نیروی مقاومت بسیج فعالیت سیاسی ندارد

با گذشت نزدیک به 3 دهه از عملکرد بسیج اخیرا شاهد تغییراتی در ساختار سپاه پاسداران و نیروی مقاومت هستیم. ضرورت چنین تغییراتی چیست و این تغییرات در چه راستایی ارزیابی می‌شوند؟

معمولا ساختار ابزار اجرای ماموریت است و این‌طور نیست که با تصلب بر ساختار بتوان الزامات تحقق بهتر ماموریت را فراهم کرد، لذا همه سازمان‌ها متناسب با تحولات و آسیب‌شناسی گذشته، بازنگری‌هایی را در ساختارهای خود انجام می‌دهند.

اکنون در دهه چهارم انقلاب هستیم و 3 دهه تجربه در سپاه و بسیج را در کوله‌بار خود داریم و با آسیب‌شناسی که در برنامه‌های گذشته انجام شد، طبیعتا مسائل جدیدی تعریف شده بود و همچنین شفاف شدن ماموریت‌های سپاه ما را به ساختار جدید رساند. اولین کارکرد این ساختار عبارت است از هم‌افزایی در توان سپاه برای اجرای ماموریت‌های واگذار شده و دومین کارکرد آن‌ هم تحقق تدبیر رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم اختصاص نیمی از توان سپاه برای اداره بسیج بود. محور سوم، کارآمدسازی و پایداری امنیت و اقتدار قدرت دفاعی سپاه با اتصال بیشتر به بدنه بسیج بود.

برای تحقق این 3 مساله باید از نظر ساختاری مجموعه را کمی جمع و جورتر کنیم و توان و امکانات را بر تقویت سطوح بالاتر و سرانگشتان اختصاص دهیم. لذا شما می‌بینید که مثلا ما قبلا در استان‌ها، ستاد لشگر و ستاد منطقه مقاومت داشتیم، اما امروز در سطح سپاه استان، تنها یک ستاد داریم که ستاد سپاه است.

این ستاد هم ماموریت‌های بسیج را هدایت می‌کند و هم ماموریت‌های دفاعی تیپ و گردان‌های رزمی را. همچنین ما در سابق 2 فرمانده در سطح سپاه استان داشتیم، اما امروز تحت فرماندهی واحد این کار انجام می‌شود. لذا امروز اتصال گردان‌های عاشورا و گردان‌های الزهرا به تیپ‌های نیروی زمینی با وضعیت مطلوب‌تری مواجه شده است و تامین نیروهای بسیجی گردان‌های نیروی زمینی که مبنای کار آنها دفاع مردمی است به شکل بهتری اتفاق افتاده است. از طرف دیگر، با توجه به صرفه‌جویی‌ که در ستادهای نیروی مقاومت و همچنین ستادهای نیروی زمینی در استان‌ها شده است، منابع امکانات و بودجه بیشتری به سرانگشتان بسیج که همان گردان‌ها و پایگاه‌ها هستند اختصاص یافته است. در یک جمله اگر بخواهم بگویم، الزامات ورود به دهه چهارم و اجرای همه جانبه ماموریت‌های سپاه این ساختار جدید را می‌طلبد.

با توجه به تغییرات جدید آیا بسیج بیشتر به‌سمت نظامی‌شدن پیش می‌رود؟

در ساختار جدید زمینه‌های موفقیت بسیج برای حضور در عرصه‌های گوناگون فراهم شده است.

به اعتقاد ما باید با این ساختار جدید، انتظاری را که رهبر معظم‌انقلاب از ما داشتند برآورده کنیم و تدابیر امام‌(ره)‌ مبنی بر این‌که بسیج بتواند در عرصه‌های مختلف برای دفاع از انقلاب و پیشبرد اهداف آن نقش خود را ایفا کند، تحقق بخشیم. با تدبیر حضرت‌امام‌(ره)‌ قرار بر این بوده است که ما بسیج 20میلیونی داشته باشیم، در حال حاضر، آ‌مارها به رقم 13 میلیون و 639 هزار و 722 نفر رسیده است و در واقع 69 درصد بسیج 20 میلیونی تحقق پیدا کرده است.

ما در حوزه دفاعی 2053 گردان عاشورا و 528گردان الزهرا را داریم که اگر مجموعه آنها را حساب کنیم، در حدود 5/1 میلیون نفر بسیجی در این حوزه فعالیت می‌کنند.

بنابراین می‌بینیم که حدود 12 میلیون بسیجی در حوزه‌های دیگر فعالیت می‌کنند و ما باید برای همه اینها زمینه فعالیت را مهیا کنیم لذا ما سازمان علمی داریم، بخشی از اعضای بسیج در حوزه علمی فعالیت می‌کنند.  همچنین حوزه‌های تخصصی دیگری از جمله جامعه پزشکان بسیج مهندسین، بسیج دانشجویی و بسیج اساتید وجود دارد و برخی از نخبگان ما حتی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کشور نقش ایفا می‌کنند. بخش زیادی از بسیجیان در حوزه سازندگی فعالیت می‌کنند و عده‌ای در حوزه‌های فرهنگی و غیره حضور دارند.

لذا اگر ما بررسی کنیم، می‌بینیم عرصه‌های مختلفی برای فعالیت هست و سازمان بسیج هم باید بتواند نیروها را در تمام این زمینه‌ها سازماندهی کند به عنوان مثال، سازمان بسیج مهندسین را ببینید این سازمان طبق آمار ما باید 60 هزار و 411 نفر عضو داشته باشد و آماری که الان به تایید رسیده است، تاکنون 24 هزار و 160 نفر را سازماندهی کرده است. سازمان بسیج مهندسین در مواقع دفاع در مهندسی رزم فعالیت می‌کند، اما در دوران فعلی که دوره سازندگی است، سازندگی بسیج مهندسین در قالب نظام مهندسی و در عرصه کارآمدی نظام برنامه‌ریزی می‌کند و مشورت می‌دهد و مهندسین جوان کشور را سازماندهی می‌کند، بنابراین الان می‌توانیم بگوییم که عرصه فعالیت بسیج در کارکردهای بیشتر فراهم شده است.

فعالیت بسیج در عرصه‌های سیاسی و بویژه انتخابات چگونه است؟

ما یک سازمان بسیج داریم که همان نیروی مقاومت است و یک سازمان بسیجیان را داریم.

بسیجیان هم مانند دیگر آحاد ملت می‌توانند اظهارنظر سیاسی و فعالیت داشته باشند، اما اگر صحبت در خصوص نیروی مقاومت بسیج است، این نیرو هیچ‌گونه فعالیت سیاسی ندارد.

کاری که سازمان بسیج انجام می‌دهد، این است که فضای انقلابی کشور حفظ شود، آرمان‌های انقلاب لطمه نبیند و آگاهی مردم در عرصه جهان‌شناسی بالا برود. اما در زمینه‌هایی مانند انتخابات، طبیعی است که مردم در مشاوره با گروه‌های مرجع خودشان تصمیم‌گیری می‌کنند و مردم ما ثابت کرده‌اند که خودشان با مشورت و بررسی و با یک نگاه باز تصمیم می‌گیرند.

البته بسیجی‌ها نیز شامل همین مردم هستند و طبیعتا هم مشاوره می‌گیرند و هم مشاوره می‌دهند. مردم ما هم می‌‌دانند که هر مقدار با بصیرت بیشتری پا به عرصه‌های سیاسی از جمله انتخابات بگذارند، بهره بیشتری می‌برند و بسیج نیز در این عرصه آگاه سازی نقش خود را ایفا می‌کند، ولی بسیج هرگز وارد مصداق نمی‌شود.

گشتی‌های شبانه و پست‌های ایست و بازرسی یکی از فعالیت‌های بسیج  است که در دوران مختلف اجرا شده و به دلیل تماس مستقیم با مردم قابل اهمیت است. در برنامه‌ریزی‌ها و ساختار جدید در این مقوله چگونه تصمیم‌گیری شده است؟

ایست و بازرسی از لوازم دهه اول و دوم انقلاب بود.

انقلاب از زمانی که شکل گرفت با تهدیداتی مواجه بود و یکی از آنها این بود که باقیمانده‌های رژیم دیکتاتور گذشته و منافقین درصدد لطمه زدن به انقلاب بودند. در آن زمان که ناامنی‌هایی از جمله ترور شخصیت‌ها و انفجار‌های تروریستی انجام می‌شد، ایست و بازرسی بسیار مفید بود.

اما امروزه به حمدالله انقلاب ما ثبات یافته است، سازمان‌های رسمی کشور از جمله نیروی انتظامی می‌توانند آن مسوولیت‌های بسیج را بخوبی انجام دهند، به همین دلیل، در حال حاضر ما برنامه‌ رسمی ایست و بازرسی نداریم، مگر این که شورای تامین استان یا شورای امنیت کشور از بسیج درخواست کند. اما جاهایی ما معتقدیم که مردم برای تامین امنیت خودشان باید حضور داشته باشند.

