در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
تجربهای تلخ یا شیرین
بر اساس آمار ارائه شده از سوی شرکت پست، بیش از 8000 فروشگاه اینترنتی در سطح کشور راهاندازی شده که هر کالایی به قول معروف از شیر مرغ تا جان آدمیزاد که مورد نظرتان باشد را در فهرست کالاهای عرضه شده در این فروشگاه مشاهده میکنید. گاهی یک تجربه خوب از خرید اینترنتی شما را تشویق میکند تا دیگران را هم به خرید اینترنتی تشویق کنید. اما گاهی برعکس یک تجربه بد و ناخوشایند از خرید اینترنتی، ساختار بازار خرید و فروش در دنیای مجازی را به شکلی دیگر جلوه میدهد و شما را به این فکر میاندازد که بهتر است خاطره خرید اینترنتی را برای همیشه فراموش کرده و دیگران را هم از خرید اینترنتی بر حذر دارید. اکنون بجز چند فروشگاه اینترنتی معروف، دیگر فروشگاههای اینترنتی، کسب وکار چندان خوبی ندارد. بسیاری از فروشگاههای زنجیرهای مانند شهروند و رفاه هم فروشگاههای اینترنتی راهاندازی کردهاند اما بسیاری از مردم بر این باروند که فروشگاههای اینترنتی بیشتر حرف است تا عمل و از این رو خرید به شیوه سنتی را ترجیح میدهند.
یکی از مشکلات موجود در این زمینه اعتماد نداشتن مردم به فروشگاههای اینترنتی است. البته مجهز نبودن بعضی از فروشگاههای اینترنتی به زیرساختهای اساسی نیز به این مشکلات دامن میزند. برای مثال هنوز در کشور ما فروشگاههای اینترنتی زیرساخت فنی لازم را برای دریافت پول ندارند.
برای مثال در مبادلات تجاری مجوز نقل و انتقال پول از یک سطح بالاتر منوط به داشتن امضای دیجیتال است که هنوز این مقوله در کشور ما خیلی جدی گرفته نمیشود. وجود این محدودیتها و نبودن اثری از رشد چشمگیر فروش اینترنتی، مسئولان را به این فکر انداخته که به بازار فروش اینترنتی سر و سامانی بدهند تا شاید اعتماد مردم نسبت به خرید اینترنتی افزایش پیدا کند. در نتیجه اقدامات و فرهنگسازی انجام شده، خرید و فروش اینترنتی شرکت پست در سه ماهه اول امسال در مقایسه با گذشته 65 درصد رشد داشته است.
سرویس بازار الکترونیکی از جمله خدماتی است که به منظور توسعه خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات و با هدف پوشش هر چه بیشتر نیازهای مشتریان از سوی شرکت پست راهاندازی شده است. اما با وجود این هنوز هم مردم خرید سنتی را به خرید اینترنتی ترجیح میدهند. به گفته این گروه از کاربران، انتخاب و خرید یک کالا بر اساس ویژگیهای ظاهری و تردید نسبت به سالم بودن یا اصل بودن کالا مشکل اصلی آنهاست. از سوی دیگر صاحبان کسب و کارهای اینترنتی، مشکلات فروشگاههای اینترنتی را فراتر از اعتماد مردم میدانند. آنها بر این باورند که محدودیت کاربران در دسترسی به اینترنت و کیفیت و سرعت پایین خدمات اینترنتی هم در بیرونق بودن بازار خرید و فروش اینترنتی چندان بیتقصیر نبوده است.
خرید اینترنتی در گذر زمان
خرید اینترنتی همان طور که از نامش پیداست، خریدی است که از طریق فروشگاههای اینترنتی انجام میشود. ایده پایهگذاری تجارت الکترونیک نخستین بار سال 1991 از سوی تیم بنرزلی مطرح شد و پس از گذشت سه سال، بانکداری الکترونیک به عنوان بستر اصلی برای رونق تجارت الکترونیک راهاندازی شد. شرکت پیتزا هات نخستین شرکتی بود که به عنوان فروشگاه اینترنتی فعالیت خود را آغاز کرد. پس از مدتی با ایجاد پروتکلهایی که امنیت انتقال اطلاعات را تضمین میکرد، فروشگاههای اینترنتی دیگر نیز یکی پس از دیگر راهاندازی شد. امروزه با گذشت بیش از 20 سال از پایهگذاری تجارت الکترونیک، خرید اینترنتی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است تا جایی که در بسیاری از فروشگاهها افراد پس از مشاهده کالا در فروشگاههای واقعی، سفارش خریدشان را اینترنتی ثبت میکنند تا از تخفیف ویژه خرید کالا برخوردار شوند. در بسیاری از کشورها فروش اینترنتی از فروش سنتی پیشی گرفته است. یکی از فروشگاههای معروف خرید و فروش اینترنتی در سطح دنیا e- Bay است. نوآوری خدمات و گستره وسیع کالاهای عرضه شده در این وب سایت از جمله ویژگیهای منحصر به فرد این فروشگاه اینترنتی است. کمتر کالایی را میتوان یافت که در e-Bay عرضه نشده باشد. آمازون نیز از دیگر فروشگاههای اینترنتی موفق است که در زمینه فروش کتابهای الکترونیکی گوی سبقت را از دیگر رقبا ربوده است. البته فروشگاه آمازون در عرضه دیگر محصولات نیز از جمله موفقترینهاست. امروزه بیش از 900 میلیون نفر در دنیا کاربر اینترنت هستند که 69 درصد آنها حداقل روزی یک خرید اینترنتی دارند. به نظر میرسد روند اعتمادسازی در دیگر کشورها در مقایسه با کشور ما بسیار موفقتر بوده است. ویژگی منحصر به فرد فروشگاههای اینترنتی موفق در سطح دنیا این است که این فروشگاهها که در حقیقت به عنوان یک واسطه بین خریدار و فروشنده عمل میکنند، کالایی که میخرید را بیمه میکنند، بنابراین خریدار مطمئن است که این شرکت مسئولیت آنچه خریده است را به عهده دارد و با اطمینان بیشتری در این وادی گام میگذارد. میتوان گفت فراگیر شدن یا رشد و رونق فروشگاههای اینترنتی میتواند با پیامدهای متعددی از جمله رقابتی شدن بازار، کاهش ترددهای شهری، حذف واسطهها، کاهش قیمتها و ایجاد اشتغال همراه باشد که هر یک به نوبه خود میتواند نقش مهمی در افزایش سطح رفاه زندگی داشته باشد.
