زیتون ایران گرفتار آفت شد

زیتون در 22 استان کشور کشت و تولید می‌شود، اما در این میان شهرستان‌های رودبار و منجیل در استان گیلان، طارم سفلی در قزوین و استان‌های مازندران، فارس، زنجان و گلستان از جمله تولیدکنندگان عمده آن هستند که سالانه صدها تن زیتون تولید و به بازار داخل و خارج از کشور عرضه می‌کنند البته طی10 سال گذشته و با ورود آفت مگس زیتون به کشور و جدی نگرفتن این آفت، میزان تولید این محصول بتدریج کاهش یافته است و سال گذشته نیز با طغیان مجدد این آفت، حدود نیمی از باغ‌های استان گیلان و بخش عمده​ای از باغ‌های طارم سفلی در استان قزوین و همچنین زنجان و گرگان متحمل خسارت سنگینی شد.

این خسارت ها به حدی بود که نادر جلالت، عضو شورای ملی زیتون در گفت‌وگو با ایسنا هشدار داد که در منطقه‌ای مانند رودبار که قطب تولید زیتون است، طغیان آفت مگس زیتون حدود 50 درصد زیتون رودبار را از بین برده و اگر سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوط فکری به حال آن نکنند، شاید سال آینده دیگر اثری از زیتون ایرانی باقی نماند.

اردیبهشت امسال نیز عطاالله حکیمی، نماینده مردم رودبار در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با مهر یادآور شد: سال گذشته آفت مگس زیتون به 2000 هکتار از باغ های زیتون این شهرستان خسارت زد و در صورت مهار نکردن این آفت، امسال خسارت بیش از 80 درصدی در انتظار کشاورزان خواهد بود.

کشاورزان مشارکت کنند

با این حال مدیرکل حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان گیلان با اشاره به این‌که سال گذشته، سال طغیان آفت مگس و سالی استثنایی در این زمینه بود، به جام‌جم می‌گوید: شرایط جوی و طبیعی مساعد برای رشد و تکثیر این آفت از یک سو و مشارکت نکردن باغداران در مبارزه با آفت از دیگر سو موجب شد بیشترین خسارت طی سال‌های اخیر به باغ‌های زیتون استان وارد شود و امسال نیز در صورت وجود شرایط جوی مناسب برای این آفت و همکاری نکردن کشاورزان باید منتظر خسارت این آفت باشیم.

محمدابراهیم محمدی با بیان این‌که آفت مگس زیتون در دمای بالای 30 درجه فعال نیست، اما در دمای پایین 30 درجه بویژه 25 تا 28 درجه بسیار فعال شده و تخم‌ریزی می‌کند، می‌افزاید: سال گذشته در لوشان و رودبار دمای هوا بین 25 تا 30 درجه بود، بنابراین جمعیت این آفت زیاد شد و امسال نیز اگر دمای هوا کمتر از 30 درجه شود، احتمال طغیان این آفت وجود دارد، گرچه مشارکت کشاورزان در مبارزه با این آفت تاثیر زیادی در کنترل آن دارد.به گفته وی، فصل بهار و تابستان بویژه مرداد، بیشترین خسارت از طریق این آفت به باغ‌های زیتون وارد می‌شود، زیرا هم دمای هوا کمتر از 30 درجه است و هم میوه‌ها بزرگ و رسیده است.

محمدی با بیان این‌که سال گذشته خسارتی بین 5 تا 60 درصد به باغ‌های زیتون استان وارد شد، خاطرنشان می‌کند: اراضی بالای سد که از منجیل شروع شده تا لوشان ادامه می‌یابد همچون باغ خانلر، به دلیل دمای 30 تا 45 درجه‌ای عمدتا خسارت 5 تا 15 درصدی دید، اما باغ‌های پایین سد که از هوای لطیف‌تری برخوردار است، تا 60 درصد خسارت دید.

مدیرکل حفظ نباتات جهاد کشاورزی گیلان با بیان این که علاوه بر شرایط جوی، عمل نکردن باغداران به توصیه‌های کارشناسان و راهکارهای مبارزه با آفت نیز در تکثیر جمعیت و طغیان این آفت تاثیرگذار بود، خاطرنشان می‌کند: در حالی که این آفت جزو آفت‌های خصوصی است که مبارزه با آن به عهده کشاورز و باغدار است و نه دولت، با این حال دولت با آن همچون آفت عمومی برخورد کرده و سال گذشته تمام امکانات و تسهیلات مورد نیاز همچون سم، پروتئین هیدرولیزات و تله را برای مبارزه در اختیار باغداران قرار داد، با این حال باغداران در استفاده از این امکانات و انجام وظایف خود برای مبارزه با آفت، کوتاهی کردند.

