حقیقت‌یابی با فرهنگ مناظره

مناظره یکی از بهترین راه‌های قضاوت افکار عمومی درباره موضوعی است که دیدگاه‌های مختلفی برای آن در جامعه وجود دارد؛ موضوعاتی که در کلیات آن اختلاف‌نظر نیست، ولی در مورد مصادیق و معیار‌ها، اختلاف‌نظر وجود دارد.

صداوسیما، مهم‌ترین ظرفیتی است که در این حوزه تلاش کرده فرهنگ مناظره و به تعبیری تحمل تفکر مخالف را در مخاطبان بالا ببرد و این اهمیت دارد. رسانه با انتخاب موضوعات اساسی و طرح مسائل ریشه‌ای می‌تواند ذهن مخاطبان را به سمت تعامل و مشارکت سوق دهد.

در همین خصوص «رادیو گفت‌وگو» که شبکه‌ای روزآمد و همه‌جانبه‌نگر نسبت به مسائل جامعه است، مشکلات و مسائل روز را به شکل گسترده کارشناسی می‌کند و مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد و به تعبیری سعی دارد از همه اندیشه‌ها، افکار و عقاید در برنامه‌های خود بهره ببرد. مناظره عنوان برنامه‌ای در رادیو گفت‌وگوست که در آن افراد با گرایش‌های فکری مختلف درباره مسائل سیاسی روز بحث و تبادل نظر می‌کنند. حقیقت‌یابی، همه‌جانبه‌نگری، توانمندسازی، عمومیت جامعه، وجود تضارب آرا و تحلیل و تفسیر مباحث روز از ویژگی‌های برنامه مناظره است. این برنامه یکشنبه‌ها ساعت 17 روی موج اف‌ام ردیف 5‌‌/‌‌103 از رادیو گفت‌و‌گو پخش می‌شود.

در جستجوی حقیقت

محمد کریمی، تهیه‌کننده و سردبیر برنامه مناظره رادیو گفت‌وگو می‌گوید: بحث‌های این برنامه براساس تضارب آرا، اختلاف سلیقه و ظرفیت‌های فکری کارشناسان طراحی می‌شود و با دیدگاه و نظر آنها درباره موضوعات مورد بحث در برنامه آشنا می‌شویم. ‌اکنون با نزدیک‌شدن به انتخابات ریاست جمهوری، مسائل روز جامعه با کمک کارشناسان حضوری و تلفنی مورد نقد و گفت‌و‌گو قرار می‌گیرد. همچنین چگونگی تعامل سه قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه در جهت بستر قانون آسیب‌شناسی می‌شود و این‌که آسیب‌های 34 سال گذشته را چطور می‌شود برطرف کرد، چه مشکلاتی در جهت تعامل سه قوه وجود دارد و چقدر قانون‌گریزی داشته‌اند. در این برنامه سعی داریم به نیازهای فکری مخاطب پاسخ داده شود.

ولی‌الله سلیمانی، مسئول هماهنگی برنامه می‌گوید: هر برنامه‌ای با توجه به خصوصیاتش مشکلاتی دارد، ولی برنامه‌های سیاسی آن هم از نوع مناظره‌ای، سختی خاص خودش را دارد، چون برخی کارشناسان می‌سنجند که چه کسی رو به روی آنها قرار می‌گیرد و گروهی دیگر مصلحت‌اندیش هستند. در کل تولید این برنامه، استرس خودش را دارد و حال این که برنامه تولیدی یا زنده باشد، فرقی نمی‌کند.

یافتن ظرفیت رسانه

امیرحسین راسخ، مجری ـ کارشناس برنامه مناظره رادیو گفت‌وگوست. وی فعالیت کاری خود را سال 1378 در خبر رادیو شروع کرد. در کارنامه کاری وی موارد گوناگونی مشاهده می‌شود که می‌توان به گویندگی اخبار شامگاهی و اجرای برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما، گویندگی اخبار عصر شبکه پنج سیما، کارشناس ـ مجری ویژه برنامه شبکه جهانی جام‌جم، همچنین اجرای برنامه‌های مختلفی در رادیو ایران، رادیو تهران و رادیو اقتصاد در حوزه سیاسی و اقتصادی اشاره کرد. در ضمن برنامه‌های مناسبتی ـ مذهبی هم در رادیو فرهنگ اجرا می‌کند.

نظر راسخ را درباره اجرای برنامه‌های سیاسی می‌پرسم که می‌گوید: حساسیت برنامه‌های سیاسی بالاست، زیرا محورهای مورد بحث در برنامه‌های سیاسی به گونه‌ای است که از اتفاقات و تحولات گذشته و آینده صحبت می‌شود که در معادلات سیاسی کشور تأثیرگذار است و مخاطب برنامه‌ به دنبال کشف آنهاست.

راسخ معتقد است: اجرا در رسانه به سمت و سوی فرهیختگی رفته و مجری ـ کارشناسان رسانه با توجه به آشنایی‌شان با جریانات فکری، به نوعی مسائل را واکاوی و تحلیل می‌کنند. تجربه در کار اجرای برنامه‌های تخصصی و داشتن مطالعه هدفمند در زمینه موضوعات مورد بحث، بسیار مهم و ضروری است. منظورم این نیست که مجری باید دانای کل باشد؛ اما لازم است در برخی رشته‌ها، مطالعات گسترده‌ای داشته باشد. برنامه‌های گفت‌وگومحوری که در قالب مناظره پخش می‌شوند برای مخاطب جذابیت دارد. همچنین وقتی افکار مختلف مطرح می‌شود، نشان‌دهنده ظرفیت رسانه است. دیگر این‌که چالش‌هایی که در مناظره‌ها به وجود می‌آید، مخاطب را به سمت دریافت اطلاعات و نتیجه‌گیری روشن سوق می‌دهد و برای کسانی که می‌خواهند جریانات سیاسی کشور را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهند، راهگشاست.

راسخ همچنین می‌افزاید: چیزی که باعث جذابیت مناظره می‌شود، انتخاب موضوعات مطرح جامعه و کارشناسان آگاه به آن حیطه است که با بیان نظر و ارائه استدلال‌های صحیح، ذهن مخاطب را به سمت مسأله مورد بحث هدایت می‌کنند. البته این مهم، زمانی محقق می‌شود که مهمانان برنامه‌های مناظره از لحاظ فکری و قدرت تبادل‌نظر در یک سطح و تراز فکری باشند، یعنی این که یکی ضعیف و دیگری قوی نباشد. مجری برنامه‌های مناظره در لحظه تصمیم می‌گیرد و باید بداند کجا وارد بحث شود و اجازه ندهد برنامه از روند اصلی خارج و به حاشیه برود. تجربه و دانش در هدایت مناظره کمک شایانی به مجری برنامه می‌کند. مجری مناظره‌ای موفق است که مخاطب در پایان برنامه، متوجه گرایش و سلیقه او نشود و در زمان اجرا خود را مدیریت کند.

سیما نعمتی