چهره‌هایی به شکل واقعیت‌

از آنچه خود گفتید می‌توانیم نتیجه بگیریم که کار حرفه‌ای گریم را با سریال  هزاردستان شروع کرده‌اید؟

کار حرفه‌ای نه. چون من در آن زمان جزو علاقه‌مندان به هنر گریم بودم و این شانس را پیدا کردم که در سریالی چون هزاردستان و با گریموری چون استاد اسکندری کار کنم.

به احتمال زیاد همکاری با این سریال تجربه خوبی برای شما بوده است؛ تجربه‌ای که از آن در‌ سریال دکتر قریب هم استفاده کرده‌اید؟

به طور قطع سریال هزاردستان شروع خوبی بود، اما پس از هزاردستان کارهای زیادی انجام دادم که به نظر خودم از میان آنها فیلم ایران سرای من است و سریال پس از باران هم کارهای خوبی بودند.

چگونه شد که با آقای عیاری در سریال روزگار قریب همکاری کردید؟

ابتدا استاد ارجمندم آقای مسعود ولدبیگی قرار بود طراحی گریم این سریال را انجام دهند، اما به دلیل مشغله کاری، طراحی این سریال به من سپرده شد. در واقع آقای ولدبیگی مرا به آقای عیاری معرفی کردند.

سریال‌هایی مثل روزگارقریب به تحقیق زیƒادی نƒیƒاز دارد. هƒمچنان‌که کارگردان، بازیگران و دیگر عوامل درباره کار تحقیق می‌کنند، طراح گریم هم باید برای طراحی شخصیت‌ها تحقیقاتی انجام دهد. تحقیقات شما در این زمینه چگونه بود؟

من هم از مشورت افراد مختلف استفاده کردم و هم به کتاب‌های مختلف مراجعه کردم تا اطلاعاتم را درباره دکتر قریب کامل کنم.

دکتر قریب شخصیتی معاصر است. به همین دلیل  شاید کتاب‌های مرجع درباره ایشان کمتر موجود  باشد. شما از چه کتاب‌هایی دراین زمینه استفاده کردید؟

زندگینامه دکتر قریب را خواندم و عکس‌هایی را که از وی موجود بود، دیدم و در کنار اینها  از نظرات کارگردان استفاده کردم.

در تیتراژ عکس‌هایی واقعی از دکتر قریب می‌بینیم که با چهره او در سریال تفاوت دارد. آیا این تفاوت تعمدی است؟

بله، چون از ابتدا قرار نبود که مهدی هاشمی خیلی شبیه دکتر قریب باشد. در واقع ما از ابتدا نمی‌خواستیم کسی را شبیه کس دیگری بکنیم.

بنابراین انتخاب آقای هاشمی بیشتر به دلیل توانایی‌های ایشان بوده تا شباهت‌های ظاهری؟

آقای هاشمی قبلا با آقای عیاری کار کرده بودند و عیاری با توجه به شناختی که از توانایی و سبک آقای هاشمی داشت این نقش را به او سپرد، بنابراین شباهت‌های ظاهری دلیلی بر این انتخاب نمی‌تواند باشد.

بقیه بازیگران چقدر بر اساس شباهت‌های ظاهری انتخاب شدند؟

آنها هم به شخصیت‌های اصلی شباهت چشمگیری نداشتند. فقط چون نقش میانسالی دکتر قریب را ناصر هاشمی برادر مهدی هاشمی بازی کرده است بین آنها شباهت‌هایی وجود دارد که به کار کمک کرده است.

کار تصویربرداری 5 سا ل طول کشیده شما با این طولانی شدن زمان چگونه کنار آمدید؟

مشکلات خیلی آزاردهنده نبود، اما اتفاقات جالبی در این مدت افتاد؛ مثلا شهاب کسرایی ابتدای کار خیلی جوان‌تر بود. زمانی که او به گروه پیوست به اصطلاح عامیانه زمان استخوان ترکاندنش بود، بنابراین در این مدت خیلی تغییر کرد و ما مجبور بودیم این تغییرات را با سایه‌کاری و تمهیدات گریم بپوشانیم یا پرهام کرمی وقتی به گروه پیوست درست در سن رشد بود. وقتی کار را شروع کردیم بچه بود و زمانی که کار تمام شد قدش هم اندازه قد آقای رجبی شده بود یا کاوه آهنگر ابتدای کار صورتش اصلا مو نداشت، اما این اواخر صورت او را می‌زدیم.

برای مهران رجبی که نقش پدر دکتر قریب را بازی می‌کند در طول کار 5 نوع گریم مختلف طراحی کرده‌اید. کمی درباره گریم رجبی برایمان بگویید؟

طراحی‌های مختلف گریم برای پدر دکتر قریب کار دشواری نبود. آنچه کمی برای ما سختی به وجود آورد این بود که مثلا در یک زمان مشخص  او باید 3 دوره سنی بازی می‌کرد و طراحی گریم در این زمان‌ها کمی دشوار می‌شد.

شما 5 دوره گریم رجبی را قبل از تصویربرداری طراحی کردید یا در حین کار این اتفاق افتاد؟

واقعیت این است که قرار نبود پدر دکتر قریب تا زمان میانسالی دکتر که بازی ناصر هاشمی شروع می‌شود در سریال حضور داشته باشد؛ اما همان‌گونه که می‌دانید سریال دکتر قریب فیلمنامه کاملی نداشت و به مرور فیلمنامه نوشته می‌شد، بنابراین ما بتدریج برای شخصیت‌ها اتود می‌زدیم.

