در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سالها قبل دانشمندان پس از کشف آب در سیاره مریخ، در صدد برآمدند که کشف کنند آب به چه شکلی در این سیاره وجود دارد و به همین دلیل، بسیاری از مطالعات خود را روی اثبات این پدیده متمرکز کردند. ذهن یک گروه بینالمللی، شامل بیش از 62 پژوهشگر به حل این معمای قدیمی مشغول بود تا این که بالاخره در روزهای اخیر، آنها در یک گزارش علمی توضیح دادند که روی کره مریخ آب به چه حالتی یافت میشود.
از سالهای 1970 وجود آب روی این کره سرخ تائید شده بود. سفینه فضایی مارینر 9 و مریخنشین وایکینگ ـ که چهار سال بعد به فضا پرتاب شد ـ شواهدی در خصوص ساختار زمینشناسی مشابه ساختار مسیر خشکشده جریان آبهای روان در سطح مریخ به دست آوردند. حدود ده سال پیش سفینه فضایی ادیسه مریخ، وجود آب در وسط کویر مریخی را تشخیص داد. همچنین دو سال بعد سفینه اروپایی مریخ اکسپرس، وجود آب یخزده در کلاهک قطب جنوب و یخبندانهای دائمی به مساحت صدها کیلومتر مربع در اطراف قطب شمال مریخ را تائید کرد.
پژوهشگری به نام پیرایو مسلین میگوید: «با برآوردهای سفینه فضایی ادیسه مریخ میتوان میزان آب را در ترکیبات خاک کره مریخ روی هم دو تا 10 درصد تخمین زد، اما معمای اصلی اینجاست که این آب به چه حالتی وجود دارد.»
در جستجوی آب
شواهد نشان میدهد، آب در مریخ به حالت یخ و در برخی نقاط به صورت فشرده در آبهای معدنی هیدراته، درست همانگونه که در خاک رس دیده میشود یا میتواند در ساختارهای کریستالی همانطور که در سنگ گچ دیده میشود، وجود داشته باشد. در واقع این مواد معدنی روی زمین حاوی مقدار زیادی آب هستند.
مسلین اضافه کرد که پاسخ به این معما از این لحاظ حائز اهمیت است که شیوه ذخیره آب میتواند اطلاعات زمینشناسی در خصوص گذشته این سیاره در اختیار ما بگذارد. به عنوان مثال اگر این آب به شکل رطوبت در خاکرس ذخیره شده باشد یعنی مقدار آب زیادی در مدت زمانی طولانی به شکل مایع روی سیاره مریخ وجود داشته است.
آبی که وارد مرحله آمورف میشود
مسلین اشاره میکند: «آب موجود در خاک این سیاره باعث هیدرولیز ذرات ریز خاک میشود. آب با مواد معدنی واکنش شیمیایی دارد و شکل گروههای هیدروکسیل (یعنی شرکت یک اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن) به خود میگیرد که ممکن است با اکسیدهای آهن موجود در سطح این سیاره در ارتباط باشند. ساختار آمورف، نوعی ساختار بدون نظم است.به عبارت دیگر، آبی که در زمینهای غلات وجود دارد به حالت شیمیایی دیگری در میآید. با وجود این در دمای بسیار بالا در حالت بخار، امکان آزادسازی مجدد وجود دارد. ما میتوانیم از صد کیلو شن و ماسه دو لیتر آب استخراج کنیم. این خبر خوب برای کسانی است که در آینده قصد مهاجرت به مریخ را دارند.
کمبودن مبادلات روزانه با جو
به لطف اطلاعات کاوشگران، عناصر جدیدی در چرخه آب مریخ وارد شدند. بخشی از قشر باریک اطراف فضای مریخ از بخار آب تشکیل شده است. روی زمین تبادل میان آب موجود در هوا و آب درون خاک از اهمیت بسیاری برخوردار است. در حقیقت بسیار متداول است که بخار آب موجود در هوا روی سطوح به حالت مایع تبدیل شود. آیا ممکن است پدیدهای مشابه روی سیاره مریخ رخ دهد؟ مسلین پاسخ میدهد: انبوهی یخ در مریخ وجود دارد، اما در دهانه گودال گیل در این سیاره یعنی جایی که هماکنون مریخنورد کنجکاوی مشغول حرکت است، یخی وجود ندارد. ما روی قسمتی از این سیاره چندین بار در طول روز و شب بررسیهایی انجام دادیم به این منظور که آیا میزان آب جمعآوری شده در روز بیشتر از شب است یا نه، اما هیچ تفاوتی ندیدیم.
مریخ خشک میشود
آنالیز ایزوتوپهای هیدروژن نشان میدهد که آب موجود در این شن و ماسهها مشابه بخار آب موجود در هواست و کمکم آزاد میشود.
سال گذشته ربات کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) که به هیچ سیاره دیگری فرستاده نشده بود، زمانی که به دهانه گودال گیل در مریخ رسید، با نمونهبرداری ثابت کرد در سالهای بسیار دور این سیاره سرخ برای زندگی میکروبی مساعد بوده است. هفتههای گذشته این ربات در مسیر کوههای شارپ که هدف اصلی کاوش است، قرار داشت. با توجه به این که این ربات در مسیر خود برای آنالیزهای زمینشناسی توقف میکند، سفر آن چندماه طول خواهد کشید. دامنه کوه شارپ به دلیل وجود لایههای رسوبی جذابیت بسیاری دارد، زیرا این لایهها میتوانند زمانی را که مریخ برای زندگی مساعد بوده، مشخص کنند. با این کشف، کاوشگران امیدوارند در نهایت این سیاره به منبعی قابل اطمینان از آب و محیطی سازگار با شرایط زیستی، خارج از کره زمین تبدیل شود.
spacemart / مترجم: ندا ابوطالبیراد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
یک نماینده مجلس:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: