اما و اگرهای درمان با لیزر

نور معمولی مرکب از چندین انرژی نورانی مرئی و نامرئی است که از اشعه ماوراء بنفش با کمترین طول موج‌ها تا اشعه مادون قرمز با بیشترین طول موج‌ها را دربرمی‌گیرد. ولی لیزر تنها از یک نوع انرژی نورانی با طول موج مشخص ساخته شده است. لذا یک نور تک رنگ می‌باشد. تفاوت دیگر لیزر با نور معمولی در میزان انرژی آن می‌باشد که گاهی حتی چند هزار برابر نور معمولی می‌تواند انرژی داشته باشد و بالاخره ویژگی سوم لیزر دقت و پایین بودن خاصیت انتشار نور آن است به طوری که در دستگاه‌های دقیق لیزری، نور تابیده شده در فاصله چند صد متری کاملا مسیر مستقیم خود را حفظ کرده و شعاع دایره محل تابش در نزدیکی منبع لیزر تقریبا مساوی شعاع تابش در چند صد متری منبع می‌باشد. این خصوصیات باعث شده تا لیزر کاربرد فراوانی بویژه در درمان بیماری‌های پوستی مختلف و نیز در زیبایی پوست داشته باشد.

با توجه به سرعت بالای پیشرفت تکنولوژی هر روزه شاهد به بازار آمدن دستگاه‌های جدید لیزر با کارایی‌های بهتر و عوارض کمتر هستیم.

مکانیسم اثر لیزر جذب انرژی نورانی توسط ملکول‌های بافتی است. همان طور که با تابش نور خورشید اشیا بتدریج گرم می‌شوند تابش لیزر نیز موجب گرم و داغ شدن و نهایتا تخریب بعضی ملکول‌های حساس بافتی می‌شود.

نکته مهم این است که این افزایش حرارت در بافت‌‌های مجاور که حساس نیستند، زیاد قابل توجه نمی‌باشد. بنابراین با انتخاب لیزر مناسب و با دانستن ویژگی‌های بافتی می‌توان ضایعه مورد نظر را تخریب کرد بدون این که به ساختمان‌های مجاور صدمه قابل توجهی وارد شود. به عنوان مثال لیزری که طول موج آن 595 580 نانومتر می‌باشد (Pulse dye laser یا PDL)‌ بیشتر روی ساختمان‌های عروقی اثر می‌کند مانند عروق واریسی پوست، ضایعات همانژیونی و لکه‌ها و خال‌های عروقی همچنین در جوان‌سازی پوست، بهبود جوشگاه، محل برش جراحی و درمان زگیل کاربرد دارد.

درمان ضایعات و خال‌های عروقی: حتما تاکنون با افرادی مواجه شده‌اید که روی قسمتی از پوست صورتشان یک لکه قرمز تیره یا بنفش رنگ دارند که عوام به آن ماه‌گرفتگی نیز می‌گویند. تا قبل از ورود لیزر به عرصه درمان بیماری‌های پوستی، این ضایعات درمان رضایت‌بخشی نداشت. اما امروزه با استفاده از لیزر‌های عروقی و نیز دستگاه‌های( IPL (Intense Pulse Liyht به خصوص نسل جدید (نسل چهارم) می‌توان این لکه‌ها را به راحتی طی چند جلسه به طور معجزه‌آسایی درمان نمود.

درمان انواع ضایعات رنگی و رنگ دانه‌ای پوست: این ضایعات شامل لک‌های مختلف پوستی مثل لک و مک و نیز انواع خالکوبی‌ها می‌باشد.

همچنین از دستگاه‌های IPL نیز برای درمان ضایعات رنگ‌دانه‌ای (پیگمانه)‌ می‌توان استفاده کرد. در بحث درمان خالکوبی‌ها با لیزر باید توجه داشت که اگر فردی قصد پاک کردن خالکوبی خود را داشته باشد قبل از پاک کردن آن توسط آرایشگر با رنگ همرنگ پوست باید به پزشک متخصص پوست مراجعه نماید تا بتواند با حداقل عارضه، خالکوبی خود را پاک نماید.

کاهش موهای زائد: امروزه با وجود دستگاه‌های مختلف لیزر که به این منظور ساخته شده‌اند (لیزرهای دیود یا الکساندریت)‌ خانم‌ها کمتر نگران موهای زائد صورت و بدن خود هستند. هرچند لازم است با صلاحدید پزشک ابتدا بررسی‌های لازم شامل آزمایشات هورمونی یا سونوگرافی تخمدان جهت بررسی از نظر کیست تخمدانی انجام گیرد.

سوالی که اکثر بیماران در مورد لیزر موهای زائد برایشان پیش می‌آید این است که آیا لیزر آثار سوء روی پوست یا اعضای داخلی بدن دارد یا خیر؟

در جواب این افراد باید گفت که لیزر روی پوست می‌تواند موجب قرمزی موقت و گاه ایجاد لک‌های گذرا بنماید. در این مورد توجه و دقت پزشک متخصص پوست به مواردی مانند داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، همچنین این که فرد طی یک ماه گذشته آفتاب گرفته است یا نه و یا از سولاریوم استفاده کرده است اهمیت زیادی دارد.چرا که در این موارد، احتمال لک شدن پوست بیمار بیشتر است. تاثیر لیزردرمانی موهای زائد معمولا در افرادی که موهای زائد سیاه‌تر و کلفت‌تر دارند و پوست سفیدی دارند بیشتر است.

