چمری‌خوانی در کرمانشاه

از شب اول این ماه مردم و دسته‌های زنجیرزن با حضور در خیابان‌ها به عزاداری پرداخته و در سوگ بزرگمرد کربلا بر سر و سینه می‌زنند. هیات‌های زنجیرزن و سینه‌زن نیز با حمل علم که با نقوش مختلف و چلچراغ و لاله و نخل، آذین‌بندی شده است، در سطح شهر حرکت کرده و به عزاداری می‌پردازند. در روز عاشورا که اوج سوگواری سالار شهیدان است، هیات‌های عزادار از نقاط مختلف شهر با حمل علم و کتل به همراه دسته‌های زنجیرزن و سنج‌زنان بیرون می‌آیند و پس از به هم پیوستن همه هیات‌ها به سمت مزار شهدا حرکت کرده و در همانجا نیز نماز ظهر عاشورا را به جماعت اقامه می‌کنند. در مراسم حمل کتل در عاشورا،‌ اسبی را پیشاپیش هیات حرکت می‌دهند که این اسب با پرچم‌ها و پارچه‌های رنگین از جمله بیرق‌های سیاه تزیین شده و با نواختن سرنا و دهل به سبک «چمری»، غم از دست دادن تکسوار دشت کربلا را به سوگ می‌نشینند. چمری؛ نوایی محزون و غمناک است که در رثای از دست دادن عزیزان از حنجره سرنا خارج شده و با ضربات سنگین دهل همراه می‌شود. در این زمان مردانی نیز با خواندن اشعار و نغمه‌های حماسی سوزناک و اندوهگین به گویش کردی بر غنای معنوی مجلس عزا می‌افزایند. در پشت سر این کتل نیز زنان با شیون و مویه با مردان عزادار همراه می‌شوند.

از دیگر مراسم ویژه این ایام در کرمانشاه بویژه روستاهای استان، شبیه‌خوانی و تعزیه است. معمولا پس از انجام این مراسم، مردمی که برای تماشا آمده و همراه با برگزارکنندکان به مویه و عزاداری پرداخته‌اند، اطعام می‌شوند. برگزاری مراسم سینه‌زنی در تکایا نیز از اهمیت ویژه‌ای در استان برخوردار است. از جمله تکایایی که همیشه در ماه محرم میزبان عزاداران حسینی است، تکیه معاون‌الملک در مرکز شهر کرمانشاه است. دیوارهای این تکیه مملو از کاشیکاری‌هایی با نقوش مختلف است. در یکی از کاشیکاری‌های آن، مجلسی از عزاداری ماه محرم در شهر کرمانشاه به تصویر کشیده شده است که این موضوع حاکی از آن است که این مراسم هیچگاه در استان تعطیل نشده و همواره از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده است.

خیمه‌سوزان، پخش نذری و شام غریبان نیز از دیگر مراسمی است که در کرمانشاه در این ایام برگزار می‌شود. حرکت هیات‌های عزادار متحد‌الشکل از دیگر جلوه‌های خاص عزاداری در کرمانشاه است. عزاداران سینه‌زن و زنجیرزن با تشکیل ستون‌های مختلف و پوشیدن لباس‌های سیاه یکدست و با نظمی خاص در خیابان‌ها به راه افتاده، بر سر و سینه خود زده و کفن‌پوشان، آمادگی خود را برای شهادت در راه حق اعلام می‌کنند. حرکت کاروان اسیران دست و پا بسته بویژه زنان و کودکان در کوچه و خیابان و به نمایش گذاشتن بدرفتاری با آنها نیز از دیگر مراسمی است که در عصر عاشورا و به یاد اسرای کربلا در کرمانشاه برگزار می‌شود و با بدرقه و گریه عزاداران و دوستداران اهل بیت همراه می‌شود.

محمد جمشیدی / جام‌جم کرمانشاه