پیامک‌های جیب‌بُر

این‌که چرا دیوید و همکارانش در انگلستان باید چنین جایزه چرب و نرمی را به صاحب یک سیمکارت اعتباری در ایران بدهند، پرسشی است که اگر در ذهن گیرنده پیام شکل نگیرد، او در مسیری پرفراز و نشیب می‌افتد که انتهای آن یک کلاهبردار ایستاده است.

تار و پود این پیام‌ها از دروغ بافته شده، اما هنوز مردمی هستند که به این پیام‌ها واکنش نشان می‌دهند و پی آنها را برای رسیدن به ثروتی باد آورده می‌گیرند. ارسال این پیام‌ها اتفاق تازه‌ای نیست؛ اینها نسل خلف پیامک‌هایی است که روزی از سوی «چوپان دروغگو» فرستاده می‌شد و روزی به نام همراه اول ولی به کام افرادی مجعول. چوپان دروغگو مدعی بود که در زمان چراندن گوسفندهایش در دشت، کوزه‌ای پر از سکه طلا کشف کرده که چون بی‌سواد است و دستش به جایی نمی‌رسد، دست کمک به سمت صاحب تلفن همراه دراز کرده تا او بیاید و کوزه را به قیمتی منصفانه بخرد و خیرش را ببیند. خیلی‌ها گول این فرد به ظاهر چوپان را خوردند و به نشانی او رفتند و آن کوزه را تحویل گرفتند اما تنها چیزی که در ازای چند میلیون تومان پول نقد دریافت کردند، سکه‌های برنجی بود که آه حسرت را از جانشان برآورد.

آه حسرت‌برانگیزتر کسانی که فریب پیامکی با این مضمون را خوردند، سردتر از آه حسرت طعمه‌های چوپان بود: «مشترک گرامی، با عرض تبریک، شما در قرعه‌کشی همراه اول به مناسبت طرح همراه فجر در تاریخ بیست و سوم تیر 90 برنده مبلغ ۷۰۰ هزار تومان شده‌اید».

فریب‌خورده‌ها آنقدر ولع رسیدن به جایزه 700 هزار تومانی را داشتند که شماره ۱۶ رقمی کارت عابر بانک، تاریخ انقضا، کد حک شده روی آن و رمز اینترنتی دوم کارت را به شماره پیامک شرکت جعلی فرستادند تا کلاهبرداران، بدون دغدغه حساب آنها را خالی کنند.

حالا «44700 » که نسل جدید پیامک‌ها را تولید کرده نیز در کمین نشسته؛ شاید به این علت که می‌داند هنوز فضا برای کلاهبرداران پیامکی آنقدر تنگ نشده که مجالی برای ادامه حیات آنها وجود نداشته باشد.

خانمی خانه‌دار می‌گوید: برای یکی از شبکه‌های ماهواره با ارسال پیامکی کوتاه مثلا در قرعه‌کشی شرکت کرده است و پس از مدتی آنها پیام داده‌اند مبلغ 45 هزار تومان به حساب بانکی‌اشان بریزد تا جایزه‌اش را برایش بفرستند و متاسفانه او این کار را انجام داده و خبری از جایزه‌اش نشده است.

دستش را نه توی صورت مردم که روی صفحه گوشی تلفن همراه دراز می‌کند، آن هم نه با عجز و لابه‌های شنیدنی، بلکه با کلمات افسونگرنوشته شده به شکل پیامک که اگر گیرنده پیام لجام عقلش را به دست احساسات بدهد، حتما به گدای پیامکی کمک مالی می‌کند.

این گدایان که زحمت راه افتادن در کوچه و خیابان و فریب مردم به شکل سنتی را از سر خود کم کرده‌اند پیامک‌هایی می‌نویسند و برای انبوهی از مشترکان تلفن همراه ارسال می‌کنند، چون تجربه کرده‌اند که در بین مخاطبانشان هنوز آدم‌هایی هستند که دلشان به این روش نیز به رحم بیاید.

