سوزن‌های درمانگر را جدی بگیرید

در کنار این افراد هستند کسانی که اصلا اعتقادی به طب کلاسیک ندارند و برای درمان تنها به گیاهان دارویی متوسل می‌شوند. بنابراین اولین جایی که این افراد به آن سر می‌زنند عطاری‌هاست. بیشتر این افراد پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هستند که معتقدند داروهای شیمیایی اگر یک درد را درمان کنند هزار درد جدید ایجاد می‌کنند. اما چند سالی است شیوه‌های درمانی دیگری از جمله طب سوزنی مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفته است. طب سوزنی، یکی از شاخه‌های طب مکمل است که مهد آن کشور چین بوده است. در دهه‌های اخیر به علت تاثیرات درمانی شگفت‌انگیز طب سوزنی این علم مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان به‌خصوص کشورهایی همچون آمریکا و آلمان قرار گرفته است، به طوری که مراکز متعددی در این زمینه در حال فعالیت هستند و کتاب‌های زیادی نیز در این ارتباط تالیف شده است. در کشور ما اگرچه این طب نوپاست، ولی در حال توسعه و توجه خاص از سوی پزشکان است.به طوری که در حال حاضر تعداد زیادی از پزشکان دارای مدرک طب سوزنی از مراکز معتبر دنیا هستند و در حال فعالیت در این زمینه‌اند.

قدمت طب سوزنی به هزاران سال قبل برمی‌گردد و گواه این ادعا آدم‌های یخی هستند که در قطب شمال از دل یخ‌های قطبی بیرون کشیده شدند، چراکه روی بدن آنها علائم و آثار طب سوزنی با ابزارآلات آن زمان مشاهده شده است. طب سوزنی در گذشته به عنوان یک روش سنتی در درمان بیماری‌ها و در بسیاری از کشورهای آسیایی از جمله چین، ژاپن و کره کاربرد داشته است. پزشکان قدیمی چین این روش را از طریق پیدا کردن نقاط خاصی روی بدن و به وسیله ابزارآلات تیزی که ضخیم‌تر از سوزن‌های نازک فعلی بوده انجام می‌دادند و با مانورهای مخصوصی روی سوزن سعی می‌کردند عوامل پاتولوژیک بیماری‌زا را از بدنش خارج کنند. به این ترتیب رفته‌رفته با پیدا کردن نقاط بیشتر روی بدن این علم وسعت بیشتری پیدا کرد. امروزه طب سوزنی در بیشتر کشورهای آسیای شرقی به عنوان یک روش درمان اصلی کاربرد دارد، حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی طب سوزنی به منظور درمان بیماری‌ها زیر نظر متخصصان انجام می‌شود. از نظر طب مرسومی چین یا T.C.Mبیماری‌ها در بدن با 2 فاکتور پاتولوژیک خارجی و پاتولوژیک داخلی ظاهر می‌شوند.

هر دو فاکتور با آسیب رساندن به اعضای داخلی بدن می‌توانند موجب صدمه به اعضای و ارگان‌های مختلف شوند. فاکتور پاتولوژیک خارجی مانند باد سرد، رطوبت یا باد گرم که جزو عوامل آب وهوایی هستند و عواملی مانند استفاده از غذاهای پرچرب، الکل و پرخوری نمونه‌هایی از عوامل پاتولوژیک خارجی به حساب می‌آیند و می‌توانند باعث بیماری و صدمه به ارگان‌ها شوند.

از فاکتورهای پاتولوژیک داخلی می‌توان به ترس ناگهانی، ناراحتی و اندوه، شادی بیش از حد، رفتارهای مالیخولیایی، اضطراب و هیجانات زیاد اشاره کرد. این عوامل می‌توانند سبب بیماری و آسیب به اعضای مختلف مثل کبد، قلب، کلیه، طحال، ریه، معده، روده کوچک یا بزرگ شوند. به کمک طب سوزنی می‌توان عامل بیماری چه به دلیل عوامل داخلی و چه به سبب فاکتورهای خارجی را درمان کرد و درمان از طریق نقاط مشخص برای هر بیماری و به کمک مانورهایی که به سوزن داده می‌شود صورت می‌گیرد.

