وعده زوما

بسیاری از مردم آفریقای‌جنوبی، این روزها سریالی پلیسی که از تلویزیون دولتی این کشور پخش می‌شود را با علاقه دنبال می‌کنند. یکی از مسایل قابل تامل در این سریال این است که همه شخصیت‌های این سریال یکدیگر را به فساد و رشوه خواری متهم می‌کنند.

علاوه بر ویژگی‌های بصری و هنری این سریال آنچه موجب شده مردم به این سریال اقبال نشان دهند این است که داستان آن حول محور یکی از بزرگ‌ترین معضلات سیاسی و اجتماعی آفریقای‌جنوبی یعنی فساد رایج در دستگاه دولتی می‌چرخد.

از سال‌ها قبل این احساس تلخ بر جامعه آفریقای‌جنوبی سایه افکنده که تمام سران و مامورین دولتی کشور فاسد و رشوه‌گیر هستند. مامورین پلیس به شکلی آشکار از متخلفین رانندگی می‌خواهند که به‌جای پرداختن جریمه‌های کلان به آنها رشوه بدهند و خود را رها سازند. بعضی مواقع مجرمین در ازای پرداخت رشوه می‌توانند روند دادگاه را به سود خود تغیر دهند و در برخی موارد نیز مدارک و شواهد موجود در پرونده ناپدید می‌شود.

بسیاری از قراردادها و مناقصه‌های عمومی بها دادن رشوه به افرادی خاص تعلق می‌گیرد. این قراردادها یک منبع غنی کسب درآمد برای مامورین فاسد دولتی محسوب می‌شوند. وضعیت سیستم نظارت و حسابرسی در این کشور بسیار ناگوار و اسفبار است. سالانه حجم زیادی از دارایی‌های عمومی بدون رسیدگی و حسابرسی هزینه می‌شود.

در طول چند ماه گذشته اتفاقات جالبی در این کشور افتاد و آن دستگیری برخی دولتمردان معروف و بانفوذ کشور به اتهام قساد مالی و سوء‌استفاده از قدرت بود. در فهرست بلند و بالای این عده مقاماتی چون سخنگوی پارلمان کشور، ریس سازمان هواپیمایی، قائم‌مقام یک دانشگاه در ایالت کوازولو ناتال، ریس سازمان حمل و نقل ریلی کشور، نائب‌ریس بانک لندبانک، ریس تلویزیون ملی کشور و وزیر محیط زیست به چشم می‌‌خورد.

دستگاه قضایی این افراد را با احکامی چون تعلیق از کار و اخراج یا بازگرداندن اموال و دارایی‌هایی که از طرق غیرقانونی بدست آورده‌اند محکوم کرده است.

دولت کمیته‌ای ویژه متشکل از افراد مستقل را برای بررسی وضعیت دستگاه‌های دولتی تشکیل داده است. این کمیته ماه گذشته گزارشی ارائه داد که نشان می‌داد کارکنان دولت در طول سال‌های2007 و 2008 در حدود 3 میلیون دلار از دارایی‌های دولت را با ترفندهای مختلف حیف‌ومیل کرده‌اند.

سازمان حسابرسی آفریقای‌جنوبی دریافته حدفاصل سال‌های 2005 تا 2007 بیش از 2هزار تن از کارکنان دولت تقریبا 8 میلیون دلار از افراد حقیقی و حقوقی در ازای واگذاری مناقصه‌ها کسب کرده‌اند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که بیش از نیمی از مردم آفریقای‌جنوبی فکر می‌کنند فساد در دستگاه دولتی بسیار رایج است و تمام کسانی که در ساختار دولت مشغول به کارند (چه منتخبین مردم و چه مستخدمین رسمی دولت) همه درگیر این فساد هستند. مو تلانته، معاون اول ریس‌جمهور به صراحت می‌گوید «فساد موجود در دستگاه دولتی بسیار بدتر از آنی است که کسی بتواند تصور کند.»

زوما در مناظره‌ها و نشست‌های تبلیغاتی خود مدام از ریشه‌کنی فساد دستگاه دولتی پس از رسیدن به قدرت سخن می‌گفت. او تاکید داشت مبارزه با فساد در دولت او مانند آنچه در دولت‌های گذشته رایج بوده، نخواهد بود و افراد فاسد و رشوه‌گیر در دولت او باید در انتظار مجازات سنگین باشند.