گشت‌های امنیتی بسیج در واقع عملیاتی است برای این که فضای کشور برای خلافکاران و اراذل‌و‌اوباش ناامن باشد.

بر همین اساس، ما طوری سازماندهی کردیم که در محلات، نیروهای بسیج به گشتزنی بپردازند که همین حضور، افزایش ضریب امنیتی را به دنبال دارد. براساس هماهنگی‌های انجام شده در مواردی هم که نیاز به برخورد احساس شود، این عملیات از سوی نیروی انتظامی انجام می‌شود.

این‌گونه فعالیت‌های بسیج با وظایف نیروی‌انتظامی تداخلی ندارد؟

نه به هیچ‌وجه. کاری که ما انجام می‌دهیم گشت عملیاتی است. یعنی بسیجیان در حوزه خودشان براساس سازماندهی که انجام شده است و با پشتیبانی‌ها و ارتباطات پیش‌بینی شده به گشتزنی می‌پردازند. همان‌طور که گفتم، اولا این گشت‌ها به خودی خود باعث ناامنی محیط برای خلافکاران می‌شود و اگر هم موردی از ناامنی مشاهده شود، این موارد به نیروی انتظامی منتقل می‌شود و کلیه برخوردها به صورت متمرکز از سوی نیروی انتظامی انجام می‌شود.

در ساختار جدید، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرماندهی بسیج را نیز عهده‌دار است. در چنین ساختاری فعالیت بسیج‌های دانشجویی که قاعدتا نظامی نیستند به چه شکل تعریف شده است؟

سازمان بسیج دانشجویی، یکی از سازمان‌های قشری ماست که به صورت نیمه مستقل خودش را اداره می‌کند. در واقع بسیج دانشجویی یکی از سازمان‌های تابعه نیروی مقاومت بسیج است. طبیعی است که برنامه‌ریزی برای دانشجویان، متناسب با محیط دانشجویی انجام می‌شود. سازمان بسیج دانشجویی نیز طرح تحول خودش را دنبال کرده است و باتشکیل کانون‌های مختلف در دانشگاه‌ها از جمله کانون دفاع مقدس، کانون علمی، کانون قرآن و عترت و بسیاری از کانون‌های دیگر، بستر مناسبی برای گرد آمدن دانشجویان فراهم شده تا بتوانند در کنار یکدیگر برای دفاع از انقلاب و تحکیم مواضع و پیشرفت انقلاب به صورت دانشگاهی برنامه‌ریزی کنند.

سپاه و بسیج در حمایت از این سازمان، نقش اتکا و پشتوانه را دارند اما در واقع در دانشگاه‌ها، خود شوراهای دانشجویی برنامه‌ریزی‌های لازم را برای فعالیت‌های خود انجام می‌دهند. لذا تلفیقی که در سپاه و بسیج اتفاق افتاده است، در سازمان‌های اقشاری ما تاثیر آنچنانی ندارد جز این که نقاط اتکای این سازمان‌ها تقویت شده‌‌اند.

از بدو پیروزی انقلاب اسلامی، همواره شاهد تهدیدات خارجی بوده‌ایم و در دوره پایانی دولت بوش این تهدیدات کمی شدت گرفت. این تهدیدات را تا چه حد جدی می‌دانید و در صورت بروز تجاوزی از سوی دشمنان بسیج به چه شکل عمل خواهد کرد؟

به اعتقاد من با توجه به شرایط داخلی که در آمریکا شکل گرفته و با توجه به نابسامانی اقتصادی و اجتماعی که دراین کشور به وجود آمده، قدرت تهدید نظامی از سردمداران کاخ سفید سلب شده است و بر همین اساس اگر دولت آمریکا بخواهد به صورت عاقلانه رفتار کند، نباید ریسک عملیات نظامی را بپذیرد.

اما ما در نیروی مقاومت بسیج همیشه احتمال حمله خارجی را جدی می‌گیریم و در آمادگی کامل به سر می‌بریم. در زمان تهدید نظامی، بسیج در کنار سایر نیروهای مسلح با ماموریت‌ها و برنامه‌های تعریف شده وارد صحنه می‌شود. بسیج در چنین شرایطی هم به صورت مستقل برنامه دارد و هم در تامین نیروی انسانی مورد نیاز یگان‌های رزمی کشور نقش خودش را ایفا می‌کند.

