بیش‌فعال شب‌های ریگزار

این‌گونه شب فعال، بزرگ‌ترین گکوی انگشت کوتاهی است که در صحرا و حفره‌های شنی زیست می‌کند. چشمان نسبتا درشت این جانور با قابلیت فوق‌العاده تشخیص رنگ در شب حدودا 350 مرتبه از چشمان انسان که در شرایط مشابه فقط رنگ سیاه و سفید را تشخیص می‌دهد، حساس‌تر است. گکوها در شبکیه خود تراکم قابل توجهی از یاخته‌های مخروطی با ابعاد بزرگ را دارند که به آنها اجازه می‌دهد، طول موج‌های نوری خاص را تشخیص دهند. عمق میدان دید به حدی خارق‌العاده است که آنها می‌توانند همزمان حداقل روی دو محدوده‌ای که در جلو یا عقب تصویر اصلی دیده می‌شود، تمرکز کنند.

قابلیت اصلاح تصاویر غیرشفاف از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که این چشمان بی‌همتا را جذاب‌تر کرده است. انگشتان پهن و صاف این جانور با نقش‌ها و الگوهای خاص خود، تماس پوست را با سطح ناپایدار و سست زیرین به حداکثر می‌رساند.

این‌گونه در روز به دلیل افزایش درجه حرارت و فرار از دست شکارچیانی همچون مارها در حفره‌های شنی که خود یا همنوعانش حفر کرده‌اند ، پناه می‌گیرد و گاهی اوقات ورودی را با دم نیرومندش خراب می‌کند تا در امان باشد. گکوها همانند سایر مهره‌داران استراحت می‌کنند، اما استراحت آنها کاملا با پرندگان و پستانداران متفاوت است. درواقع ششمین مرحله از خواب یا همان نقطه اوج رویاها که در آن بدن می‌خوابد، اما مغز هوشیار است، درباره گکوها مصداق ندارد. تغییرات درجه حرارت، گردش فصل و البته نور ماه بر میزان فعالیت این‌گونه تاثیر مستقیم دارد.

این‌گونه را می‌توان در کشورهای خاورمیانه اعم از شبه جزیره عربستان، ایران، عراق، امارات، عمان و اردن مشاهده کرد که در ایران در ریگزارهای استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان زندگی می‌کند.

گکوی انگشت شانه‌ای دوریا در شب شکار خود اعم از حشرات و بندپایان را تعقیب یا با استراتژی کمین غافلگیر می‌کند.

با وجود این‌که مشاهده این‌گونه در نواحی خشک بیابانی و تپه‌های شنی با پوشش گیاهی کم‌ معمول است، اما زیستگاهش بشدت مورد تعرض واقع شده است. مالچ‌پاشی به منظور مهار بیابان‌زایی و پایمال شدن زیستگاه‌های ماسه‌ای توسط چهارپایان اهلی و ماشین‌ها از‌جمله تهدیدهای جدی و خانمان‌برانداز این‌گونه هستند.

فرناز حیدری / جام‌جم