«محرما» سنت دیرینه مینابی‌ها

مردم میناب افزون بر حضور پرشور در آیین «علم پیغمبر» که در روز پنجم محرم به شیوه‌ای خاص که منحصر این منطقه است شرکت می‌کنند، آداب دیگری نیز برای عزاداری در رثای امام سوم شیعیان دارند که آیین «محرما» یکی از آنهاست.

جواد کمال‌پور، از ذاکرین امام حسین(ع) درباره این آیین به فارس گفت: «محرما» از شب اول تا شب سوم ماه محرم در حسینیه‌ها و تکایای میناب برگزار می‌شود.

وی با تشریح نحوه برپایی این آیین افزود: در طول این سه شب، عده‌ای از عاشقان اباعبدالله که اکثر آنان را افراد مسن تشکیل می‌دهند، قبل از شروع منبرخوانی به دو گروه تقسیم می‌شوند و اشعاری را در توصیف ماه محرم و شهادت سیدالشهدا با نوایی غم‌انگیز و به صورت گروهی می‌خوانند.

این ذاکر اهل بیت خاطرنشان کرد: این مراسم با این بیت که «محرم آمد و آمد محرم زمین و آسمان بگرفته ماتم» آغاز و در ادامه واقعه کربلا و صحنه‌های آن در این اشعار توصیف می‌شود.

کمال‌پور با بیان این‌که روستاهای شاه منصوری، دهوسطی، فخرآباد، طیبی شاهی، گلشوار و نصیرایی از معروف‌ترین مناطق در برپایی «محرما» به شمار می‌روند، افزود: اشعاری که در آیین «محرما» خوانده می‌شود بیانگر این است که با آمدن ماه محرم، زمین، موجودات و تمام کرات و آسمان‌ها در عزای شاه شهیدان اندوهگین است.

یکی از مراسم‌های سنتی عزاداری شهرستان بیرجند در ماه محرم مراسم علم‌بندان است که مردم بیرجند به‌ویژه سادات با مراسم علم‌ بندان عزاداری سالار شهیدان را آغاز می‌‌کنند. این مراسم در بیرجند و روستاهای این شهرستان در روزهای مختلف دهه نخست محرم از جمله روز اول، دوم، سوم، چهارم و هفتم انجام می‌‌شود.

در روستای درخش، علم‌ بندان مراسمی است که در روز چهارم محرم‌‌الحرام انجام می‌شود، به گونه‌ای که علم‌بندها در مسجد جامع درخش گرد هم می‌‌آیند و علم‌ها را گرفته و تا عصر عاشورا همراه عزاداران در مراسم حمل می‌‌کنند.

این مراسم نسل به نسل از پدر به پسر بزرگ‌تر خانواده انتقال می‌یابد و هرکدام از علم‌ها افزون بر این‌که دارای صاحبی موروثی است دارای علم ‌گردانی موروثی نیز هست.

نگهداری طوق بالای علم در تمام سال بر عهده علم ‌گردان است، علم‌ گردان در زمان مراسم، حراست و مواظبت از علم را برعهده دارد و به اعتقاد اهالی روستای درخش اگر علم دچار خسارت شود یا بر زمین بیفتد، صاحب علم باید قربانی کند.