روزه‌داری ‌سالمندان

روزه‌داری فریضه‌ای است واجب و آنقدر شیرین که سالمندانی که یک عمر به آن عمل کرده‌اند بسختی می‌توانند به خاطر بیماری آن را کنار بگذارند.

روزه‌داری علاوه بر بارش برکت و رحمت الهی و ثوابی که به همراه دارد حس خوبی از قدرت و کنترل به سالمند می‌بخشد و به او احساس توانایی و قدرتی که در جوانی واجد آن بود را می‌دهد، اما این فیض به کسانی که بیمار باشند و به واسطه روزه‌داری سلامت خود را به خطر می‌اندازند، نمی‌رسد.

به همین دلیل افراد سالمند و کسانی که دارای بیماری‌های سخت جسمی (مخصوصا گوارشی) هستند حتما باید قبل از روزه گرفتن با پزشک خود در مورد شرایط جسمی و روحی خود در ایام ماه رمضان مشورت کنند.

در فتاوی آمده است برای مرد و زن سالخورده که گرفتن روزه برای آنان مشقت و سختی بسیار به بار آورد، افطار کردن روزه جایز می‌باشد. همچنین، برای بیمارانی که امید به بهبودی ندارند، بیماری آنها مزمن است و پزشکان نسبت به معالجه آنان ناتوان هستند یا از بیماری‌های لاعلاج باشد، افطار کردن روزه جایز است. در تمام این موارد یاد شده، برای افطار هر روز پرداخت کفاره به مقدار خوراک یک فرد مسکین بر آنان واجب می‌شود و این عمل نوعی رخصت و آسانگیری از جانب خداوند متعال به شمار می‌آید؛ چنانکه می‌فرماید: ‌ یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ‌؛ خداوند آسایش شما را می‌خواهد و خواهان زحمت شما نیست‌. بقره‌/‌185

و می‌فرماید: ‌ وَ مَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ؛ و در دین کارهای دشوار و سنگین را بر دوش شما نگذاشته است. حج‌/‌78.

اما اگر قرار است روزه بگیرید باید به این نکات توجه کنید:

کم آبی بخصوص در این فصل گرم تابستان مشکلی است که اگر روزه‌دار نباشید هم ممکن است دچار آن شوید پس اگر سالمندی هستید که قصد روزه گرفتن دارید حتما باید نوشیدن آب کافی را در نظر داشته باشید زیرا در این سن و سال کم آبی بدن به شما لطمات جبران ناپذیری وارد می‌کند.

متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند سالمندان در صورتی که روزه می‌گیرند باید در ۳ وعده سحری، افطار و شام از مایعات مختلف به میزان حداقل ۱۰ لیوان استفاده کنند، همچنین مصرف میوه رنده شده، لبنیات مثل شیر کم چرب، استفاده از سوپ و آش در افطار و سحر و نوشیدن چای کمرنگ برای آنها مفید است.

سرگیجه می‌تواند علامت افت فشار خون، کاهش مایعات بدن یا کاهش قند خون باشد.فراموش نکنید در سنین سالمندی سقوط، علت اصلی مرگ و میر است و سرگیجه یکی از دلایل مهم سقوط است. اگر تعادل خود را از دست می‌دهید و با نشستن یا دراز کشیدن و بالا گرفتن پا بهتر نمی‌شوید ممکن است ناچار شوید روزه خود را بشکنید. مصرف میوه رنده شده، لبنیات خصوصا شیر کم چرب، استفاده از انواع سوپ‌ها و آش‌ها در افطار و سحر و نوشیدن چای کمرنگ برای تعادل آب و املاح بدنتان مفید است.

برای تجدید قوای بدن حتما یک وعده غذای کامل در افطار بخورید.

نیازهای پروتئینی در سالمندان کمی بیشتر از افراد جوانتر است زیرا برای جلوگیری از تحلیل عضلات به آن نیاز دارید. با توجه به این‌که افراد سالمند به علت کم تحرکی اکثرا دچار یبوست هستند مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مثل سبزیجات، غلات کامل و میوه‌ها در وعده‌های سحری به شما کمک می‌کند در طول روزه‌داری روده‌های فعالی داشته باشید و دچار یبوست نشوید.

پرهیز از مصرف زیاد غذاهای تصفیه شده مثل نان سفید، افزایش مصرف آب و استفاده از نان‌های سبوس دار(نان سنگک و جو) و میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند جلوی یبوست شما را بگیرد.

متاسفانه همه چیزهایی که ما با اشتیاق سر سفره افطار می‌چینیم برای خوردن مناسب نیستند.زولبیا یکی از آنهاست زیرا هم چرب است و هم بسیار شیرین.

مصرف زیاد غذاهای چرب، سرخ‌کردنی و ادویه‌دار، غذاهایی مثل تخم مرغ، کلم، عدس و نوشابه‌های قندی گازدار مثل کولاها ایجاد نفخ می‌کنند.

افت فشار مشکل رایجی است که در ماه رمضان خصوصا برای سالمندان کم فشار پیش می‌آید.

تعریق زیاد، ضعف، کاهش انرژی، سرگیجه، رنگ پریدگی و حالت غش که ممکن است هنگام بعدازظهر در ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد از علائم افت فشارخون است.

شما ممکن است به خاطر روزه‌داری و تعرق، آب و نمک بدن خود را از دست داده باشید که باید با نوشیدن آب و مقداری نمک آن را جبران کنید.

سالمندانی که به نوشیدن چای عادت دارند کم نیستند. گاهی سردرد شما فقط ناشی از قطع نوشیدن چای است. اگر شما معتاد به چای هستید بهتر است از یکی دو هفته مانده به ماه مبارک مصرف آن را کاهش دهید تا کمتر اذیت شوید.

خواب و استراحت کافی داشته باشید.

افت قند خون نیز در میان روزه‌داران رایج است و علامت آن ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسمانی، سردرد و تپش قلب است.

مصرف زیاد قندهای ساده در وعده سحر نیز مناسب نیست، چون این مساله باعث ترشح زیاد انسولین و افت قند در طول روز می‌شود.

اما دیابتی‌ها برای روزه‌داری باید با پزشک معالج خود و یک متخصص تغذیه مشورت کنند.

اگر ناراحتی‌های معده، سنگ کلیه و بیماری‌های خاص دارید یا باید داروهایی را سر ساعت خاص بخورید بدون مشورت پزشک خود اقدام به روزه گرفتن نکنید.