پیامدهای دیدار خاتمی و مبارک

ملاقات اخیر رئیس جمهوری کشورمان با حسنی مبارک ، رئیس جمهور مصر که در حاشیه اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در ژنو صورت گرفت ، پرونده روابط تهران - قاهره را با یک نقطه عطف دیگر مواجه کرد.

کد خبر: ۳۳۳۳۰

مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و مصر از زمانی که قرارداد «کمپ دیوید» میان مناخیم بگین ، نخست وزیر اسبق رژیم اسرائیل و انور سادات ، رئیس جمهور معدوم مصر در سال 1357 امضاء شد ، به دلیل این اقدام که جهان عرب آن را خائنانه و غیرقابل توجیه توصیف کرد ، قطع شد.
در آن سال ، قاطبه کشورهای عربی بجز 2 کشور ، بنا به توصیه اتحادیه عرب ، روابط سیاسی خود را به همین دلیل با قاهره قطع کردند.
اگرچه انور سادات 2 سال بعد، با اقدام خالد اسلامبولی و یارانش ، به خاطر این اقدام به قتل رسید ، اما جانشین وی ، حسنی مبارک ، با وجود سیل اعتراضات مردمی ، بندهای مختلف قرارداد مزبور را به مرحله اجرا درآورد و بدین ترتیب ، کشور مصر ، به عنوان پرجمعیت ترین و قوی ترین کشور جهان عرب ، از صف مواجهه و رویارویی با رژیم اسرائیل کناره گرفت .
کشورهای عربی ، اما بتدریج و بویژه پس از ناکامی صدام حسین در تجاوز خود علیه ایران اسلامی ، روابط خود را با قاهره از سر گرفتند و جبهه پایداری - که به منظور صف آرایی علیه قرارداد «کمپ دیوید» با سردمداری رژیم عراق تاسیس شد - عملا با اقدام صدام در از سر گرفتن روابطش با قاهره ، متلاشی شد.
در این میان رژیم اسرائیل تلاش کرد با کشورهای همجوار خود ، معاهده مشابهی را منعقد کند که در این زمینه با لبنان و اردن ، موافقتنامه جداگانه ای امضاء کرد که موافقتنامه لبنان ، بر اثر فروپاشی رژیم امین جمیل لغو شد.
ایران ، با این منطق که رژیم قاهره از رهگذر امضای قرارداد کمپ دیوید، عملا شکافی ترمیم ناپذیر در رویارویی تاریخی مسلمانان عرب با رژیم اسرائیل ایجاد کرد و معادله را به نفع تل آویو ، تغییر داد ، حاضر به برقراری ارتباط سیاسی با قاهره نشد و در عوض ، لغو این معاهده را به منزله پیش شرط هرگونه اقدام برای از سرگیری روابط 2 کشور تلقی کرد و به علاوه نام یکی از خیابان های تهران را به خالد اسلامبولی به منظور جاودانه کردن نام این انقلابی مصر تغییر داد و بدین ترتیب خشم زمامداران قاهره را برانگیخت.
اما این مسائل ، مانع از آن نشد که از اوایل دهه هفتاد شمسی ، تلاش هایی برای نزدیک سازی دیدگاه های دو طرف و حتی عادی سازی روابط دوجانبه ، انجام نگیرد.
با این حال ، وقوع رخدادهای مهم در جهان اسلام و نزدیک شدن نظرات 2 کشور بویژه پس از وقایع یازده سپتامبر و اتخاذ مواضع یکسان در خصوص بیشتر مسائل منطقه ای و جهانی ، ایران اسلامی و مصر را به یکدیگر نزدیکتر کرد که تجلی توجهات دوجانبه در دیدار ژنو نمایان شد.
می توان حدس زد از این پس ، روابط تهران و قاهره ، بر اثر مساعی دو طرفه ای که ناشی از نتایج دیدار ژنو است ، بسرعت به سوی ترمیم و رفع موانع ، حرکت کند.