سرطان‌های قابل پیشگیری

قضیه از این قرار بود که این کارشناسان در اجلاس آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان وابسته به سازمان جهانی بهداشت گرد هم آمده بودند تا نشان دهند که سالانه ریشه حدود دو میلیون مورد سرطان در دنیا عفونت به بیماری‌های عفونی هپاتیت، اچ آی وی، هیلیوباکتر پیلوری، پاپیلوما و بسیاری دیگر از عامل‌های بیولوژیکی هستند. در واقع موفقیت در بررسی آمار دقیق‌تر و شناسایی اشکال جدیدی از سرطان‌های مرتبط با فاکتورهای عفونی می‌تواند در رسیدن به پتانسیل بالاتری در پیشگیری از ابتلا به تعداد بیشتری از تومورها منتهی شود که خود نقطه قوت ارزشمندی در مقابله با بسیاری از سرطان‌های شایع در دنیا محسوب می‌شود. مهم‌تر آن‌که شناسایی این بیماری‌های عفونی و ویروسی می‌تواند به پیگیری و دقت بیشتر ما در درمان درست و موثر آنها منجر شود که هدف اصلی ما از ارائه این گزارش هم در واقع همین مساله است.

نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در سال 2002 در حدود 9/1 میلیون مورد سرطان ناشی از عفونت به عوامل ویروسی به ثبت رسیده است که برابر با 8/17 درصد از تمام سرطان‌هاست. در این سال همچنین درصد تومورهای بدخیم با ریشه بیماری‌های عفونی با 26 درصد در کشورهای در حال توسعه نسبت به دیگر نقاط دنیا از همه بالاتر و با 8 درصد در کشورهای توسعه یافته پایین‌ترین میزان است.

بعلاوه در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت آمده است که علل مرگ و میر در جهان از بیماری‌های عفونی مانند ایدز و مالاریا به بیماری‌های مزمن مانند ناراحتی‌های قلبی و سرطان منتقل شده است. طبق این گزارش، 4 علت اصلی مرگ در جهان در سال 2030 عبارت خواهند بود از نارسایی قلبی (به علت نرسیدن خون و اکسیژن کافی به عضله قلب)، سکته مغزی، بیماری انسداد مزمن ریه و عفونت‌های مربوط به دستگاه تنفسی تحتانی (عمدتا ذاات‌الریه.) پس می‌بینید که بیماری‌های عفونی از گذشته تاکنون، علی رغم ارائه شیوه‌های پیشگیری و درمان جدید از عوامل عمده مرگ و میر در دنیا محسوب می‌شوند.

تاثیر ویروس‌ها بر میکروارگانسیم‌ها

شاید بد نباشد براندامی که ویروس‌ها تحت تاثیر قرار می‌دهند و بیماری که ایجاد می‌کنند، مروری داشته باشیم.

ابتدا بیماری‌های عمومی که تحت تاثیر ویروس‌ها ایجاد می‌شوند که شامل بیماری‌هایی‌اند که در آن ویروس‌ها از طریق خون و لنف به همه جای بدن منتقل می‌شود. آبله انسانی، آبله گاوی، سرخک، سرخجه، آبله مرغان و تب زرد در این حوزه قرار می‌گیرند. ویروس‌های درگیرکننده سیستم عصبی هم عامل بیماری‌هایی چون ‌هاری و مننژیت هستند. در سیستم تنفسی این ویروس‌ها ابتلای آنفلوآنزا، ذات‌الریه و برونشیت را به همراه می‌آورند. در پوست و غشاهای مخاطی هم تبخال، زگیل و زونا، در چشم انواع گوناگون ورم ملتحمه چشم، در کبد هپاتیت و تب زرد و در دستگاه گوارش انواع زخم معده را ایجاد می‌کنند.

ابتلا به سرطان پیشتاز تا سال 2030

از سوی دیگر، طبق آخرین بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی، پیش‌بینی شده است که در مقیاس جهانی، مرگ در اثر سرطان از 4/7 میلیون تن در سال 2004، به 8/11 میلیون تن در سال 2030 و مرگ در اثر بیماری‌های قلب و عروق از 1/17 میلیون به 4/24‌میلیون افزایش خواهد یافت.

بر این اساس افزایش مرگ ومیر بر اثر بیماری‌های غیرمسری، بیماری‌های دوران بارداری، بیماری‌های ناشی از تغذیه و بیماری‌هایی چون اچ‌آی‌وی، سل و مالاریا خواهد بود. انتظار می‌رود مرگ و میر بر اثر اچآ‌ی وی (ایدز ) از 2/2 میلیون مورد در سال 2008 به حداکثر 4/2 میلیون مورد در سال 2012 افزایش یافته و بعد با کاهشی مطابق 2/1 میلیون نفر در سال 2030 روبه‌رو شود.

ویروس‌های خطرناک

بیش از 470 میلیون نفر در دنیا آلوده به هپاتیت هستند که این رقم برای هپاتیت ب 300 میلیون و برای هپاتیت سی 170 میلیون نفر است. بیشتر مبتلایان به این بیماری‌ها در آسیا و آفریقا ساکن هستند. این عفونت مزمن از طریق مکانیسم‌های التهابی می‌تواند به بروز سیروزیز و فیبروزیز منجر شوند. این دو بیماری می‌توانند تومورهای کبد را شکل دهند.

از سوی دیگر، ویروسی به نام ایپستین  بار عضو خانواده ویروس تبخال است. البته اصلا نیاز نیست که نگران باشید؛ چراکه این ویروس تقریبا در بدن تمام انسان‌ها به صورت دوستانه وجود دارد و هرگز ابتلا به بیماری دیگری هم برای دارندگان این ویروس اتفاق نمی‌افتد،‌ اما در مواردی می‌تواند سبب بیماری‌هایی بشود که از آن جمله می‌توان به بیماری‌های مونونوکلئوز عفونی، انواع مختلف تومورها و اشکال مختلف لینفوما اشاره کرد. این ویروس همچنین مسوول 5 تا 10درصد از سرطان‌های گوارشی است.

بعلاوه نوعی ویروس تبخال وجود دارد که با بیماری سارکوم کاپوزی ارتباط دارد. بتازگی نیز ارتباط سارکوم کاپوزی با یک نوع نادر لینفومای سلول‌های ب بخصوص در افرادی که دستگاه ایمنی آنها ضعیف شده است کشف شده است. برای مثال بیماران آلوده به اچ آی وی مثبت و یا بیمارانی که تحت عمل جراحی پیوند اعضا قرار گرفته‌اند، از دستگاه ایمنی ضعیفی برخوردارند. ویروس دیگری هم وجود دارد به نام HPV که در اشکال مختلف تقریبا مسوول تمام تومورهای دهانه رحم است.

در سیستم گوارش هم باکتری‌ای به نام هیلیوباکتر پیلوری وجود دارد که می‌تواند بخصوص سبب بروز سرطان معده و به ندرت لینفومای گوارشی با عنوان مالت شود. در بیماران مبتلا به زخم معده حدود 80 ‌70 درصد هلیکوباکتر یافت شده و در افراد مبتلا به سوء‌هاضمه بدون زخم معده 50 درصد موارد عفونت با هلیکوباکتر مشاهده شده است. نکته قابل توجه آن که در کسانی که سرطان معده بخصوص از نوع لنفوما دارند، در 90‌درصد موارد همراهی هلیکوباکترپیلوری در آنها به اثبات رسیده است. ولی این هرگز به آن معنا نیست که عفونت با این میکروب الزاماً به سرطان معده منجر می‌شود. ضمن آن‌که شواهد مبتنی بر ارتباط این میکروب با بیماری عروق کرونر قلب به اثبات رسیده است. نکته جالب توجه در تحقیقات مربوط به این باکتری این است که افراد آلوده به آن کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های مری قرار می‌گیرند.

سرطان عامل ابتلا به بیماری عفونی

از سوی دیگر، ابتلا به سرطان به واسطه تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌تواند بیمار را مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی کند.

کما این‌که محققان تاکید می‌کنند که در اوج سرما افرادی که به سرطان سیستم ایمنی بدن مبتلا هستند، ناگزیرند با مشکل دیگری که همان عفونت است نیز مقابله کنند. به این ترتیب احتمال ابتلای آنها به بیماری‌ها 15 تا 20 درصد افزایش پیدا می‌کند.

بعلاوه درمان‌های سرطان مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی نیز سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند و در نتیجه قدرت بدن برای مبارزه با عفونت‌ها کاهش می‌یابد. بنابراین بیماران سرطانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند که این امر می‌تواند به بروز بیماری‌های خطرناک منجر شود. از دیگر مشکلاتی که در این فصل گریبانگیر بیماران سرطانی می‌شود، عفونت‌های ویروسی و مشکلات دستگاه تنفسی است که گاهی بسیار آزار دهنده می‌شود. این وضعیت در مورد سرطان سیستم ایمنی وخیم‌تر می‌شود. بعلاوه افراد مبتلا به سرطان خون نیز در این زمینه بسیار آسیب‌پذیر هستند.

محققان اعتقاد دارند که مقدار گلبول‌های سفید خون که نقش آنها کمک به بدن برای مقابله با عفونت‌ها و مواد بیگانه است در بیماران مبتلا به سرطان کاهش می‌یابد و در نتیجه این امر سیستم ایمنی بدن آنها را تضعیف می‌کند، به همین دلیل این بیماران ناچارند که در طول درمان از مکمل‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن استفاده کنند.

بسیاری از متخصصان معتقدند برخی بیماری‌های ویروسی همچون انواع آنفلوآنزا باید دوره خود را تا بهبودی طی کنند و مصرف داروها و داشتن رژیم تغذیه‌ای مناسب تنها به طی شدن این روند کمک می‌کند.

با این حال خوب است بدانید در بیشتر بیماری‌های ویروسی تکثیر ویروس تقریبا پیش از ظاهر شدن علائم بیماری پایان پذیرفته است. اما همچنان مشکل اصلی پیدایش ویروس‌های جهش یافته مقاوم نسبت به این داروهاست و کثرت وقوع آنها به اندازه باکتری‌هاست. با این حال تا این لحظه همچنان شیمی درمانی (درمان‌های دارویی) تنها شیوه درمان اولیه علیه ویروس‌ها محسوب می‌شود و می‌توان در آینده امیدوار بود که داروهای موثرتری علیه ویروس‌ها کشف شوند.

پونه شیرازی