آیا عیاری به عنوان کارگردان روی اتودهایی که شما می‌زدید نظر می‌دادند؟

نظر خاصی نمی‌داد که آزاردهنده باشد. بیشتر با هم همفکری داشتیم؛ اما نکته بارز در کارهای عیاری این است که او بشدت به روایت مستندگونه اعتقاد دارد و بجز شباهت نداشتن بازیگران به شخصیت‌های اصلی، دوست داشت بقیه اتفاقات کاملا مستند و منطبق بر واقعیت باشد. حساسیت ویƒژه خود را داشت و تاکید می‌کرد که کارها با ظرافت انجام شود؛ مثلا اگر برای بازیگری ریش گذاشته می‌شد تمایل داشت این ریش باورپذیر باشد و مخاطب احساس نکند که گریم است و متعلق به بازیگر نیست.

سکانس‌های زیادی از سریال در بیابان و زیر آفتاب سوزان گرفته شده است. در این اوقات کار گریم چگونه پیش می‌رفت؟

حفظ راکورد گریم  بازیگران در این زمان دشوارتر بود، بخصوص این‌که تعداد بازیگران هم در سکانس‌ها زیاد بود و ما ‌بایستی همه آنها را برای رفتن مقابل دوربین آماده می‌کردیم.

یکی از شخصیت‌هایی که در این سکانس‌ها جلب توجه می‌کرد، طبیب بود که نقش او را امیرحسین صدیق بازی می‌کرد. آیا برای طراحی گریم او شخصی واقعی را مد نظر داشتید؛ مثلا عکسی یا مرجع دیگری یا این‌که گریم او را خودتان طراحی کردید؟

آقای عیاری به من گفتند که در این سکانس‌ها شخصیت طبیب را هم داریم، اما چون فیلمنامه نداشتیم از روی توضیحات کارگردان برای طبیب طرحی زدم و گفتم بهتراست سر او را کاملا بتراشیم که قبول کردند.

بنابراین شما در این سریال از خلاقیت خود زیاد استفاده کرده‌اید؟

نمی‌خواهم تعریف کنم، اما برای سریال روزگارقریب واقعا زحمت کشیدیم.

یکی دیگر از شاخصه‌های کار شما در سریال روزگار قریب این است که ردپای گریمور در این سریال دیده نمی‌شود و وقتی سریال را می‌بینیم احساس می‌کنیم با آدم‌های واقعی روبه‌رو هستیم. چه بخشی از این امتیاز به تبحر شما برمی گردد و چه بخشی از آن به مواد و تجهیزات گریم مربوط است؟

در روزگارقریب کارگریم خیلی زیاد است، اما ماتلاش کردیم گریم به چشم نیاید. بخشی از این کار به حساسیت و نوع کار عیاری برمی‌گردد. عیاری در این‌کار از نابازیگران و مردم عادی زیاد  استفاده کرد. این افراد چون برای مخاطبان ناشناخته هستند، متوجه نمی‌شوند که آیا واقعا برای این افراد مثلا ریش گذاشته شده یا ریش مال خود آنهاست، در صورتی‌که ما روی گریم این گروه از بازیگران هم کارزیادی کردیم، اما همان‌طورکه گفتم عیاری می‌خواست همه چیز شکل واقعی داشته باشد وگریم به چشم نیاید.

گویا عیاری برای انتخاب نهایی بازیگران ابتدا از آنها در چند مرحله تست گریم می‌گرفته و بعد آنها را انتخاب می‌کرده است. آیا طرح‌های تست گریم را خود شما می‌زدید یا عیاری نظر می‌داد؟

در این مواقع با یکدیگر همفکری و مشورت می‌کردیم. در برخی دوره‌های زندگی دکتر قریب، کارگردان اصرار داشت شباهت‌های عبور از یک سن به سن دیگر درست از کار در بیاید. کودکی و هفت هشت سالگی و رسیدن به نوجوانی شاید زیاد حساس نباشد، اما زمانی که قراراست تغییر سن به شکل محسوسی دیده شود و مثلا شهاب کسرایی به ناصر هاشمی تبدیل شود کار حساس‌تر می‌شود یا برای سکانس‌های مربوط به مهندس بازرگان، عیاری حساسیت خاص خود را داشت. رضا بابک برای این نقش انتخاب شد و چند مرحله تست گریم روی ایشان زده شد تا شباهت‌ها درآمد و مورد تایید کارگردان قرار گرفت.

اتفاقا گریم مهندس بازرگان مورد توجه قرار گرفت. برای گریم ایشان از چه منابعی استفاده کردید؟

هم از عکس‌هایی که از ایشان دراختیار من گذاشته شد استفاده کردم و هم از حافظه خودم، چون من او را به خاطر دارم و به یاد دارم که او چه قیافه و تیپی داشت.

به نظر شما گریمور در سریال‌هایی مانند دکتر قریب که هم داستان متفاوتی دارند و همزمان تصویربرداری آنها طولانی می‌شود، چه جایگاهی دارد؟

جایگاهش همان اندازه است که مخاطبان سریال دکتر قریب از گریم این سریال راضی هستند و آن را می‌پسندند. برای حفظ چنین جایگاهی بهترین کار این است که طراح گریم به نحو احسن و بدون توجه به زمانی که صرف ساخت سریال می‌شود، کار خود را انجام دهد و در طراحی گریم شخصیت‌ها غلو نکند.

به احتمال زیاد اعتمادی که بین شما و آقای عیاری پیش آمد در موفقیت کار تاثیر داشته است؟

قطعا. اگر این همکاری وجود نداشت نمی‌توانستیم کار را با هم در چند سالی که تصویربرداری طول کشید و زمان کمی هم نبود، ادامه دهیم.

 طاهره آشیانی‌