پشت آن کوه‌ها شهری ست...

شهرستان اسفراین در خراسان شمالی مناطق بی‌نظیری دارد. امروز چمدان خود را بسته و به این نگین خراسان شمالی سفر می‌کنیم.

کوچه‌های پیچ درپیچ، خانه‌هایی پلکانی و قرار‌گرفتن آنها در شیبی تند در میانه ارتفاعات سر به فلک کشیده کوه‌های آلاداغ هر گردشگری را بر آن می‌دارد تا به سمت این روستای زیبا روانه شود. آب و هوای معتدل کوهستانی و آب فراوان این منطقه سبب شده در هیچ فصلی این روستای زیبا، خالی از گردشگر نباشد.

روستای شکوفه‌های سیب با بافتی قدیمی در ارتفاعات بلند، رودخانه‌های روان و چنار قدیمی‌اش (با عمر بیش از 500 سال) نظر هر مسافری را به خود جلب می‌کند. اهالی این روستا در حال ثبت آثار ملی‌شان هستند، پس اگر قصد سفر به جایی خوش آب‌وهوا در هر فصلی دارید، این روستا را فراموش نکنید.

آنچه امروزه در مدیریت جهانگردی و در صنعت توریسم از آن در ساختن فضاهای مجازی استفاده می‌شود، همه را می‌توان در روستای زیبای رویین یافت. این روستا با توجه به برخورداری از آب‌وهوای مطلوب و موقعیت ممتاز نسبت به سایر روستاها، مستعد و آماده سرمایه‌گذاری و ایجاد فعالیت‌های اقتصادی است. این روستا به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی مناسبش، چشمه‌ها و دره‌های فراوانش، توانسته اقوام و افراد بسیاری را از روستاهای اطراف به سمت خود جذب کند. وجود مشاغلی مانند خیاطی، آهنگری، کفاشی، آبنبات‌سازی، بزازی، بقالی، آرایشگری، رنگرزی، چادرشب‌بافی،‌ فروش گیاهان دارویی و حوله‌بافی سنتی، این روستا را بین دیگر مناطق دور و نزدیک ، مهاجرپذیرتر کرده است.

با توجه به این‌که محل استقرار این روستا در دره است، می‌توان گفت واژه رویین به معنی رویش و روییدن باشد یا از فلز روی که گویا اشاره به معادن قدیمی روی در این منطقه دارد، تعبیر می‌شود. هرچند وقتی کلمه رویین به زبانمان می‌آید، ناخودآگاه ذهنمان به تعبیر واژه به‌معنای پایدار و تسخیرناپذیر، مانند اسفندیار رویین‌تن می‌رسد.

روستای رویین از نظر فرهنگی و اعتقادات مذهبی نیز جایگاه والایی دارد. بیشتر مردم و بزرگان آن باسوادند و در گفته‌های خود به احادیث اهل ‌بیت(ع) استناد کرده و حتی آنها را تفسیر می‌کنند.

مقبره باباقدرت در مجاورت روستای دهنه اجاق و دهستان بام از بناهای تاریخی و طبیعی است. این مقبره از گذشته‌های دور، محل نذر و نیاز مردم این خطه بوده است.

آرامگاه حمزه بن موسی (دهنه شیرین) بقعه امامزاده حمزه بن موسی از بناهای مذهبی و تاریخی دوره صفوی در اسفراین است که نمای داخلی آرامگاه با نقوش گیاهی و کتیبه‌های قرآنی به خط ثلث تزیین شده و این امامزاده مشتاقان زیادی را هر ساله به سوی خود می‌کشاند.

آرامگاه شیخ رشیدالدین محمد بیدوازی ـ از عرفا و شعرای مشهور خطه خراسان ـ و آرامگاه شیخ جمال‌الدین احمد ذاکر جورفانی (گورپانی) ـ از عرفای بزرگ قرن هفتم ـ و امامزاده باغشجرد ـ که نمای داخلی بنای آن نقوش گل و بته است و کتیبه‌هایی با متن قرآن دیوارهای داخلی آن را مزین کرده ـ در این شهرستان قرار دارد.

