بازار داغ دریافت پول اجباری از دانش‌آموزان

این سریال هر سال تکرار می‌شود و دیگر تازگی ندارد، اما با‌این‌حال هنوز هم ستاد مرکزی رسیدگی به ثبت‌نام وزارت آموزش و پرورش شماره تلفن‌هایی را در اختیار اولیای دانش‌آموزان قرار‌می‌دهد تا هرگونه تخلف را گزارش کنند و مدیرکل ارزشیابی و رسیدگی به شکایات این وزارتخانه نیز در گفت‌وگوهای مکرر با خبرگزاری‌ها، مدیران متخلف را به برخوردهای قانونی تهدید می‌کند.

دیروز تماس جام‌جم با این ستاد و برقراری ارتباط با یکی از اپراتورهایی که در آن سوی خط آماده شنیدن گزارش‌های مردمی بود، جدیت این ستاد را در برخورد با مدیران مدارسی که با زور یا به هر طریق دیگر اولیا را وادار به دست به جیب شدن می‌کنند، نشان داد.

اپراتور می‌گفت به محض اطلاع از نام و نشانی مدرسه‌ای که پولی دریافت کرده است، اکیپ‌های نظارتی اعزام می‌شوند و در صورت اثبات این مساله، با مدیر برخورد می‌شود؛ اما حتی اگر گفته‌های اپراتور درست باشد و برخوردها آن‌طور که او می‌گفت با شدت عمل اعمال شود، باز هم سریال دریافت پول از اولیای دانش‌آموزان به پایان نمی‌رسد.

وضع این‌گونه است، چون این رشته سردراز دارد و حتی اگر قامتش در چند نقطه قطع هم بشود چون ریشه این رشته در مشکلات بنیادین وزارت آموزش و پرورش قرار دارد، باز هم ریشه می‌دواند و قد می‌کشد.

با این حال با ستاد مرکزی رسیدگی به ثبت‌نام‌ها تماس گرفتیم تا از این طریق از آخرین مواضع وزارتخانه باخبر شویم، چون مدت‌هاست تقاضانامه جام‌جم برای گفت‌وگو با مدیرکل رسیدگی به شکایت آموزش و پرورش در دفتر روابط عمومی معطل مانده راه ما برای گفت‌وگو با قاسم مستقیم بسته شده است.

ما می‌خواستیم در گفت‌وگو با او که هر سال از برخورد قاطعانه با مدیران متخلف سخن می‌گوید سوال کنیم که چرا با وجود شدت عمل وزارتخانه هر سال در زمان ثبت‌نام‌ها و نیز در حین سال تحصیلی یا در پایان آن اولیا باید با مدارس وارد چالش‌های مالی شوند؟

ما قصدمان این بود که از قاسم مستقیم بپرسیم که چرا وقتی او تاکید می‌کند دریافت وجه به هر طریق و به هر عنوانی ممنوع است با وجود این بیشتر مدیران مجبور به گرفتن وجه می‌شوند؟ ما می‌خواستیم در گفت‌وگو با او به این نتیجه برسیم که مدیران شاید مجبور به این کار می‌شوند و حق مدیری که برای حفظ مدرسه با چنگ و دندان تلاش می‌کند توبیخ و اخراج و برخورد قهری نیست.

دست مدارس خالی است

اما این فرصت دست نداد، ولی مقدمه‌ای شد تا جام‌جم در گفت‌وگو با برخی از مدیران مدارس علت دریافت پول از والدین یا گرو نگه‌داشتن کارنامه‌ها را جویا شود.

یکی از مدیران که صادقانه سخن می‌گفت از حساب خالی مدرسه‌اش گفت و از این که اگر کمک‌های اولیا یا گوشه چشم‌ خیران نباشد کار مدرسه لنگ می‌ماند و آموزش را باید تعطیل کرد.

این مدیر مدرسه در دو سال اخیر هیچ پولی بابت سرانه‌ها دریافت نکرده است و چرخ مدرسه را با کمک‌های اندک اولیا چرخانده است و این را نیز خوب می‌داند که بیشتر اولیا رغبتی به دست به جیب شدن ندارند و اگر اجبار در کار نباشد هیچ کمکی به مدرسه نمی‌کنند.

وضع در بیشتر مدارس دولتی مشابه این است، تا جایی که معاون یکی از مدارس منطقه 3 تهران به جام‌جم می‌گوید، چاره‌ای جز دریافت پول از اولیا و دست کمک به سمت آنها دراز کردن وجود ندارد.

او معاون مدرسه‌ای با 550 دانش‌آموز است که به گفته او هزینه ماهانه آب و برق آن بیش از 300 هزار تومان و هزینه کاغذ و تکثیر ماهانه آن دست‌کم دو میلیون تومان است.

برای همین می‌گوید اگر قرار باشد مسئولان مدرسه منتظر بودجه از سوی آموزش و پرورش بمانند و از اولیا کمک نگیرند خیلی وقت پیش باید فاتحه مدارس خوانده می‌شد.

