی است که پیش از این دیدار، معاونان آنها مذاکراتی را انجام دادند.

در همین حال یک منبع نزدیک به هیات ایرانی در مذاکرات هسته‌ای وین اعلام کرد، مذاکره‌کنندگان دنبال توافق بر یک چارچوب کلی هستند و بعد از آن می‌توان جزئیات توافق را در هفته‌های بعد به‌دقت تنظیم کرد.

به گزارش فارس، او تصریح کرد: هیچ سناریویی غیر از این در این مرحله امکان‌پذیر نیست و بعد از آن ما می‌توانیم به خودمان یک زمان دهیم. برخی رسانه ها نیز دیروز از احتمال تمدید مذاکرات تا پنجم آذر خبردادند.

در همین باره نسیم به نقل از مشاوران اوباما نوشته است که از نظر کاخ سفید «تمدید مذاکرات» بیشتر محتمل است. با وجود این مایا کوچیانیچ سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به اخباری درباره تمدید مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد که مهلت مذاکرات بیست‌وچهارم نوامبر است و حرفی از تمدید پیش نیامده است. وزیر خارجه روسیه هم در این باره گفته که «ما همیشه اعلام کرده‌ایم فقط کیفیت توافق برای ما اهمیت دارد نه بازه زمانی آن.»

شاید با نگاهی به همین اظهارات متفاوت باشد که تسنیم در گزارشی، از شکاف در 1+5 خبر داده و نوشته که هرچند واشنگتن، لندن و پاریس در مذاکرات همراه هم پیش می‌روند، اما آلمان تلاش دارد تا نقشی متعادل‌کننده ایفا کند. در کل به ‌نظر می‌رسد اکنون همه طرف‌های حاضر در مذاکرات برای امضای یک توافق کلی آمادگی دارند و یک منبع نزدیک به مذاکرات هسته‌ای به رویترز گفته است، ظریف سندی را از سوی قدرت‌های شش‌گانه دریافت کرده که در آن اصول بنیادین یک توافق ممکن درج شده است.

هر چند منابع رسمی چنین خبرهایی را تائید نکرده و روشن نیست جزئیات این سند ادعایی چیست، اما برخی اظهارنظرها نشان می‌دهد هنوز اختلافات پابرجاست؛ بر همین اساس المیادین به نقل از سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس نوشته که «ما خواستار لغو جزئی تحریم‌ها علیه ایران هستیم، نه لغو کامل تحریم‎های بین‌المللی.» با وجود این در بیانی متفاوت، وزیر خارجه آلمان هنگام ورود به وین گفت: «حصول توافق جامع، سخت اما امکان‌پذیر است.»

تلاش‌ واشنگتن برای جلب اعتماد ایران

کاخ سفید دیروز برای جلب اعتماد ایران در آستانه امضای توافق هسته‌ای گام‌هایی را برداشت و چنان که خبرگزاری تاس روسیه اعلام کرده، «کاخ سفید در بیانیه‌ای از تعهد آمریکا برای توقف تلاش‌ها برای کاهش بیشتر فروش نفت ایران خبر داده است.»

همزمان پایگاه خبری ورلد تریبیون در گزارشی تاکید کرده که شرکت بوئینگ قصد دارد از دولت آمریکا برای فروش تجهیزات هوانوردی بیشتر به ایران مجوز بگیرد.

همزمان با این تحولات باید یادآوری کرد که 1+5 در چارچوب طرح اقدام مشترک ژنو، در مجموع 14 مرحله از توافق اول و دوم، هفت میلیارد دلار از منابعی که دسترسی به آن تا قبل از آغاز مذاکرات در دولت فعلی در ابهام مانده بود در اختیار کشور قرار داد که امروز، سررسید آخرین مرحله آن است.

این گام‌های اعتمادساز در حالی برداشته می‌شود که آمریکایی‌ها می‌دانند تهران به پشتوانه حمایت داخلی، حاضر به کوتاه آمدن از حقوق هسته‌ای خود نیست. این همان نکته مهمی است که نیویورک‌تایمز در شماره دیروز خود به آن اشاره کرد و نوشت که «در مذاکرات هسته‌ای ایران، غرور ملی و اعتماد متقابل نیز مطرح است.»

به دلیل همین مقاومت‌هاست که اکنون برخی رسانه‌ها با نگاهی خوش‌بینانه به مذاکرات نگریسته و در همین راستا ایتارتاس دیشب گزارش داد که متن توافق ایران و 1+5 آماده شده است.

گروه سیاسی / روزنامه جام جم