در حال حاضر که وارد چهارمین دهه از عمر انقلاب اسلامی و بسیج می‌شویم، شاهد نسلی از بسیجیان هستیم که در دوران جبهه و جنگ تحمیلی حضور نداشتند. برای ایجاد ارتباط میان این نسل و نسل گذشته که تجربه 8 سال دفاع مقدس را در کوله‌بار خود دارند، چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟

من ابتدا می‌خواهم تعبیری داشته باشم. ما اگر بخواهیم مقایسه‌ای میان یاران امام(ره)‌ و اصحاب ائمه معصومین داشته باشیم، می‌بینیم که اصحاب ائمه معصومین، ائمه را دیدند، اما اصحاب امام(ره)‌، ائمه را ندیدند. ولی شاهدیم با نویدی که امام(ره)‌ به مردم داد، امروز اتصال جامعه ما با امامت یک اتصال واقعی‌تر و حقیقی‌تر است.

من همین مقایسه را می‌خواهم برای نسل اول و نسل چهارم بسیج داشته باشم. نسل سوم و چهارم بسیج بسیاری از فداکاری‌های بسیجیان نسل اول و دوم را ندیدند و همچنین فداکاری‌های ملت در پیروزی انقلاب را نیز شاهد نبودند، اما علاقه و تلاش این نسل در سازمان بسیج به حدی است که من بجرات می‌توانم بگویم جوانان امروز آنچنان مشتاق و پرتلاشند که اگر فعال‌تر و جلوتر از نسل‌های پیشین خود نباشند، حداقل همپای آنها در حال فعالیت هستند. به عنوان مثال آمار مراجعه دانش‌آموزان به بسیج در حال حاضر به گونه‌ای است که ما توان پاسخگویی به آنها را نداریم و معمولا بیش از سهمیه‌هایی که ما هر سال تعیین می‌کنیم و در حدود یک و نیم میلیون نفر است، متقاضی عضویت در بسیج داریم.

اما این که چگونه ما پیوند بین اقشار را برقرار کنیم، بحث دیگری است. در نیروی مقاومت بسیج طرحی با عنوان طرح صالحین و همچنین طرحی با نام طرح هم‌اندیشی بسیجیان داریم. در قالب این طرح، بسیجیان هفته‌ای یک بار در پایگاه‌ها دور هم جمع می‌شوند و با تعیین یک موضوع مباحثه با حضور مربی و افرادی که در دوره دفاع مقدس و در نسل‌های قبلی بسیج فعالیت داشتند، به بحث و گفتگو می‌پردازند. در این طرح‌ها علاوه بر این که نیروهای بسیج در اندیشه‌ورزی و رشد و تعالی بسیج هم‌افزایی می‌کنند، افراد باتجربه و کسانی که در دفاع مقدس در بسیج نقش داشتند تجربیات خودشان را به نسل جدید منتقل می‌کنند. برنامه دیگری که ما در نظر داریم این است که با استفاده از بستر اینترنت بتوانیم ارتباط خوبی میان اقشار بسیج در رده‌های مختلف با ایجاد شبکه مجازی بسیج آماده کنیم که افتتاح در هفته بسیج انجام می‌شود. در این طرح کلیه سازمان‌های اقشاری ما با یک طرح جامع، جامعه بسیج مجازی را فعال می‌کنند و در واقع همه بسیجیان می‌توانند به نوعی با یکدیگر ارتباط داشته باشند و آموزش‌ها، پیام‌ها و امور مختلف را به یکدیگر منتقل کنند.

تعامل بسیج و ارتباط آنها با دولت نهم چگونه است؟

به اعتقاد ما این دولت، حافظ ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی است و طبیعی است که یکی از آرمان‌های امام(ره)‌ بسیج بوده است و حمایت دولت نهم از این شجره طیبه، بیشتر از دوره‌های قبلی است و بسیجیان نیز در این دوره زمینه فعالیت بیشتری پیدا کرده‌اند و حضور گسترده‌تری دارند.

لذا تعامل بسیج و بسیجیان در این دوره نسبت به دوره‌های قبل بیشتر بوده است و با توجه به حاکمیت فضای انقلابی در کشور در این دوره زمینه‌های همکاری بسیج در عرصه‌های مختلف افزایش یافته است و بسیج نیز همه توان خود را برای تحقق آرمان‌های انقلاب و حمایت از مردم متمرکز کرده است.

حسین نیک پور