آبمیوه های صنعتی خوب و بد دارند؟

هر آبمیوه‌ای طبیعی نیست!

این روزها پرسش اصلی بیشتر خانواده‌ها از متخصصان علوم غذایی این است که چرا در ترکیبات مندرج روی انواعی از نوشیدنی‌های صنعتی، درصد آبمیوه به کار رفته متفاوت است؟

آبمیوه‌هایی که به صورت صنعتی تهیه می‌‌شود، چند دسته است. یک دسته آبمیوه‌های کامل است که گاهی با برچسب بدون افزودنی ارائه می‌شود و اعتماد به آن قدری مشکل است، اما اگر در ترکیبات مندرج روی بسته‌بندی آن 80 تا 90 درصد از آبمیوه طبیعی استفاده شده باشد، می‌توان به سالم و طبیعی بودن آن اطمینان کرد. در این آبمیوه‌ها از آب و شکر هم استفاده می‌شود، اما درصد آن کمتر است.

دسته دیگر نکتارهاست. درصد آبمیوه به کار رفته در آن حدود 40 تا50 است و از رقیق‌سازی کنسانتره میوه یا آبمیوه غلیظ‌شده به همراه شکر، آب، اسیدهای مختلف و افزودنی‌های دیگر تهیه می‌شود و گاهی با آبمیوه طبیعی صنعتی اشتباه گرفته می‌شود.

نوع دیگر، آبمیوه‌های حاوی خرده‌میوه است. یک نوشیدنی که از اضافه کردن مقداری پوره یا تکه‌های درشت یا ریز میوه در مخلوط آب، شکر و اسانس به دست می‌آید و گرچه حاوی درصدی فیبر میوه است، اما به معنای کیفیت بالای آن نیست.

سایر نوشیدنی‌هایی هم که در بازار با نشان‌های غیرمعروف وجود دارد و بخصوص در فویل‌های آلومینیومی پر شده، نوعی نوشابه میوه‌ای است. حداکثر حاوی 5 تا 7 درصد آبمیوه طبیعی بوده و بقیه حجم‌شان را آب، شکر، اسانس، اسید سیتریک، مواد نگهدارنده و رنگی تشکیل می‌دهد.

این نوشیدنی‌ها یک شربت طعم‌‌دار به شمار می‌رود که فرق چندانی با نوشابه‌های معمولی ندارد و طعم و بوی اصلی میوه را نمی‌دهد و ارزش تغذیه‌ای چندانی نداشته و مصرف آن در طولانی مدت برای مصرف‌‌کننده مضر خواهد بود. این را هم بدانید پودر آبمیوه‌ها نیز یا خصوصیات نکتار آبمیوه را دارد یا همچون نوشابه میوه‌ای کاملا سنتزی (مصنوعی) است.

هر آبمیوه کدری باکیفیت نیست!

اما چرا برخی آبمیوه‌های صنعتی کدر و برخی شفاف است؟ این که می‌گویند کدورت آبمیوه عامل طبیعی بودن آن است، صحت دارد؟

آبمیوه‌های کدر همان آبمیوه‌های طبیعی‌اند که درصد بیشتر آن را گوشت میوه تشکیل می‌دهد و مسلما بسیاری از افراد این نوع آبمیوه را به انواع دیگر ترجیح می‌دهند، اما باید بدانید برخی تولیدکنندگان، آبمیوه‌هایی را که از ترکیب شکر، آب و اسانس تهیه می‌شود با مواد پکتینی که حالت ژلاتینی دارد ابری و کدر می‌کنند تا به آبمیوه‌های طبیعی شبیه شوند.

نکته جالب‌تر این که آبمیوه‌های شفاف هم می‌توانند نوعی آبمیوه طبیعی به شمار روند. چراکه برخی تولیدکنندگان ترکیباتی همچون پکتین و فیبرهای محلول را که عامل کدری آبمیوه طبیعی است با اضافه کردن آنزیم‌های تجزیه‌کننده‌ای به نام پکتیناز ته‌نشین و در آخر آن را صاف و شفاف می‌کنند معمولا این روش برای آبمیوه‌هایی مانند سیب، انگور، گلابی و آلبالو در مقایسه با آب مرکبات، بیشتر کاربرد دارد.

به آبمیوه مرغوب مواد نگهدارنده نمی‌زنند

آبمیوه‌ها همچون هر نوشیدنی صنعتی دیگر با گذشت زمان دچار آلودگی میکروبی می‌شود، اما آیا برای افزایش ماندگاری آبمیوه‌های صنعتی از مواد نگهدارنده استفاده می‌شود؟

آبمیوه‌ها برای افزایش ماندگاری همچون سایر نوشیدنی‌های صنعتی استریل یا پاستوریزه می‌شود و به علت آن که این فرآیند حرارتی از ورود هر‌گونه میکروارگانیسمی به داخل محصول جلوگیری می‌کند دیگر نیازی به افزودن مواد نگهدارنده نیست. البته انواعی از نوشابه‌های میوه‌ای که از سوی تولیدکنندگان غیرمتعهد تهیه می‌شود و نشان معتبری ندارد، حاوی مواد نگهدارنده‌ای است که خطر سرطان‌زایی بسیار بالایی داشته و مصرف زیاد آن موجب بروز عوارض گوارشی بخصوص در کودکان می‌شود.

فرآیندهای حرارتی از خواص آبمیوه می‌کاهد

اما آیا استریل یا پاستوریزه ‌کردن آبمیوه‌های صنعتی از ارزش تغذیه‌ای آن می‌کاهد؟

فرآیندهای حرارتی اعمال شده طی تغلیظ و استریل کردن آبمیوه‌های صنعتی باعث کاهش ارزش تغذیه‌ای نوشیدنی می‌شود و در صورت استفاده از بهترین تکنیک‌های حرارتی، باز هم ارزش تغذیه‌ای آبمیوه صنعتی به پای آبمیوه‌های طبیعی نمی‌رسد و برخی ویتامین‌ها دستخوش تغییراتی قرار خواهد گرفت. البته در صنعت، برخی تولیدکنندگان برای رفع این نقیصه در پایان خط تولید برخی مواد مغذی همچون ویتامین C و کلسیم را به‌ طور مصنوعی به آبمیوه اضافه کرده و آن را به نوعی غنی می‌کنند، اما باید بدانید میزان و قدرت جذب این مواد هیچ گاه به اندازه املاح و ویتامین‌های طبیعی نبوده و با توجه به شرایط گوارشی هر فرد نمی‌توان روی آبمیوه‌های غنی شده نظر قطعی داد و خواص تقویتی و تغذیه‌ای یک آبمیوه طبیعی را از آن انتظار داشت. بنابراین افراد بیمار، کودکان و سالمندان هیچ گاه آبمیوه‌های مصنوعی حتی آنهایی که بدون مواد افزودنی هستند را جایگزین مصرف روزانه میوه و آبمیوه‌های طبیعی خانگی نکنند.

مراقب قند و اسید آبمیوه‌های صنعتی باشید!

اغلب آبمیوه‌های صنعتی بخصوص انواع مصنوعی آن علاوه بر قند بالا اسیدیته بالایی داشته و مصرف آن هنگام خستگی و فعالیت‌های شدید که خون حالت اسیدی به خود می‌گیرد قادر به قلیایی کردن خون و رفع خستگی و گرمازدگی نیست.

همچنین نوشیدن این آبمیوه‌ها قبل از خواب بخصوص برای کودکان به دلیل آن که طی شب به مدت زیادی روی دندان‌ها می‌ماند بیشترین ضرر را به مینای دندان رسانده و زمینه بروز پوسیدگی‌های شدید و گسترده را فراهم می‌کند. در نتیجه به والدین توصیه می‌شود عادت به خوردن نوشیدنی‌های صنعتی را در کودکان کاهش دهند و پس از مصرف، دندان‌های کودک را مسواک‌زده یا با گاز استریل پاک کنند.

از طرفی مبتلایان به دیابت توجه داشته باشند به آن دسته از آبمیوه‌هایی که درصد میوه به کار رفته در آنها بالاست، نباید اطمینان کنند چرا که این آبمیوه‌ها هم حاوی درصدی شکر است. این را هم بدانید به آبمیوه‌های ترشی همچون آب انار و زغال‌اخته نیز شکر افزوده می‌شود و در میان آبمیوه‌های آماده آب انبه، پرتقال و انگور نسبت به آب سیب و آلبالو چاق‌کننده‌‌تر بوده و موجب افزایش ناگهانی قند خون می‌شود.

نکته مهم دیگر آن که اگر پس از خرید آبمیوه متوجه بوی نامطبوع (بویی شبیه به کپک) یا تغییررنگ آن شدید از خوردن آن اجتناب کنید. از خرید آبمیوه‌های خارجی نیز که بدون برچسب فارسی‌ وزارت بهداشت است، بپرهیزید، چراکه این نوع محصولات اغلب تاریخ مصرف‌شان به سرآمده و به دلیل مسافت طولانی تا کشور مقصد نیاز به ماندگاری بیشتری داشته و تولیدکنندگان از مواد نگهدارنده با دوز بالاتری در آنها استفاده می‌کنند.

فاخره بهبهانی ‌- جام‌جم