سونامی حیات در 3 میلیارد سال پیش

 این نتیجه‌گیری قابل توجه ماحصل تحقیقات دانشمندان در موسسه فناوری ماساچوست (MIT) است که در قالب مدلی ریاضیاتی موفق به ارائه «فسیلی ژنومیک» شده‌اند که از 1000 ژن کلیدی در حال حاضر موجود بهره برده‌اند و نحوه شکل‌گیری و تکامل آنها از گذشته بسیار دور را مورد محاسبه قرار داده است. این ژنوم جامع از کل حیات به صورت گسترده‌ای بین 8‌/‌2 تا 3‌/‌3 میلیارد سال پیش بسط و گسترش یافته و این درست زمانی است که 27 درصد از کل خانواده‌های ژنی در حال حاضر موجود جهان به هستی رسیده بودند. محققان معتقدند این موج خروشان عظیم احتمالا از میان ظهور و رخداد یک فرآیند زیست ـ شیمیایی معروف به انتقال مدرن الکترون برآمده است. این کارکرد زیست‌شناختی کلیدی مستلزم جنبش و حرکت الکترون‌ها در داخل غشای سلول‌هاست و به همین دلیل نقطه‌ قوت و اتکایی برای گیاهان و برخی میکروب‌ها به شمار می‌رود تا جایی که به واسطه همین کارکرد زیستی، گیاهان و برخی میکروارگانیسم‌ها قادر به استحصال انرژی خورشیدی از طریق فتوسنتز و تنفس اکسیژن می‌شوند.

این تغییر بزرگ که دانشمندان عنوان «بسط و گسترش بزرگ» را به آن داده‌اند، حدود 500 میلیون سال بعد توسط پدیده‌ای معروف به واقعه اکسیداسیون بزرگ دنبال می‌شود یعنی زمانی که جو زمین به نحو فزاینده و پیشرونده‌ای غرق اکسیژن شد. این واقعه اکسیداسیون عظیم را شاید بتوان بزرگ‌ترین گردش و جابه‌جایی گونه‌ها در تاریخچه زمین به حساب آورد، چرا که اشکال حیات ابتدایی یا میکروبی که جزو تنفس‌کننده‌های فاقد اکسیژن بودند از میان رفته و توسط اشکال هوازی بزرگ‌تر و هوشمندتر جایگزین شدند. دانشمندان معتقدند نتایج جدید می‌تواند تحقیقات ما را در مسیری هدایت کند که بر اساس آن امکان دسترسی به مقادیر بسیار بزرگ‌تری از بودجه انرژی باعث شده زیست‌کره آماده میزبانی زیست‌بوم‌های میکروبی بزرگ‌تر و پیچیده‌تری در دامن خود شود، اما آنچه یافته‌های جدید را بسیار مهم می‌کند نقش آنها در اثبات این واقعیت است که تاریخچه رویدادهای بسیار کهن در DNA به شراکت گذاشته شده ارگانیسم‌های زنده ثبت و ضبط شده است. اکنون که دانشمندان شروع به فهم روش رمزگشایی این تاریخچه کرده‌اند، این امیدواری وجود دارد که برخی از رویدادهای متقدم‌تر در فرآیند تکامل حیات را با جزئیات بیشتری نوسازی و تجدید کنیم.

جالب توجه است بدانیم تاریخچه فسیل‌های اولیه به دوره زمین شناسی موسوم به انفجار کامبرین و زمانی حدود 588 میلیون سال قبل بر می‌گردد؛ این واقعیت در حالی است که اشکال حیات پیش کامبرینی ـ با استثنائاتی نادر ـ جزو نرمتنان محسوب می‌شدند و سنگواره منقوشی از خود برجای نگذاشته‌اند، اما این جمعیت بی‌نشان زمین میراثی بزرگ به فراوانی DNA را از خود به یادگار گذاشته‌اند که پیشنهاد بازآفرینی فسیل ژنومیک توسط رایانه را مطرح می‌کند.