تضمین امنیت در فروشگاههای اینترنتی
نماد اعتماد الکترونیکی نشان یا لوگویی است که از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیک که از زیرمجموعههای وزارت صنعت، معدن و تجارت است به کسب و کارهای اینترنتی یا به عبارتی فروشگاههایی که از طریق اینترنت اقدام به عرضه کالا و خدمات میکنند، اعطا میشود. در واقع هدف از اعطای نماد اعتماد، ساماندهی و قانونمند کردن کسب و کار اینترنتی است. به این ترتیب میتوان فضای اعتماد بخشی را برای مصرفکنندگان فراهم کرد تا بتوانند با اعتماد خاطر بیشتری خرید اینترنتی را در این فضا تجربه کنند. البته این اعتماد خاطر صد درصد نیست و همیشه درصدی خطا هم ممکن است در این فضا وجود داشته باشد. در این صورت حتی اگر خریدار با مشکلی مواجه شود، مطمئن است نهادی وجود دارد که میتواند به این موضوع رسیدگی کرده و مشکل آنها را پیگیری کند.
بر اساس مصوبهای که شورای امنیت کشور سال گذشته اعلام کرده است، فروشگاهها و کسب و کارهای اینترنتی ملزم به گرفتن این نماد هستند. البته اکنون این طور نیست که اگر فروشگاه اینترنتی این نماد را نداشته باشد با آن برخورد جدی داشته باشیم. هدف این است که فرهنگسازی کنیم و در عین حال بر اساس روابطی که با دیگر نهادهای اجرایی داریم، اعتماد و اطمینان را در این فضا افزایش دهیم. برای مثال اگر شما یک کسب و کار اینترنتی راهاندازی کنید و بخواهید برای این فروشگاه از PSPها درگاه پرداخت الکترونیکی بگیرید، اگر نماد اعتماد نداشته باشید این خدمات به شما ارائه نمیشود. حتی برای یک فروشگاه اینترنتی که از قبل راهاندازی شده باشد هم رایزنیهایی داشتهایم که اگر نماد اعتماد الکترونیک نگیرند این درگاه از آنها سلب میشود. از سوی دیگر اگر فروشگاهی بخواهد این کالا را از طریق پست به دست مصرفکننده برساند، پست هم تنها در صورت داشتن نماد این خدمات را در اختیار آن فروشگاه قرار میدهد. بنابراین مرکز توسعه تجارت الکترونیک به طور مستقیم وارد عمل نشده است. هدف این است که فرهنگسازی کنیم و از همین طریق هم با سیاستهایی که در پیش گرفتهایم، فروشگاههای اینترنتی را مجاب کردهایم برای ادامه فعالیتشان نماد اعتماد بگیرند تا بتوانند در یک چارچوب ساماندهی شده و قانونمند فعالیت کنند.
فضای اینترنت نامحدود است. شما نمیدانید وبسایتی که کالایی را میفروشد از سوی چه کسی اداره میشود. بنابراین ممکن است مصرفکننده احساس ناامنی کند اما اگر از فروشگاهی که نماد اعتماد دارد خرید کنید، میتوانید مطمئن باشید یک مرکز یا دستگاه دولتی هویت آن را احراز کرده و از مکان آن مطلع است. یعنی خریدار با اطمینان خاطر از این فروشگاه خرید میکند و میداند که میتوان در صورت نیاز به صاحب این کسب و کار دسترسی داشت. بیشک فروشگاهی که نماد اعتماد میگیرد با هدف کسب و کار سالم به این عرصه گام گذاشته و به دنبال تخلف و کلاهبرداری نیست. در این شرایط احتمال تخلف بسیار کم است.
فرانک فراهانیجم / گروه دانش
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم