نمی‌خوام با داعش شوخی کنم

«داعش» در عراق خون به پا کرده، کودکان در نوار «غزه» کشته می‌شوند و بی‌آبی ممکن است روزی ایران را دچار چالش مرگ و زندگی کند. در این شرایط آیا رسانه صداوسیما در جلب توجه مردم به این مسایل موفق عمل کرده؟

مهراب قاسم خانی در بخشی از این گفتگو از تلاشهای دولت قبل برای دعوت از او جهت نگارش متن طنز در رد هولوکاست حرف زده است.

چقدر با مسایل خبری روز درگیر هستید و آنها را پیگیری می‌کنید؟
اصولا؛ پیگیر اخبار هستم اما بعضی از مسایل و اتفاق‌هایی که در دنیا و حتی در ایران می‌افتد آنقدر درگیرکننده است که به دغدغه‌ام تبدیل می‌شود و خب طبیعتا آنها را بیشتر از دیگر اخبار پیگیری می‌کنم.
مثلا در مورد «داعش» اینطور است؟ یعنی داعش به دغدغه شما بدل شده؟
اتفاقا در مورد «داعش» خیلی زیاد پیگیر اخبار هستم و جالب این است که در مورد «داعش» و این تراژدی که به راه افتاده خیلی کم حرف زده می‌شود و اخبار کمی درباره آن از رسانه‌های خودمان می‌شنویم. یعنی در نهایت به‌صورت یک اتفاق خبری با آن برخورد می‌شود اما واقعیت این است که مردم ما باید بیشتر درباره این میزان خونریزی و آدم‌کشی اطلاعات داشته باشند و در جریان آن قرار بگیرند نه فقط به صورت خبری، بلکه به صورت تحلیلی.
انتقادی جدی در این زمینه به بعضی از هنرمندان و چهره‌های سرشناس ما وجود دارد و آن این است که نسبت به اخبار مهم دنیا کمتر واکنش نشان می‌دهند در حالی که مثلا چهره‌های هالیوودی این‌طور نیستند، خیلی زود «کمپین» راه می‌اندازند، کمک مالی جمع می‌کنند یا خودشان می‌روند و از نزدیک درگیر ماجرا می‌شوند.
این فعالیت‌هایی که شما می‌گویید معمولا یک‌سری اسپانسر یا بهتر بگوییم نیاز به مدیریت یکپارچه دارد، یعنی حتما اینطور نیست که به‌صورت مالی از حضور چهره‌ها حمایت شود، بلکه بیشتر بحث برنامه‌ریزی است. از طرف دیگر نقش مدیربرنامه‌ها هم پررنگ است. در خارج، مدیربرنامه یک بازیگر یا یک چهره مشهور تشخیص می‌دهد که فلان معضل اجتماعی یا بین‌المللی با حضور چهره‌های سرشناس قابل حل یا لااقل تعدیل است و شاید حتی بتواند نگاه جهان را به این مساله جلب کند و آن چهره‌ها را مجاب می‌کنند تا در این برنامه‌ها حضور داشته باشند. در ایران بیشتر مدیربرنامه‌ها چنین نقشی ندارند و تنها در موارد مالی وارد می‌شوند و نقش اجتماعی ستاره‌ها و چهره‌ها کمتر برایشان مهم است.

جای خالی مدیربرنامه‌ها در راه‌اندازی فعالیت‌های اجتماعی را ارگان‌ها و نهادها پر نکرده‌اند؟
نه زیاد. الان در بین ارگان‌ها این نوع کارها مرسوم نیست و بیشتر درگیر مشکلات خودشان هستند. به نظرم در این مورد، فعالیت خیریه‌ها بیشتر از بقیه است و معمولا آنها هستند که از هنرمندان و چهره‌های سرشناس می‌خواهند به‌خاطر یک مساله اجتماعی یا حتی بین‌المللی وارد صحنه شوند. درست مثل ماجرای اوتیسم که حضور چنین بنیادهایی باعث شد که هنرمندان در این زمینه وارد شوند اما به طور کلی وقتی چنین پدیده‌هایی در سطح ملی یا بین‌المللی رخ می‌دهد، نه کسی سراغ ما می‌آید و نه ما خیلی ترجیح می‌دهیم این اتفاق بیفتد (خنده).
به‌طور کلی بخشی از محبوبیت هنرمندان ناشی از ارتباطی است که مردم با آنها برقرار می‌کنند، چطور می‌شود وقتی که یک ماجرای مردمی یا حتی انسانی به وجود می‌آید، آنها نباید حضور پررنگی داشته باشند؟
بخشی از هنرمندان واقعا دوست دارند به این پدیده‌ها واکنش داشته باشند، مثلا ماجرای داعش یا ماجرای اسیدپاشی یا ماجرای بخشش افراد پای چوبه‌دار که این‌روزها مدام خبرهایی دارند اما بخش دیگری هم هستند که می‌گویند سری که درد نمی‌کند چرا باید به آن دستمال بست. خب این از یک زوایه قابل درک است، منطقش هم این است که ما در این حوزه متخصص نیستیم و حرفی که می‌زنیم نمی‌تواند خیلی علمی باشد.
صداوسیما چطور؟ شما مدت زیادی است که در این رسانه کار نوشتن انجام می‌دهید، پیش نیامده که این رسانه از شما بخواهد در ماجرایی با ابعاد بین‌المللی یا حتی داخلی وارد شوید و از آن سخن بگویید؟
در دوره احمدی‌نژاد، از ما خواستند که درباره هولوکاست بنویسیم اما من قبول نکردم. احساسم این بود که نمی‌توانم با چنین موضوع دردناکی شوخی کنم و آن را به طنز بکشم. از تلویزیون آمدند و گفتند که هولوکاست دروغ بوده و آن‌طور که نشان داده شده، نیست. من گفتم که حرف شما را قبول می‌کنم اما آیا حداقل چندنفر انسان در این ماجرا کشته نشده‌اند؟ گفتند چرا و من گفتم به‌خاطر مرگ همان چندنفر هم که شده نمی‌توانم با آن شوخی کنم و نمی‌توانم مردم را وادار کنم به این موضوع بخندند.
اما ابزار طنز صداوسیما دست شماست و اتفاقا نوشته‌هایتان تاثیرگذاری خوبی هم در بین مردم داشته. تا به حال به فکر نیفتادید که موضوع داعش را از این طریق با مردم در میان بگذارید و اوج جنایت‌های آنها را به مخاطب صداوسیما نشان دهید؟
در مورد داعش چند نوع نگاه وجود دارد اما قطعا آنجایی که بحث به مذهب مربوط می‌شود، قابل شوخی‌کردن نیست. من خودم در این چندماهه بارها خواسته‌ام به سمت نقد و محکومیت کشتاری که داعش در عراق به راه انداخته بروم اما نشده است، همیشه چیزی باعث شده که نشود.
شاید به نوعی هنوز ماجرا خیلی برایتان مهم نشده است؟
نه، من به‌طور کلی آدم نگرانی در مورد نوشتن نیستم. در نهایت از خودم می‌پرسم آیا باید مردم را درباره کشته‌شدن آدم‌ها بخندانم یا نه؟ شاید حتی در این موضوع هم موقعیت‌های کمدی باشد اما باید یک برنامه‌ریزی فرهنگی کلانی در پشت ماجرا حضور داشته باشد که بتواند زمینه چنین تاثیرگذاری‌هایی را فراهم کند. در غیر این‌صورت، تاثیرگذاری سطحی است و یکی، دو روزه از بین می‌رود. (سعید برآبادی/ شرق)