به گفته محمدی، امسال نیز اگر اعتبارات پیشنهادی و مورد نیاز به طور کامل تامین شود، جهاد کشاورزی 50 درصد هزینه مبارزه با این آفت را عهده‌دار می‌شود. هرچند این اعتبار تاکنون محقق نشده و استاندار از بخش مدیریت بحران استان حدود 250 میلیون تومان در اختیار این سازمان قرار داده که با آن حدود یک سوم وسایل و نهاده‌های مورد نیاز برای کنترل آفت را تامین کردیم و بقیه هزینه مبارزه با مشارکت خود باغداران باید تامین شود.

وی با بیان این‌که اعتبار مورد نیاز برای مبارزه با این آفت در استان سه میلیارد و 600 میلیون تومان برآورد شده است، می‌افزاید: این اعتبار تاکنون تامین نشده است، اما غیر از اعتبار 250 میلیون تومانی استانداری، قول پرداخت 200 میلیون تومان دیگر نیز از بخش مبارزه با آفات عمومی به آفت زیتون داده شده که در صورت اختصاص آن در بخش پایین سد که خسارت بیشتری دیده است، هزینه خواهد شد.

سودجویی، کار دست زیتون‌کاران داد

این کارشناس مسئول در پاسخ به خواست برخی کشاورزان مبنی بر این‌که دولت باید با این آفت نیز به دلیل وارداتی بودن آن، همچون آفات عمومی برخورد کرده و تمام هزینه مبارزه با آن را متقبل شود، می‌گوید: آفات قرنطینه‌ای یا به عبارتی آفات وارداتی، در سال اول ورود همچون آفات عمومی بوده و وظیفه مبارزه با آن به طور کامل با دولت است، همان طور که سال 82 که این آفت وارد کشور شد، دولت هزینه یک میلیارد تومانی مبارزه با آن را متقبل شد، اما در سال‌های بعد یک آفت خصوصی به شمار رفته و وظیفه مبارزه با آن نیز به‌عهده خود باغداران است. این در حالی است که باغداران و فروشندگان زیتون و سودجویی خود آنها موجب ورود این آفت به کشور و گسترش آن شد، زیرا 90 درصد فروشندگان زیتون در رودبار خود باغدار هستند و علاوه بر فروش زیتون خودشان، زیتون استان‌ها و حتی کشورهای دیگر را وارد و بسته‌بندی کرده و با برند زیتون رودبار عرضه می‌کردند تا سود بیشتری ببرند که در این میان برخی زیتون‌های وارداتی، آفت‌زده از آب درآمد و موجب ورود این آفت به داخل کشور شد و به عبارتی این خانه را خود باغداران آتش زدند.

محمدی با اشاره به این‌که اگر باغداران رودباری در مبارزه با این آفت مشارکت می‌کردند، تاکنون آفت مگس کنترل شده بود، می‌گوید: متاسفانه با وجود مشارکت دولت و تهیه سم، پروتئین هیدرولیزات و 130 هزار کارت زرد چسبنده برای مبارزه با این آفت، باغداران در این زمینه مشارکت جدی ندارند و تا مشارکت آنها نباشد، کنترل آفت مشکل و حتی غیرممکن است.

آغاز مبارزه همگانی با آفت در طارم سفلی

طارم سفلی در استان قزوین نیز با وجود بیش از 5000 هکتار باغ بارور، از عمده‌ترین تولیدکنندگان زیتون کشور است که سال گذشته خسارتی بین 20 تا 80 درصد به بیشتر این باغ‌ها وارد شد.بیش از 44 روستا در طارم سفلی از طریق برداشت محصول زیتون امرار معاش می‌کنند و درآمد ثابت دیگری ندارند و سالانه و به طور فصلی، 5000 فرصت شغلی نیز در بخش برداشت و فرآوری زیتون در این منطقه ایجاد می‌شود. این موضوع از یک سو و شیوع آفت مگس در سال گذشته در این منطقه موجب شد تا بخشدار طارم با اشاره به ضرورت عزم همگانی برای مبارزه با این آفت، تاکید کند: اگر این مشکل بسرعت برطرف نشود، با ادامه روند فعلی و گسترش آفت، کشت زیتون در طارم برچیده خواهد شد.

مرتضی کشاورز کلهر می‌افزاید: متاسفانه در سال گذشته برخی باغداران و دهیاران در این مبارزه همگانی همکاری لازم را نداشتند، اما امسال به دلیل حجم خسارت‌ها، در مبارزه همگانی همه افراد نقش دارند، به گونه‌ای که اگر باغداری در این زمینه همکاری نکند، بلافاصله این موضوع گزارش می‌شود.

به گفته وی، در سال گذشته اعتبارات و کمک‌های استانداری مناسب نبود، اما امسال اعتبارات خوبی تخصیص یافته است که امیدواریم کمک‌های استانی و ملی به زیتون داران منطقه داده شود تا خسارت سنگین وارد شده را جبران کنند.

مجید اسماعیلی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قزوین هم در این زمینه خاطرنشان می‌کند: با رایزنی‌های سازمان جهاد کشاورزی استان، زیتون‌کاران منطقه می‌توانند به ازای هر هکتار از باغ زیتون 15 میلیون ریال وام از بانک کشاورزی دریافت کنند.

فاطمه مراد زاده - گروه ایران