اکثر تحلیل‌گران و ناظرین سیاسی داخلی و خارجی چندان سخنان جاکوب را جدی نگرفته و صحبت‌های را او بیشتر به طنز شبیه دانسته‌اند چرا که به اعتقاد آنها چگونه فردی که سال‌ها پیش خود متهم به فساد مالی بوده، می‌تواند در زمینه مبارزه با فساد دولتی اقدام مهمی انجام دهد. از زمان به قدرت رسیدن زوما در ماه می او بارها توانسته است افکار عمومی به‌خصوص کسانی که سخنان او را در رابطه با مبارزه با فساد دستگاه دولتی جدی نگرفته بودند را شگفت زده کند.

اکنون در سطوح بالای دولت وجود اراده قوی برای مبارزه با فساد دولتی کاملا محسوس است. سخنرانی‌های مختلف که از تریبون‌های دولتی ایراد می‌شود مملو از سخنانی است که نشان‌دهنده عزم دولت برای مبارزه با فساد است. هر چند برای پیش‌بینی نتایج فعالیت‌های دولت در رابطه با مبارزه با فساد اداری و دولتی خیلی زود است ولی با این حال صحبت کردن از آن به‌طور آشکار می‌تواند نقطه عطفی برای ایجاد تغییرات کلان و بنیادین در دستگاه‌های دولتی باشد.

بنا بر سخنان گویده منتاشا، دبیرکل حزب حاکم ملی آفریقای‌جنوبی در چند ماه اخیر تعداد زیادی از روسای دستگاه‌های دولتی از کار بر کنار شده‌اند. منتاشا ادعا دارد در طول 100 روز اول ریاست‌جمهوری زوما تعداد افرادی که به‌دلیل فساد مالی از کار بر کنار شده‌اند بسیار بیشتر از تعداد کسانی است که در طول ده سال گذشته به‌‌واسطه فساد از کار برکنار شده بودند.

کسانی مانند تابو مبکی، رئیس‌جمهور پیشین آفریقای‌جنوبی چندان به این ادعا خوش‌بین نیستند و اعتقاد دارند که دولت هنوز مستنداتی که بتواند این ادعاها را ثابت کند، ارائه نداده است.

دولت قصد دارد علاوه بر تعیین مجازات‌های سنگین کیفری برای مجرمین فساد مالی با وضع قوانین جدید نظارت بیشتری بر کارکنان دولت اعمال کند. در پیش‌نویس لایحه جدید مقابله با فساد دولتی آمده مامورین دولتی نباید برای مدت زمان طولانی در شغل خود باقی بمانند و بعد از ترک کار نمی‌توانند برای یک سال در پست‌هایی که مرتبط با سازمان‌ها، شرکت‌ها و مناقصه‌های عمومی است، فعالیت کنند.

شاید ذکر این موضوع بسیار جالب باشد که آفریقای‌جنوبی با این سطح فساد دولتی یکی از پاک‌ترین کشورهای قاره سیاه است. سال گذشته موسسه بین‌المللی شفافبت (TI) جدولی تهیه کرده بود که همه کشورهای جهان را ازنظر پاک بودن دستگاه دولتی طبقه‌بندی کرده بود. در این جدول آفریقای‌جنوبی در میان 53 کشور قاره آفریقا دارای مکان چهارم و در میان 180 کشور جهان دارای رتیه 54 بود. بسیاری از مردم آفریقای‌جنوبی چندان مایل نیستند کشورشان جزء جهان سوم به حساب آید و ترجیح می‌دهند خود را صف از کشورهای جهان سوم جدا سازند. بنابراین آنها امیدوارند زوما در وعده‌های خود برای رها ساختن کشور از بند فساد دولتی که در حال نابود ساختن جامعه و کشور است، صادق باشد.

البته هنوز روزهای اولیه ریاست‌جمهوری زوما است و نمی‌توان درباره او به‌درستی قضاوت کرد اما اگر او بتواند گذشته بحث برانگیز خود را پاک کند و در زمینه مبارزه با فساد مالی و اداری گام بزرگی بردارد آنگاه دستاوردی بسیار مهم برجای خواهد گذاشت.

منبع: نیویورک‌پست