بوستان ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل، بوستان ملی و منطقه حفاظت شده سالوک، روستای هدف گردشگری رویین، دره ییلاقی بیدواز، اردغان و آبشار زیبای «ایزی و توی»، ارتفاعات شاه‌جهان و چشمه‌سارهای آن از برترین دیدنی‌های شهرستان اسفراین در خراسان شمالی است.

شرق اسفراین به علت پستی و بلندی‌های منطقه و فراوانی آب از تنوع جانوری بسیار خوبی بهره‌مند است. ساریگل از بوستان‌های ملی و مناطق حفاظت شده‌ای است که نه‌تنها جاذبه گردشگری فراوانی دارد، بلکه 502 گونه پرنده شناخته شده در این منطقه وجود دارد، همچنین این منطقه با 200 گونه گیاهی از گونه‌های گلدار پوشیده شده که زیبایی آن را بیشتر کرده است.

از مهم‌ترین مناطق حفاظت شده ایران به لحاظ داشتن تنوع جانوری می‌توان به بوستان سالوک در این شهرستان اشاره کرد. این منطقه یکی از متنوع‌ترین زیستگاه‌های گونه‌های وحشی به حساب می‌آید و توانسته یکی از جذاب‌ترین مناطق گردشگری اسفراین و استان باشد. همچنین در کف دره‌های این بوستان طبیعی نیز گونه‌های درختی و درختچه‌های زرشک، بید وحشی، انجیر وحشی، نسترن وحشی و در مناطق مرتفع گونه‌های ارس به چشم می‌خورد.

اینجا محوطه‌ای تاریخی است که شامل 2 محوطه توی یک و دو است. این منطقه وسیع‌ترین و کهن‌ترین محوطه‌های خراسان شمالی است که فرهنگ دوره پیش از تاریخ تا اواسط دوره تاریخی را در خود نهان داشته است. قدیمی‌ترین آثار به دست آمده در این محوطه‌ها به اواخر دوره کلکولیتیک تعلق دارند و از سفال‌های به دست آمده در سطح تپه سفال‌های خاکستری ـ سیاه داغدار عصر مفرغ و سفال‌های دوره تاریخی هخامنشی و اشکانی را به یاد می‌آورند.

وقتی وارد این غار طبیعی و کم‌عمق می‌شوید، حس خوبی به انسان دست می‌دهد. آب در کف غار جاری است و از دیواره‌های سنگی آن تراوش می‌کند. چشم‌اندازی که به طبیعت می‌رسد، مسحورکننده و زیباست. این غار در فاصله 10 کیلومتری شمال شرق اسفراین در حدفاصل روستای پرکانلو و نوشیروان واقع شده است و در محدوده منطقه حفاظت شده ساریگل قرار دارد.

آبشاری پلکانی که از میان کوه‌های بلند‌ شاه جهان سرچشمه می‌گیرد و در دره‌ای طولانی و باز جاری می‌شود. این آبشار زیبا، بسیاری از مسافران و گردشگران را بر آن می‌دارد تا نه یک بار بلکه چندین بار برای دیدنش به این شهرستان سفر کنند.

هر شهرستانی مراسم سنتی ورزشی خاص خود را دارد که البته در اسفراین این مراسم به یک پدیده تک‌زمانی و مکانی گردشگری معروف شده و قرار است به ثبت برسد. مراسم سنتی ورزش کشتی باچوخه هر ساله در 14 فروردین در محلی به نام گود چشمه زینل‌خان در شمال اسفراین با حضور بیش از 80 هزار تماشاگر از سراسر استان و کشور برپا می‌شود و یکی از آیین‌های عمده این منطقه است.

صنایع دستی مرسوم در این شهرستان چادرشب‌بافی و حوله‌بافی است که به دست زنان این منطقه بافته می‌شود. گردو، عسل، عرق بیدمشک، بادرنجبویه، عرق نعناع، گلاب، انواع نقل، بیدمشک، حلوای گردو و حلوای هویج، انواع محصولات باغی و کشاورزی شامل انگور، سیب درختی، عسل، لبنیات و کشمش از سوغات این شهرستان زیباست.

افسانه الوندی