حال‌آیین‌ها در‌شور‌محرم

 توسعه فعالیت‌های فراغتی شبانه می‌تواند گردشگران بسیاری را که در طول شب، تفریحی جز ماندن در محل اقامتشان و تماشای تلویزیون ندارند، به خود جذب کند. در این راستا بسیاری از کشورهای پیشرو در صنعت گردشگری و کشورهایی که سعی دارند به نوعی در این بازار پررونق سهمی را به دست آورند، اقدام به طراحی و برگزاری تورهایی در طول شب کرده‌اند که برخلاف تصور اکثریت نه‌تنها سالم و مهیج است، بلکه می‌توان در کنار اعضای خانواده از آنها لذت برد. جالب این که در ایران این نوع گردشگری معمولا در ماه‌هایی همچون رمضان و محرم رونق بیشتری دارد. عزاداری‌های ماه محرم یکی از فرصت‌هایی است که شاید بتوان از آن در رونق این نوع گردشگری استفاده کرد. آیین‌های فراوان برگزار شده در سراسر ایران براحتی قابلیت این را دارند، به‌عنوان جاذبه‌ای سفری در فهرست تورهای گردشگری قرار بگیرند.

تنوع بالای سوگواری‌های ایرانیان در سراسر کشور ظرفیت بسیاری در جذب گردشگری دارد، نوع عزاداری در زنجان که به‌عنوان میراث معنوی ثبت شده یا نخل‌گردانی در یزد یا عزاداری نمادین در خرم‌آباد نمونه‌هایی در این حوزه است.

گردشگری با رنگ و بوی سوگ

ماه محرم برای ایرانیان حال و هوای دیگری دارد. حال و هوایی آمیخته با سوگواری سالار شهیدان که ایرانیان از سده‌های پیش تاکنون ارادت خود را به او نشان داده‌اند. در این ماه حتی تا پاسی از نیمه‌شب خیابان‌ها و مساجد و تکایا شاهد حضور مردم عزادار است.هرچند ماهیت سفر و گردشگری تفریح است، اما این یک قالب برای تعریف گردشگری است و می‌توان از این قالب در مواردی همچون عزاداری هم استفاده کرد. تا پیش از این وقتی صحبت از گردشگری فرهنگی و آیینی می‌شد، فقط به تشویق مردم به تماشای آیین‌های عزاداری تاکید می‌شد، اما می‌توان از حضور بیشتر مردم و مسافران در خیابان‌ها هم استفاده کرد و تصمیمی برای آن در نظر گرفت. همان طور که در ماه مبارک رمضان سینماها برنامه‌های شبانه به راه می‌اندازند و اتفاقا رونق خوبی هم دارد، می‌توانیم با استفاده از مفهوم این ماه برنامه‌ای برای مراکز فرهنگی هم در نظر بگیریم.

اهل هر سرزمین و قومیتی که باشیم، دوست داریم به هر جا سفر می‌کنیم با تاریخ و مذهب آنجا آشنا شویم، آداب و رسومش را بشناسیم و با بودن در کنار مردمان آن سرزمین به اندوخته‌ها و اعتقاداتمان اضافه کنیم.

برای بسیاری از افراد، سفر به خارج، تجربه معنوی بازدید از کلیساهای باشکوه، معابد باستانی و دیگر اماکن مذهبی تاریخی است که می‌تواند تاثیر عمیقی بر هر‌کسی که به آنها برخورد داشته باشد؛ بگذارد.

از سال 1928 به بعد تورهای مذهبی به تقسیم‌بندی تورها اضافه شد. هدف از این تورهای مسافرتی آشنایی با مکان‌های مذهبی و زیارتی سراسر دنیاست. از اهرام مصر گرفته تا مساجد و کلیساهای بزرگ جهان، برنامه سفر این دسته از تورهای جهانگردی است. یک‌سوم مسافران جهان،‌ هر ساله به تعطیلات مذهبی می‌روند. منظور از این تعطیلات، سوای زیارت اماکن مقدس، گردش و گفتمان با گروهی است که تشابهات معنوی زیادی با هم دارند.

برخی افراد با توجه به دین خود به این سفرها رغبت نشان می‌دهند. عمدتا آنها تمایل دارند به جاهایی سفر کنند که بتوانند زیارتگاه‌های مذهب خودشان را ببینند. به طور مثال برای مسلمانان جهان، رفتن به شهرها و کشورهای زیارتی مانند، مکه، سوریه، کربلا، مشهد و... اولویت اصلی سفر است. سالانه میلیون‌ها مسافر به این شهرها سفر می‌کنند که بیشتر آنها فقط قصد زیارت از این اماکن مقدس را دارند. کشور رم با وجود شهر واتیکان که
دولت ـ شهری مستقل است، هر ساله مسیحیان زیادی رابه سوی کلیسای «سن‌پتر» بزرگ‌ترین کلیسای جهان می‌کشاند. کلیسای نوتر دام پاریس شهرتی جهانی دارد.

این کلیسا یکی از مهم‌ترین بناهای مذهبی توریستی پاریس و یکی از زیباترین کلیساهای اروپا با قدمتی بیش از 700 سال است و در عین حال یکی از اصلی‌ترین مراکز گردشگری پاریس محسوب می‌شود. لهاسا، پایتخت تبت نیز یکی از بزرگ‌ترین مراکز دینی بوداییان است. هند کشور هفتاد رنگ، مرکز معابد خدایان جور واجور و رنگ به رنگ است و بالاخره کربلای معلا در ماه محرم برای شیعیان جهان یکی از بهترین مقاصد سفر است. شهرت این شهر با نبرد کربلا در دهم محرم 61 هجری قمری پیوند دارد. حرم حسین بن علی(ع) در شهر کربلا یکی از مکان‌های مقدس اسلامی و زیارتگاه شیعیان است.

مهشید ملک