عوارض کم کاری تیروئید در کودکان

با تشخیص و درمان زودهنگام کم‌کاری تیروئید بروز عوارضی مانند اختلالات رشد جسمی و عقب‌ماندگی ذهنی بسیار کم می‌شود. در ایران از بیشتر نوزادان متولد شده از پاشنه پا، برای تشخیص کم‌کاری مادرزادی تیروئید خون گرفته می‌شود. این غربالگری پس از تولد منجر می‌شود تا در آینده هیچ کودک عقب‌مانده ذهنی ناشی از بیماری کم‌کاری تیروئید نداشته باشیم.

دکتر ژیان ولیئی، متخصص بیماری‌های داخلی و غدد درباره کم‌کاری تیروئید در نوزادان به جام‌جم می‌گوید: «تیروئید از غدد درون‌ریز بدن است که ترشحات آن، تنظیم سوخت و ساز و فعالیت‌های عمده بدن را به عهده دارد. ترشحات غده تیروئید، اگر نامنظم و به مقدار کافی نباشد، اشکالات و اختلالاتی در بدن به وجود می‌آورد. این امر در هر سنی اتفاق بیفتد، مشکلاتی برای بدن ایجاد می‌شود. در سنین پایین‌تر که رشد و تکامل بدن هنوز تکمیل نشده است، بیماری‌های جدی‌تری فرد را تهدید می‌کند. نشانه‌های مربوط به غده تیروئید بسیار تدریجی و کند ظاهر می‌شود، بنابراین تشخیص بموقع و درمان آن بخصوص در نوزادان و کودکان در درمان موثر است.»

وی با اشاره به این‌که ترشح‌‌نشدن هورمون‌های تیروئید در دوران نوزادی سبب می‌شود تا بدن به اندازه کافی هورمون تیروکسین در اختیار نداشته باشد، می‌گوید: «این امر مراحل رشد و تکامل کودک را عقب می‌اندازد. والدین باید تک‌تک مراحل رشد کودک را مد نظر قرار دهند، چرا که نبود ترشحات غدد تیروئید گام به گام رشد کودکان را به تعویق می‌اندازد. به طور مثال اغلب نوزادان در روزهای اول تولد زردی کوتاه‌مدت دارند، حال آنکه در کودکان مبتلا به کم‌کاری تیروئید، این دوران طولانی می‌شود. در برخی کودکان با علائمی از قبیل دندان درنیاوردن کودک یا تاخیر در ایستادن و راه رفتن روبه‌رو می‌شویم. به نوعی می‌توان گفت تمام پله‌های رشد کودک دچار عقبگرد می‌شود.»

به گفته دکتر ولیئی، این هورمون افزون بر تاثیر در مراحل رشد جسمی کودک، در رشد و تکامل ذهنی و مغزی کودکان موثر است. تعویق در درمان این بیماری عواقبی چون ضعف یادگیری در بزرگسالی را نشان می‌دهد.

به دلیل ناتوانی نوزاد در بیان مشکلات و بی‌توجهی والدین به تاخیر مراحل رشد کودک، درمان بیماری با مشکل روبه‌رو می‌شود و به نوعی با عدم پیگیری، به مشکلی حاد و جدی در آینده تبدیل خواهد شد.

دکتر ولیئی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «در حال حاضر در کشور وضع تیروئید نوزادان پس از تولد بررسی می‌شود. این غربالگری، آمار ابتلا به این بیماری و عوارض ناشی از آن را در بزرگسالی کاهش داده است. به نوعی که با این روش، والدین بموقع از ابتلای کودکان به این بیماری آگاه می‌شوند و پیگیری لازم را انجام می‌دهند. نکته حائز اهمیت این است که کم‌کاری تیروئید در نوزادان در صورتی که بموقع درمان نشود، عوارض پایدار و برگشت‌ناپذیری دارد. در واقع بی‌توجهی والدین در روزهای اول تولد، کودک را با یک عمر معلولیت جسمی و فکری مواجه خواهد کرد.»

این متخصص در پاسخ به این سوال که این بیماری درمان قطعی دارد یا خیر؟ می‌گوید: «کم‌کاری تیروئید بیماری پایدار، مداوم و مادام‌العمر است. زمانی که تشخیص داده و درمان برای فرد شروع شود، تا زمانی که درمان قطع نشود، فرد در سلامت کامل به حیات ادامه می‌دهد. والدین باید توجه داشته باشند با شروع درمان و بهبود وضع، بیماری پایان نیافته است و باید یادمان باشد دارو همیشه و مادام‌العمر است.»

وی می‌گوید: «زمینه خانوادگی و ارثی در کم‌کاری تیروئید نقش دارد. در این بیماری فعالیت سیستم ایمنی بر ضد تیروئید، آنتی‌بادی‌هایی را ترشح می‌کند که این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند مانع فعالیت طبیعی تیروئید ‌شود.»

کشور ایران در منطقه‌ای است که به صورت اقلیمی با کمبود ید مواجه است. ارتفاع بیشتر مناطق کشور از سطح دریا بالاتر است و به طور طبیعی هرچه از سطح دریا بالاتر برویم، میزان ید در رژیم غذایی کمتر می‌شود. سال‌هاست که به دلیل افزودن ید به نمک‌ها با کم‌کاری تیروئید ناشی از تغدیه مقابله می‌شود. دکتر ولیئی با تاکید بر این‌که پدر و مادرها به وضع رشد و تکامل کودکان توجه داشته باشند، می‌گوید: «والدین باید به خاطر داشته باشند که قدم‌های رشد کودکشان را پله‌پله و در زمان خاص با جدیت پیگیری کنند. هریک از مراحل رشد اگر با تاخیری مواجه شد، مراجعه به پزشک کودکان ضرورت دارد. نکته حائز اهمیت این است که نباید زمان را از دست داد و با مشورت در این خصوص و انجام بررسی‌های لازم زمان برای درمان نوزاد از بین نخواهد رفت.»