مشکل: تناقض‌گویی

مردمی که از رسانه‌ها اخبار مربوط به غیرقانونی بودن دریافت وجه را می‌شنوند و در کتاب قانون اساسی نیز می‌خوانند که تحصیل رایگان تا پایان دبیرستان حق تک‌تک ملت است، عجیب نیست اگر در مقابل تقاضای پول از سوی اولیای مدرسه مقاومت کنند.

از نظر آنها گرو نگه داشتن کارنامه یا توبیخ فرزندشان مقابل همکلاسی‌ها فقط به این دلیل که آنها به مدرسه کمک مالی نکرده‌اند اجحاف در حق یک انسان است، چون مدام نیز از زبان مسئولان آموزش و پرورش می‌شنوند مدیری که مطالبه پول کند متخلف است و مدیری که در طول سال تحصیلی یا پس از پایان آن حرفی از پول به میان نیاورد قانونمدار است.

در واقع مردم با نوعی تناقض‌گویی مواجهند که هم کار آنها را سخت می‌کند و هم کار گردانندگان مدرسه را. اولیای مدرسه البته سختی‌های بیشتری را تحمل می‌کنند، چون هم باید جوابگوی خانواده‌ها باشند، هم بی‌پولی را تحمل کنند و هم وقتی مشکلاتشان را با ادارات آموزش و پرورش در میان می‌گذارند این پاسخ را از آنها بشنوند که بودجه نداریم و هزینه‌هایتان را از کمک‌های مردمی تامین کنید.

تاکنون این جمله را مدیران چند مدرسه در شهرهای مختلف کشور به جام‌جم گفته‌اند و از این که مجبورند دست نیاز به سمت اولیا دراز کنند ابراز ناراحتی کرده‌اند.

شاید اگر گفت‌وگو با قاسم مستقیم میسر می‌شد، می‌توانستیم از او بپرسیم که به اعتقاد او راه برون‌رفت از این وضع چیست، اما حالا که چنین امکانی فراهم نشده، می‌توانیم پیشنهاد دهیم که در وضع فعلی که کمبود بودجه آموزش و پرورش مسجل است و مدارس بسختی اداره می‌شوند، بهتر است مسئولان این وزارتخانه موضوع را صادقانه با مردم در میان بگذارند و به جای بیان حرف‌هایی که موجب تحریک مردم می‌شود کاری کنند که اولیای دانش‌آموزان هر کدام به صورت داوطلبانه و در حد توان مالی خویش به مدارس کمک کنند.

کار به مجلس کشید

با این حال این معضل باید ریشه‌ای حل شود، درمان آن هم در دست دولت است آن زمان که لایحه بودجه سالانه را می‌نویسد.

امسال که وضع تخصیص بودجه به آموزش و پرورش بهتر از سال‌های قبل شده است، رقم بودجه این وزارتخانه به 17‌هزار‌میلیارد و 500 میلیارد تومان رسیده؛ رقمی که در مقایسه با سال قبل (14 هزار میلیارد تومان) رشد محسوسی داشته است.

اما با وجود این هنوز این مبلغ کفاف همه امورات را نمی‌دهد. برخی از مجلسیان نیز چنین اعتقادی دارند و مثل فرهاد بشیری، از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات فکر می‌کنند که در گفت‌وگو با جام‌جم داشتن بودجه‌ای 30 هزار میلیارد تومانی را حلال بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش از جمله حذف دریافت وجه از اولیا می‌داند.

البته امکان تحقق این رقم در سال 92 وجود ندارد، چون بودجه امسال 13 هزار میلیارد تومان با این رقم فاصله دارد، مگر این که دولت آینده در بودجه سال 93 سهم بیشتری را برای آموزش و پرورش در نظر بگیرد.

با این حال کمیسیون آموزش مجلس سعی در ورود به بحث کسری بودجه آموزش و پرورش که یکی از تبعات آن دریافت وجوه اجباری از اولیاست، دارد. آن‌طور که عبدالوحید فیاضی، سخنگوی این کمیسیون به فارس می‌گوید، اعضای کمیسیون آموزش بزودی جلسه‌ای را با این محور تشکیل می‌دهند و راهکارهایی را برای برون‌رفت از شرایط فعلی بررسی می‌کنند.

البته مشخص نیست که خروجی این جلسه چه خواهد بود، اما آنچه که در آن تردیدی نیست این است که کمبود بودجه در وزارتخانه‌ای که یکی از کلیدی‌ترین و انسان‌سازترین ارگان‌های دولتی است نه‌تنها برازنده نیست، بلکه وجود رابطه‌ای چالشی و بحث‌برانگیز میان اولیای مدرسه و والدین دانش‌آموزان و جدال دائم آنها بر سر پول به نفع هیچ‌کس نیست.

مریم خباز -‌ گروه جامعه