آیا می‌دانید اولین گوینده رادیو چه کسی بود؟

 اما یک چیز خیلی جالب است و آن این که در این فرصت نه‌چندان زیاد خیلی‌ها به خاطر نمی‌آورند که اولین گوینده رادیو چه کسی بوده است. به عبارت دیگر در آرشیو صداهای برجای مانده سَندی نیست که مشخص کند اولین بار صدای چه کسی از رادیو ایران شنیده شد. آنچه که هم‌اکنون در آرشیو است و هر سال 4 اردیبهشت از شبکه‌های متعدد رادیو پخش می‌شود صدایی است که صاحب آن رضا سجادی است. او می‌گوید: ساعت پنج بعدازظهر «اینجا تهران رادیو ایران» خیلی‌ها اعتقاد دارند که رضا سجادی همان اولین گوینده‌ای است که از رادیو ایران صدایش شنیده شد ولی در میان نقل قول‌های بسیاری دیگر از پیشکسوتان رادیو شنیدن نام‌های دیگران هم جالب است.
«توران مهرزاد» می‌گوید حدود 60 سال پیش زمانی که دختری 14 ساله بود، از تئاتر به رادیو پیوست. او کارش را در بی‌سیم قصر شروع کرد و شنوندگان قدیمی رادیو مناجات‌های صبحگاهی او را در کنار مرحوم «اکبرمشکین» حتما به خاطر دارند. عاشق رادیو است و مدیران فعلی رادیو را  آدم‌های نازنینی می‌داند که احترام این پیر و مادر رادیو را نگه می‌دارند. توران مهرزاد از میان اولین گوینده‌های قدیمی رادیو تنها نام خانمی به اسم «اردلان» را به یاد می‌آورد اما می‌گوید: همه اولین‌ها را دیده‌ام و با آنها کار کردم.

برای این که بدانیم اولین زنی که صدایش از رادیو شنیده شد چه کسی بود بد نیست به گفته «داوود رشیدی»‌هنرمند سینما و تئاتر هم توجه کنیم. او از مرحوم «طوسی حائری» یاد می‌کند، مرحوم طوسی حائری دخترعمه و دختر دایی داوود رشیدی بوده است و حتی مدتی در ایران و فرانسه با خانواده آنها زندگی کرده. طوسی حائری دکترای ادبیات فرانسه داشت و به گفته رشیدی اولین گوینده زن رادیو بوده است.

علی‌اکبر توصیفیان هم از جمله کسانی است که در رادیو ریش و موی سفید کرده است. او قدسی رهبری، رضا سجادی، بشیر فرهمند و تقی روحانی را به عنوان اولین گویندگان رادیو نام می‌برد و می‌گوید: به نظرم اولین نفر مرحوم کوکب پرنیان بود که با نام خانوادگی شوهرش «رجاء» شناخته می‌شد. علی‌‌اکبر توصیفیان حالا دیگر فقط در برنامه‌ها و جشن‌های خاص رادیو شرکت می‌کند چون از سال 58 بازنشسته شده اما همچنان رادیو را دوست دارد و شبکه‌‌های جوان و پیام مورد علاقه اوست...

به جمشید جم زنگ می‌زنم همه او را با سرود خاطره‌انگیز یار دبستانی به خاطر می‌آورند. او از قدیمی‌ترها به یاد رضا سجادی می‌افتد و بعد هم می‌گوید: مرتضی احمدی که هنوز هم شکر خدا زنده است و سرپا قدیمی‌ترین عضو رادیوست. در میان زنده‌ها که هم بازیگر بود هم خواننده هم ضربی‌خوان او از حسین توصیفیان، کمال‌الدین مستجاب‌الدعوه و فروزنده اربابی به عنوان اولین‌ها صحبت می‌کند و از مرحوم مانی (خواجوی)‌ می‌گوید که یکی از افراد موثر رادیو بود.

ژاله علو می‌گوید سالگرد تولد رادیو زنگ زدی و سوالات عجیب و غریبی می‌پرسی. او روزهایی را به یاد می‌آورد که وارد رادیو شد وقتی که من آمدم در کنار رضا سجادی، تقی روحانی و بشیر فرهمند 3 گوینده خانم هم بودند. کوکب رجا، قدسی رهبری و مرحوم طوسی حائری که ایشان دبیر ادبیات من بودند از سال 27 که من به رادیو آمدم تقریبا به جز این افراد هیچ گوینده دیگری نبود. بعدها نمایش‌های رادیویی شروع شد و اولین داستان‌های شب را پرویز خطیبی می‌نوشت و من اجرا می‌کردم.

البته این‌طور نیست که واقعا هیچ‌کس نداند که اولین گوینده رادیو چه کسی بوده و این همه اختلاف نظر هم تقصیر کسی نیست. چون آرشیوی از رادیو در اولین سال‌های شروع به کار رادیو موجود نیست. شاید آنها که 68 سال پیش اولین کسانی بودند که کار رادیو را در ایران شروع کردند از اهمیت این مساله بی‌‌خبر بودند شاید هم امکانات محدود آن زمان مجالی برای آرشیو کردن و تاریخچه نوشتن به آنها نمی‌داد. به هر حال دکتر خجسته از تلاش همکارانش در آرشیو معاونت صدا خبر می‌دهد که در حال جمع‌آوری اسناد و مدارک و صداها هستند و تاریخچه شصت و چند ساله رادیو به زودی منتشر می‌شود. مهم این است که به قول ژاله علو خانواده رادیو از بیرون با مردم رابطه صمیمی و محترمی دارند و از درون هم با هم دوست هستند.

علو می‌گوید: امیدوارم بیشتر به کیفیت برنامه‌ها توجه شود، امیدوارم همیشه همراه و مونس مردم باشیم و تا هستیم کار قشنگ به مردم هدیه کنیم.

فاطمه رحیمی‌