زخمی که در زندگی سر‌باز می‌کند

نادره ت کارمند است و دیر ازدواج کرده است تا چند سال پیش فکر می‌کرد ازدواج کردن تنها آرزویی است که در زندگی دارد، اما امروز حرف‌های مردم و خواهران همسرش و آرزوهای بی‌پایان شوهرش برای درآغوش گرفتن یک فرزند عرصه را بر او تنگ کرده است.

خانواده‌های بی‌فرزند تحت فشارهای گوناگون اجتماعی و روانی قرار می‌گیرند. آنان حتی اگر نخواهند به یاد بیاورند که با خانواده‌های عادی فرق دارند فشار مادر، خواهر، برادر و همکاران و یادآوری و پی‌جویی‌های پیوسته آنان به یادشان می‌آورد. یافته‌های روان‌شناختی نشان می‌دهد بی‌فرزندی غیرعمدی در برخی افراد ناراحتی‌های عاطفی و روان‌شناختی شدیدی به وجود می‌آورد. ناباروری ممکن است به فقدان اعتماد به نفس از دست دادن کنترل درونی بر زندگی شخصی و افسردگی منجر می‌شود.

نادر تقوی، روان‌شناس در این مورد می‌گوید: با توجه به فشار مضاعفی که خانواده و جامعه بر خانواده نابارور وارد می‌کند به بروز واکنش‌های شبیه به سوگ منجر می‌شود. سوگ برای فرزندی که هرگز نبوده است. گاهی این احساسات تبدیل به خشم از سرنوشت و تقدیر یا جامعه و خانواده و حتی خشم زن و شوهر از یکدیگر می‌شود و به مشاجرات بی‌پایان می‌انجامد.

این روان‌شناس می‌افزاید: گاهی احساس گناه زوجین نابارور منجر به جدایی یا رفتارهای غیرمنطقی می‌شود.

وی زوجی را مثال می‌آورد که پس از یک دوره ناباروری و درمان و نتیجه نگرفتن، مرد نابارور تشخیص داده شد و با وجود این‌که همسرش از او فرزند نمی‌خواست و اظهار می‌کرد که از زندگی خود راضی است مرد با احساس گناه شدید مواجه شده بود و به همسرش می‌گفت من زندگی تو را تباه کرده‌ام و او را برخلاف میل زن طلاق داد.

تقوی به زوج دیگری اشاره می‌کند که زن عامل ناباروری بود و خود برای همسرش به خواستگاری رفت و برایش زن دیگری گرفت. اما بعد از بچه‌دار شدن زن دوم از زندگی مرد خارج شد چون خود را در آن زندگی زیادی حس می‌کرد.

شیوع ناباروری در زنان و مردان مساوی است

در40 درصد ناباروری‌ها مقصر مرد و در 40 درصد زن است. این درحالی است که اغلب مردم زن را مقصر می‌شمارند. در برخی موارد که زنان به چشم‌پوشی از بچه‌دار شدن رغبت کمتری دارند یا ناباروری را نوعی عدم موفقیت در ایفای نقش خود می‌پندارند، استرس در آنان بیشتر از شوهرانشان دیده می‌شود. به علاوه وقتی زوج در صدد درمان بر می‌آیند اکثر آزمایشات و درمان‌ها بدون توجه به این‌که مشکلات فیزیکی زن سبب ناباروری شده یا مرد،‌ روی بدن زن متمرکز است. اغلب این مداخلات پزشکی دردناک و پر هزینه است. اما گاه مردان به کوچک‌ترین آزمایش تن نمی‌دهند. اما زن بدون فرزند به آزمایشات تن می‌دهد زیرا ممکن است در میان زنان دارای فرزند خود را فاقد جایگاه بپندارد و سعی دارد این موقعیت را عوض کند.

ادامه ناباروری حتی ممکن است بر رضایت جنسی و زناشویی تاثیر بگذارد و اگر درمان موثر واقع نشود با گذشت زمان زوج نابارور نارضایتی بیشتری از روابط خود نشان می‌دهند.

بر اثر اجتناب زوجین از موقعیت‌هایی که یادآور بی‌فرزندی آنان است ممکن است تغییراتی در رفت و آمدها و دوستان افراد ایجاد شود.

البته برخلاف این زوج‌ها که با احساس ناخرسندی از زندگی خود به سر می‌برند کسانی هستند که می‌گویند مشکلات آنان سبب نزدیک‌تر شدن روابطشان شده است. تعهد آنان در قبال ازدواج بیشتر شده است و در زندگی یکدیگر بیشتر سهیم شده‌اند.

عامل تعیین‌کننده در این موارد نگرش زوجین است.

هرچه مدت بیشتری از ازدواج آنان گذشته باشد و وضعیت بی‌فرزندی ادامه یافته باشد برای کنار آمدن با بی‌فرزندی اجباری به منزله وضعیتی دائمی با مشکل کمتری مواجه خواهند بود.

وقتی هر دو زوج شاغل باشند بهتر از مواردی که زن شاغل نیست با موقعیت کنار می‌آیند. برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که وقتی شوهر فرزند می‌خواهد ولی زن نمی‌خواهد طلاق محتمل‌تر است ولی اگر زن فرزند بخواهد و شوهر نخواهد به زندگی در کنار هم ادامه می‌دهند.

نگرش زوج به سبک زندگی بی‌فرزند تاثیر عمده‌ای بر میزان سازگاری آنان دارد.

ماندانا ملا‌علی