طب سوزنی یک روش علمی و طبیعی برای متعادل و تنظیم کردن میزان جریان خون و انرژی در تمامی سیستم‌های بدن مانند سیستم مغز و اعصاب، گوارش، احشا و غدد متابولیک، سیستم عروقی، استخوانی و مفاصل است که با برقراری تعادل در سیستم یین و یانگ موجب بهبودی و ارتقای سلامتی می‌شود.

مکانیسم عمل طب سوزنی براساس تحریک نقاطی است که در قسمت‌های مختلف بدن وجود دارد. این نقاط از طریق کانال‌هایی که به آنها مریدین گفته می‌شود با هم در ارتباط هستند. مریدین‌ها راه‌ها یا کانال‌هایی هستند که جریان خون یا کوچک‌ترین ذرات انرژی که در اصطلاح چینی به آن «چی» گفته می‌شود در آنها حرکت می‌‌کنند و خود را به ارگان‌ها و اعضای داخلی می‌رسانند.

این مسیر از نقاط سطحی بدن شروع و به اعضای مختلف مثل قلب، ریه، کبد، طحال، کلیه، مثانه، کیسه صفرا، روده کوچک، روده بزرگ و ارگان‌های مختلفی مانند غدد و سیستم مغز و اعصاب وصل می‌شود و با تحریک این نقاط و در نتیجه تنظیم میزان جریان خون، عضو مربوطه را تنظیم می‌کند. به طور مثال وقتی نقاط خاصی را برای درمان کم‌کاری تیروئید به وسیله سوزن‌های مخصوص تحریک می‌کنیم میزان جریان خون و انرژی تیروئید تنظیم و در نتیجه عملکرد غده تیروئید تنظیم می‌شود.

طب سوزنی علمی است که به وسیله آن ارگان‌های مختلف را نسبت به جریان خون و انرژی تنظیم می‌کند. دقیقا مثل ماشین که اگر بنزین به میزان کافی به آن نرسد ریپ می‌زند و اگر بنزین زیاد به آن برسد خفه می‌کند، در حالی که با یک انژکتور می‌توان میزان ورودی بنزین به ماشین را کنترل کرد. طب سوزنی دقیقا مثل همان انژکتور عمل می‌کند، یعنی باعث تنظیم جریان خون و انرژی در مریدین‌ها می‌شود.

یکی از ویژگی‌های خوب طب سوزنی این است که به وسیله آن می‌توان همزمان چند بیماری را درمان کرد. البته این به شرطی امکان‌پذیر است که نقاط مورد نظر با هم تداخل نداشته باشند و همچنین وضعیت بیمار این امکان را بدهد که همزمان نقاط مختلفی از بدن را سوزن زد. به عنوان مثال بتوان بیمار را به پهلو خوابانید و همزمان روی شکم و پشت او تحریک نقاط انجام شود.

معاینات فیزیکی معمولا به صورت چینی و از طریق مشاهده رنگ‌ گونه، چشم و زبان صورت می‌گیرد. گرفتن نبض از نظر طب چینی اهمیت بسزایی دارد، چراکه می‌تواند سرشت بیماران را مشخص کند که آیا بیمار در جهت سندرم گرمایی است یا سندرم سرمایی و از روی رنگ صورت، زبان و چشم به وجود بیماری در هریک از اعضا پی برد و سپس با پرسش‌ و گرفتن شرح حال بیمار و با توجه به مشاهدات فیزیکی نوع اختلال را در بیمار مشخص و نسبت به درمان وی اقدام کرد.

دوره‌های درمانی در طب سوزنی به 3 دوره تقسیم می‌شود، هر دوره شامل 10 جلسه است و بیمار می‌تواند این جلسات را هر روز یا حداقل 3 جلسه در هفته انجام دهد. چنانچه بهبودی پس از 10 جلسه اول نمایان شد لازم است 2 دوره بعدی را هم به طور منظم انجام دهد. پشتکار و نظم بیمار برای گرفتن نتیجه ایده‌آل اهمیت زیادی دارد، چراکه با زدن این سوزن‌ها بسیاری از موارد واسطه‌ای نظیر آندورفین‌ها، بتا آندورفین‌ها، آلکفالین‌ها، داینورفین، کاته کولامین‌ها و موارد واسطه‌ای زیاد دیگری در بدن در حال افزایش می‌باشد. بنابراین اگر بیماران جلسات خود را منظم پیگیری کنند نتیجه مطلوب خواهند گرفت و داشتن پشتکار و نظم در جلسات درمانی به تسریع روند بهبودی کمک فراوانی می‌کند.

طب سوزنی در بسیاری از موارد می‌تواند به صورت یک روش درمان مکمل در کنار درمان طبی (کلاسیک) سرعت روند درمان را افزایش دهد. امروزه بسیاری از متخصصین متوجه اثرات شگفت‌انگیز طب سوزنی بخصوص در شاخه مغز و اعصاب شده‌اند. به طور مثال برخی از متخصصان مغز و اعصاب برای کاهش اضطراب و بی‌قراری بیمار از طب سوزنی استفاده می‌کنند. طب سوزنی در زمینه ترک اعتیاد نیز بسیار موثر است. از این طریق می‌توان میزان آندورفین (ماده شبیه مورفین) را در مغز افزایش داد، چرا که این افراد به دلیل مصرف مورفین خارجی میزان آندورفین مغزشان بشدت پایین است. طب سوزنی با افزایش آندورفین در مغز بدون استفاده از داروهای شیمیایی این بیماران را درمان می‌کند.

خوشبختانه بتازگی روانپزشکان نیز از طب سوزنی برای درمان بیمارانی که از مشکلات روحی و روانی رنج می‌برند استفاده زیادی می‌کنند. پزشکان با توجه به شرایط بیمار و نوع بیماری می‌توانند در کنار درمان سوزنی از داروهای شیمیایی هم استفاده کنند.

طب سوزنی علاوه بر بدن در ناحیه گوش نیز انجام می‌شود، زیرا نقاط فراوانی در گوش بیمار وجود دارد که از نظر اعصاب، مرتبط با مریدین‌ها و ارگان‌های حیاتی بیماران است که می‌توان به منظور جریان خون و انرژی از نقاط گوش استفاده کرد.

در ضمن همزمان با طب سوزنی در بعضی نقاط که در اصطلاح Poinys ـ Shi ـ Ah نامیده می‌شود و نقاط حساس یا Tenderness point هستند، به منظور رسیدن به نتیجه بهتر و افزایش سرعت جریان خون از ماده‌ای به نام موکسا استفاده می‌‌شود.

موکسا بوسیون استفاده از یک ماده صد درصد گیاهی به نام موکسا و ولگارس است که در کوهستان‌های چین رشد می‌کند و هرساله چینی‌ها با خشک کردن این گیاه و تبدیل آن به شکل‌های مختلف مخروطی، سیگاری یا سوکسای چسبناک توده‌ای، آن را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند. از خصوصیات این گیاه این است که حرارت را در خود نگه داشته و این حرارت را رفته‌رفته به انتهای سوزن در نقطه مربوطه و گاهی در مفصل دردناک مورد نظر انتقال می‌دهد و از طریق حرارت و عکس‌العمل مربوطه موجب رفع کمردرد ـ زانودرد ـ دردهای روماتیسمی و... شده یا به علت افزایش جریان خون در رفع بیماری‌ها کمک شایانی می‌کند. بعلاوه گاهی لازم است بعد از طب سوزنی در بعضی نقاط بدن از بادکش استفاده کنیم. این عمل نیز به افزایش جریان خون و جلوگیری از رکود خون کمک فراوانی می‌کند و درد و اسپاسم عضلات را کاهش می‌دهد.

همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم طب سوزنی می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها مانند بیماری‌های خونی، اعصاب، زنان، گوارش، ستون فقرات و ارتوپدی را درمان کند. البته با توجه به نوع بیماری نقاط طب سوزنی متفاوت خواهد بود، بنابراین تبحر پزشک در طب سوزنی تعیین‌کننده میزان موفقیت در درمان است. یکی از کاربردهای طب سوزنی در درمان بیماری‌های زنان است، ازجمله در قاعدگی دردناک و همچنین در بیمارانی که دچار اختلالات قاعدگی هستند. طب سوزنی با تنظیم هورمون LH ، FSH که از هیپوفیز ترشح می‌شود بدون استفاده ازداروهای هورمونی این اختلال را درمان می‌کند. از طرفی طب سوزنی نتایج بسیار خوبی در درمان کیست تخمدان بدون استفاده از دارو داشته است.

از طرف دیگر یکی از مشکلاتی که این روزها بسیاری از زوج‌های جوان با آن روبه‌رو هستند مساله ناباروری است و متاسفانه آمار آن روز به روز در حال افزایش است. خوشبختانه طب سوزنی در بعضی از موارد ناباروری می‌تواند موثر باشد، از جمله این موارد می‌توان به ناباروری به علت کاهش تعداد و فعالیت اسپرم در مردان اشاره کرد. طبق نتایج به دست آمده مشخص شده است طب سوزنی می‌تواند میزان اسپرم و فعالیت آنها را افزایش دهد، همچنین اگر نازایی به دلیل اختلالات هورمونی در زنان باشد با تنظیم هورمون‌ها از طریق طب سوزنی می‌توان ناباروری را در خانم درمان کرد.

طبق تحقیقات ثابت شده طب سوزنی برای افزایش قد بچه‌هایی که در سن رشد هستند نیز موثر است. در چند سال اخیر معدل رشد به وسیله طب سوزنی در چین افزایش یافته است. این کار بدون استفاده از هورمون رشد و تنها با تحریک نقاطی از بدن که به هیپوفیز و غده فوق‌کلیه مربوط است صورت می‌گیرد، چرا که هورمون رشد از هیپوفیز ترشح می‌شود. میزان تاثیر طب سوزنی در افزایش قد بستگی به شرایط بدنی هر فرد دارد و نباید انتظار داشت در همه به یک میزان جواب دهد. افرادی بهترین نتیجه را از این عمل می‌گیرند که در هر 10 جلسه طب سوزنی 5‌/‌0 تا 1 سانتی‌متر افزایش قد داشته باشند.

بتازگی طب سوزنی در شاخه پوست و مو و زیبایی نیز مورد توجه قرار گرفته است. با کمک طب سوزنی می‌توان چین و چروک پوست را برطرف کرد. به این منظور با سوزن‌های مخصوصی نسج‌‌ الاستیک کلاژن شکسته‌شده را تقویت می‌کنند و این کار با تحریک نقاط خاصی به وسیله سوزن و همچنین با تحریکات الکتریکی در بعضی نقاط دیگر صورت می‌گیرد و در نتیجه چین و چروک از بین می‌رود. همان‌طور که می‌دانید کاهش و شکسته شدن نسج ‌الاستیک کلاژن مسوول به وجود آمدن چروک در پوست است. از دیگر فواید طب سوزنی افزایش شادابی و طراوت پوست در اثر افزایش جریان خون است. از طرف دیگر طب سوزنی در جلوگیری از ریزش مو و رشد مجدد موهای ریخته شده نیز موثر است، به شرطی که سلول‌های مو هنوز از بین نرفته باشند و این کار با تحریک الکتریکی نقاطی از سر و در نتیجه افزایش جریان خون در آنها و تکثیر و رشد سلول‌های زنده مو صورت می‌گیرد.

طب سوزنی فقط مختص افراد بیمار نیست، بلکه می‌توان برای پیشگیری از بیماری‌ها نیز از آن بهره برد. در بسیاری از کشورها از جمله در چین با استفاده از طب سوزنی نقاط سلامتی بدن را تحریک کرده و به این وسیله میزان جریان خون و انرژی به بافت‌های مختلف مانند کبد، کلیه و... تنظیم شده و همین باعث افزایش سطح سلامت در آنان می‌شود.

دکتر فرهاد صبری

 متخصص بیهوشی و عضو هیات مدیره انجمن علمی طب سوزنی ایران