اما مهرداد امیدی معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی رحم کردن به این گداها را جایز نمی‌داند. او صاحبان این پیامک‌ها را کلاهبردارانی می‌داند که هر روز با یک شگرد تازه وارد می‌شوند و از طعمه‌هایشان اخاذی می‌کنند. امیدی حتی نقاب از چهره کلاهبردارانی برمی‌دارد که با تقلید صدای تاجران بزرگ، از شعب بانک می‌خواهند بسرعت مبالغی را به حسابشان واریز کنند و شعب نیز چنین می‌کنند. آمارهایی که این مقام ارشد انتظامی روز گذشته به رسانه‌ها داد نیز بسیار تامل‌برانگیز است بویژه آنجا که او از رشد 17 درصدی کلاهبرداری‌های تلفنی و پیامکی در شش ماه ابتدایی سال 91 خبر داد و اعلام کرد که فقط در یک فقره، 20 میلیارد تومان به جیب کلاهبرداران سرازیر شده است.

در اقتصاد می‌گویند عرضه، تابعی از تقاضاست یعنی اگر تقاضایی وجود داشته باشد حتما عرضه هم اتفاق می‌افتد. این معادله در مورد پیامک‌های کلاهبردار نیز صدق می‌کند. هرچند سخنگوی شرکت مخابرات ایران مرداد امسال در دستورالعملی کلی از مردم خواسته بود به پیامک‌های خاص، بدون آدرس و شماره تماس اعتماد نکنند اما دیروز در گفت‌وگو با جام‌جم طوری اظهار نظر کرد که گویی برای مقابله با این پیامک‌ها، هیچ راهی جز هوشیاری مردم وجود ندارد.

به گفته داوود زارعیان، شرکت مخابرات چون با محتوای پیامک‌ها کاری ندارد هیچگاه متن پیام‌ها را واکاوی نمی‌کند حتی اپراتورهای تلفن همراه نیز در فیلترینگ پیام‌ها نقشی ندارد؛ اما با این وجود اگر شهروندان به مخابرات اعلام کنند که شماره‌ای قصد کلاهبرداری دارد، حتما موضوع را پیگیری خواهد کرد.

زارعیان این بار نیز توپ را به زمین مردم می‌اندازد، چون معتقد است که اگر مردم آگاه باشند و به این پیامک‌ها اعتماد نکنند بساط این کلاهبرداران پیامکی برچیده می‌شود؛ به همین علت او دو نسخه برای مردم می‌پیچد.

نسخه اول او، آگاه و هوشیار شدن مردم در مقابل این پیامک‌ها و نیفتادن در دام کلاهبرداران است و نسخه دومش مراجعه دریافت‌کنندگان پیامک‌های مشکوک به اپراتورهای تلفن همراه، چون به گفته زارعیان، اپراتورها براحتی می‌توانند جلوی فرستندگان این پیامک‌ها را بگیرند و جو ناسالم ایجاد شده را کنترل کنند.

اما بار مقابله با پیامک‌های مجعول در حالی این‌گونه به گردن مردم افتاده که مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد در حال تنظیم آیین‌نامه‌ای است که راه ورود به پیامک‌های ارسالی را باز می‌کند.

تماس‌های دیروز جام‌جم با رئیس این مرکز بی نتیجه ماند برای همین از متن این آیین نامه تصویب نشده، همین قدر دستگیرمان شد که وزارت ارشاد درصدد است تا متن پیامک‌هایی که تعدادشان بیش از هزار مورد است را کنترل کند یعنی اقدامی که به گفته سخنگوی مخابرات ایران در تعارض با نص صریح قانون اساسی است. (اصل 25 قانون اساسی می‌گوید: بازرسی و نرساندن نامه‌ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون)

به این ترتیب در شرایطی که مراجع قانونی فقط زمانی به موضوع ورود پیدا می‌کنند که کلاهبرداری اتفاق افتاده و مردم مورد سوءاستفاده قرارگرفته‌اند منطقی‌ترین راه، پیروی از نسخه سخنگوی مخابرات ایران است ؛ یعنی حفظ هوشیاری مردم برای نیفتادن در دام کلاهبرداران پیامکی.

مریم خباز / گروه جامعه