سوال دیگری که معمولا مطرح است این که آیا لیزر موجب رفع دائمی موهای زائد می‌شود؟ در جواب باید گفت که حداقل تاثیر لیزر می‌تواند کاهش دائمی موهای زائد باشد.

خانمی که به دلیل مشکلات هورمونی دچار موهای زائد شده باشد، هرچند لیزردرمانی در کاهش موهای زائد بسیار مفید خواهد بود اما تا رفع مشکل هورمونی موجود، معمولا جلسات مکرر لیزردرمانی لازم است تا مانع رشد مجدد موهای نازک شده توسط لیزر گردد. لیزرهای موجود معمولا روی موهای زائد سفید تاثیر زیادی ندارد و بهترین روش برای از بین بردن آنها، الکترولیز می‌باشد.

کاهش چین و چروک و بهبود جای جوش‌ها: در این موارد 2 نوع لیزر موجود می‌باشد شامل لیزرهای زخم‌کننده (aloLative)‌ و زخم نکننده (non-alolative)‌ معمولا لیزرهای زخم‌نکننده تاثیر رضایت‌بخشی ندارند اما از طرفی لیزرهای زخم‌کننده مثل لیزر 2‌co می‌تواند بیمار را از نظر مراقبت از زخم و آفتاب مدتی خانه‌نشین نماید اخیرا دسته دیگری از لیزرها به نام لیزرهای فراکسیونل وارد بازار شده‌اند که علاوه بر تاثیر قابل توجه مشکلات بسیار اندکی مثل یکی، دو روز قرمزی پوست ممکن است به وجود آورد. پاسخ درمانی این نوع لیزرها نیز در بسیاری موارد قابل قبول و خوب می‌باشد نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که برای رسیدن به حداکثر پاسخ درمانی نیاز به چندین جلسه درمان (به فاصله چند هفته)‌ است.

برای درمان چین و چروک و پیری پوست نکته حائز اهمیت این است که تنها با لیزر نمی‌توان هر نوع چین و چروکی را درمان کرد؛ بلکه تلفیقی از چند روش شامل تزریق دیسپورت (بوتاکس)‌ تزریق چربی یا ژل‌های استاندارد و نیز روش‌های لایه‌بردار مکانیکی مثل میکرودرم ابریشن در کنار لیزردرمانی می‌تواند نتایج شگفت‌انگیزی را به همراه داشته باشد. باید توجه داشت که تمام این روش‌ها باید توسط متخصص پوست و مو انجام شود؛ چراکه لیزردرمانی توسط افراد غیرمتخصص می‌تواند عوارض غیرقابل برگشتی را برای بیمار ایجاد کند. مثلا برای از بین بردن جوشگاه‌های صورت، اگر عمق درمان و انرژی لیزر به میزان کافی نباشد، می‌تواند جوشگاه بسیار ناخوشایندی را در صورت فرد ایجاد کند که دیگر پوست فرد قدرت بازسازی را نداشته باشد. نکته دیگر این است که با تمام امکانات موجود، در بهترین شرایط فقط تا حدودی می‌توان این جوشگاه‌ها را ترمیم کرد، پس باید آگاهانه تصمیم گرفت.

از نظر انجمن متخصصین پوست و مو، فقط و فقط متخصصین پوست و مو صلاحیت انجام لیزدرمانی دارند؛ چراکه اگر به دنبال لیزردرمانی، مشکلی به وجود بیاید، آنها از آناتومی و فیزیولوژی پوست آگاهی داشته و قادر به برطرف کردن مشکل خواهند بود. متاسفانه امروزه در کلانشهرها شاهد هستیم که مراکز لیزردرمانی متعددی توسط افراد غیرمتخصص دایر شده که بسیاری از افراد با مراجعه به این مراکز دچار آسیب‌های غیرقابل برگشت شده‌‌اند.

از لیزر Co2 می‌توان به عنوان چاقوی جراحی نیز استفاده کرد و مزیتی که نسبت به چاقوی معمولی جراحی دارد، این است که در این روش خونریزی وجود ندارد.

رفع سلولیت (چاقی موضعی)‌: امروزه یکی از کاربردهای لیزر، تخریب بافت چربی و استفاده ا‌ز آن در لیپوساکشن است. این کار توسط لیزر دیود و وسایل خاصی صورت می‌گیرد و چربی زیرجلدی به مایع تبدیل می‌گردد. مزیتی که این روش دارد، این است که به دلیل مسدود شدن انتهای عروق لنفاتیک، امکان آمبولی چربی بسیار اندک است و نتیجه زیبایی آن به دلیل کشیدگی پوست روی سلولیت بهتر از لیپوساکشن معمولی است. همچنین لیزر در درمان بیماری‌هایی مثل زگیل، جای زخم‌های برجسته و خارش‌دار (کلوئید)‌ و برخی تومورهای خوش‌خیم ضمائم پوست کاربرد دارد که در درمان آنها از لیزرهای مختلفی مثل PDL یا لیزر Co2 می‌توان استفاده کرد.

بنابراین لیزر کاربردهای فراوان و مفیدی در تمامی رشته‌ها بویژه رشته تخصصی پوست و مو دارد؛ ولی هرگز نباید فراموش کنیم که لیزر مانند یک چاقوی تیز جراحی است که جراحی قابل می‌تواند با آن شاهکار بیافریند و در صورت کاربردهای غیرعلمی و غیرتخصصی می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. پس اگر به دنبال درمان مشکلات پوستی خود با لیزر هستید، حتما با متخصصان پوست و مو مشورت کنید.

دکتر بهروز باریک‌بین
متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی