جعل خاطرات بازار داغی دارد

نویسندگانی با نام‌های مستعار خاطراتی را به اسم این و آن جعل می‌کنند که هیچ اعتباری ندارد. حتی روح کسانی که از آنان به‌عنوان خاطره گو یاد شده، از ماجرا بی‌خبر است. جالب اینجاست بعد از انتشار چنین کتاب‌هایی، برخی که در اصل ماجرا تردید دارند برای فائق آمدن بر شک خود، درصدد تحقیق برمی‌آیند و هر چه می‌جویند کمتر نشانی از خاطره‌نویسان پیدا می‌کنند.

اطلاع‌رسانی در این خصوص هم فایده چندانی ندارد. کتاب بیش از چند بار تجدید چاپ شده و جایگاه خود را در بین مردم پیدا کرده است. شوربختانه این‌که برخی چهره‌های فرهنگی و علمی نیز بدون این‌که از صحت انتساب این اثر به خاطره‌گو اطمینان حاصل کنند، در موقع انتشار مقاله یا ارائه سخنرانی خود، مخاطب یا مستمع را به این خاطرات ارجاع می‌دهد.

کتاب‌سازانی از این دست، نیم‌نگاهی هم به بازار تجارت دارند. عناوین فریبنده، مشتری‌پسند است و از این‌رو، نویسندگانی که قلم روانی دارند، در قالب داستانی پرکشش، روایت‌های راست و دروغی را از قول یک چهره نام‌آشنا نقل می‌کنند. مهم‌تر از آن، نیات سیاسی این جاعلان است. کمرنگ یا پررنگ نشان دادن نقش برخی از چهره‌های سیاسی یکی از اهداف مهمی است که جعل‌کنندگان این‌گونه آثار مد نظر دارند. نویسندگان خاطرات جعلی، راوی را با ماجراهای مرموزی درگیر می‌کنند و رازهای شگفتی را از زبان او برای مردم نقل می‌کنند.

حکایاتی که واقعیت ندارد، اما چون از زبان نام‌آشنایی نقل شده برای مردم باورپذیر می‌شود و البته اگر مخاطب صرفا یک خواننده معمولی باشد و انگیزه برای پژوهش و بررسی صحت و سقم مطلب نداشته باشد، روایت‌های معوج کم‌کم باور او را درباره پدیده‌های تاریخی شکل می‌دهد. کار زمانی مشکل است که قرار باشد برای خواننده این آثار جعلی، حقایق ماجرا را روشن ساخت. نمونه‌های از این دست فراوانند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی گروه‌های سیاسی به تاریخ‌نگاری روی آوردند و برای تلطیف تاریخ دوران پهلوی اقداماتی صورت دادند. خاطره‌نویسی و توجه به تاریخ شفاهی ازجمله کارهایی بود که از سوی این گروه انجام شد. به همین منظور بنیادهایی سر و شکل گرفت و برخی از وابستگان حکومت پهلوی هم برای مصاحبه فهرست شدند. ناشرانی برای انتشار خاطرات پا پیش گذاشتند. جعل خاطرات و نادیده گرفتن نواقص حکومت پهلوی و برجسته کردن نقش خود و دوستان در برخی از مقاطع تاریخی قبل از انقلاب که در آثار این افراد مشهود است ازجمله عواملی است که باید آسیب‌شناسی شود.