ایثار از جبهه تا سینما

تاکنون ۱۰۳۱ اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است که شامل ۱۱۸ مستند، ۱۵۳ فیلم کوتاه داستانی، ۸۵ اثر پویانمایی و موشن‌گرافی، ۱۵۸ فیلمنامه و ۷۵ نماهنگ می‌شود. این آثار در مرحله داوری قرار دارند و نتایج نهایی پس از اتمام این مرحله، در یک نشست خبری اعلام خواهد شد.
روزنامه جام‌جم درباره تفاوت‌های برگزاری این دوره جشنواره نسبت به دوره قبل و همچنین شعار آن «ایران ای سرای امید»  به گفت‌وگو با محمد کرم‌اللهی پرداخت که در ادامه ماحصل آن را از نظر می‌گذرانید.

دلیل انتخاب شعار «ایران ای سرای امید» برای این دوره از جشنواره چه بود؟
امسال پس از تجربه دفاع‌مقدس ۱۲روزه اخیر و جریان بزرگ اتحاد ملی که در کشور شکل‌گرفت، تصمیم گرفتیم امید به آینده را در سایه‌ همبستگی و وحدت فریاد بزنیم. ایران را به‌عنوان مظهر وفاق، اتحاد و همدلی معرفی کردیم و میوه و نتیجه‌ این وحدت و همدلی را «امید» می‌دانیم. به همین دلیل شعار ایران ای سرای امید را برای جشنواره انتخاب کردیم.
 
درباره مهم‌ترین وجوه تمایز این دوره از جشنواره نسبت به ادوار پیشین بگویید.
تفاوت‌های اساسی این دوره به ابعاد اجرایی و مردمی‌تر بودن آن مربوط می‌شود. نخست، برگزاری پنل‌های علمی برای بررسی چگونگی بازتاب ایثار و شهادت در قاب سینما بود که این موضوع را در دانشگاه‌های تهران و تبریز پیگیری می‌کنیم. درواقع جشنواره از نهم آذر وارد فاز اجرایی می‌شود. تفاوت دیگر این است که برخلاف جشنواره‌های تخصصی تک‌رشته‌ای (مانند جشنواره‌های متمرکز بر فیلم کوتاه)، ما از تمام قالب‌ها ازجمله موشن‌گرافی، تیزر، مستند، تله‌فیلم و فیلم سینمایی بهره گرفتیم. به بیان دیگر، تمام ظرفیت‌های سینما و تصویر را برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به کار بستیم.
خوشبختانه با آغاز فاز اجرایی، استقبال مردم بسیار خوب بوده است. همچنین، این جشنواره علاوه بر شهر تبریز، در چهار شهرستان استان آذربایجان‌شرقی برگزار می‌شود و برنامه‌ای برای اکران مردمی و خیابانی در نظر گرفته شده است. با همکاری شهرداری تبریز، در حال آماده‌سازی نمایش فیلم‌های کوتاه ۴ ــ ۳ دقیقه‌ای روی صفحه‌نمایش‌های شهری هستیم تا در معرض دید عموم قرار گیرند. علاوه‌براین، امکان اکران این آثار در مساجد و مدارس نیز فراهم خواهد شد تا مخاطبان بیشتری بهره‌مند شوند.
‌
چرا استان آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز به‌عنوان میزبان اصلی انتخاب شد؟ آیا این انتخاب به سیاست تمرکززدایی مربوط است؟
بله، از زمانی که مهندس اوحدی سکان هدایت بنیاد شهید و امور ایثارگران را به دست گرفتند، بحث جدی تمرکززدایی و مرکزگریزی به‌عنوان یک سیاست کلان مطرح شد؛ یعنی رویدادهای ملی و بین‌المللی را به‌جای تمرکز صرف در پایتخت، به استان‌های توانمند واگذار و حتی دبیرخانه دائمی آنها را در همان استان‌ها مستقر کنیم تا باعث توسعه فرهنگی و هنری در آن منطقه شویم. طبیعتا، استان آذربایجان‌شرقی با پیشینه‌ درخشان و غنی در تاریخ، تمدن، فرهنگ و هنر ایران و نیز با استقبال بسیار گرم مسئولان اجرایی استان از برگزاری این رویداد، بهترین گزینه بود. بنابراین، جشنواره امسال در آذربایجان شرقی و تبریز برگزار می‌شود و ان‌شاءالله از سال آینده دبیرخانه دائمی جشنواره نیز در همین استان مستقر خواهد شد و این رویداد هر سال به همین شکل در آذربایجان‌شرقی ادامه پیدا خواهد کرد.استقبال مردم تا این لحظه بسیار خوب بوده و امیدواریم با توکل به خدا بتوانیم یک اتفاق ویژه و ماندگار در حوزه‌ ترویج فرهنگ ایثار و شهادت رقم بزنیم.
‌
به‌عنوان کسی که دبیری نهمین جشنواره سراسری تئاتر ایثار را هم برعهده داشته، انتقال تجربه‌ خود از حوزه‌ تئاتر به جشنواره‌ فیلم و فیلمنامه‌نویسی ایثار چه چالش‌هایی برای‌تان داشت؟ 
در حوزه‌ دبیری و مدیریت اجرایی جشنواره، اساسا با ‌ساختار مدیریت اجرا‌ سر‌و‌کار داریم. این ساختار در همه‌ رشته‌های هنری تقریبا یکسان است و به‌طور معمول دبیر علمی، دبیر اجرایی و گروه‌های تخصصی تعریف می‌شوند و هر کدام کار خود را پیش می‌برند. بنابراین تفاوت اصلی میان تئاتر و سینما شاید چالش‌هایی ایجاد کند اما چندان ضربه‌ای به مدیریت و اجرا وارد نمی‌سازد. تنها چالش احتمالی، تفاوت در ‌عمق نگاه‌ و ‌نحوه‌ ارتباط‌ دو جامعه‌ هنری تئاتر و سینماست که گاهی در تعاملات اولیه کمی زمانبر می‌شود اما چون هر دو حوزه دبیر علمی و اجرایی تخصصی خود را دارند، این تفاوت در اجرا مشکلی ایجاد نکرد. در نهایت، اصل کار همچنان ‌مدیریت‌ است و مدیری که ساختار را بلد باشد می‌تواند آن را در هر دو رشته به‌خوبی پیش ببرد.  

معیارهای تخصصی برای انعکاس صحیح مفهوم ایثار و شهادت در فیلمنامه‌ها چیست؟ 
اصل ایثار در آن است که این موضوع به‌عنوان پیش‌زمینه حقیقی برای حیات انسان دیده شود و ایثار را صرفا به‌عنوان مواجهه‌ خیر و شر یا فدا کردن جان در میدان جنگ نبینیم. چون ایثار را یک جوهره‌ حقیقی و پیش‌زمینه‌ حیات انسانی می‌دانیم باید ‌آن را در کلیت جامعه و بافت فرهنگی_اجتماعی ببینیم تا باعث تقویت همدلی، همبستگی‌ و معنابخشی متفاوت به حماسه شود. ایثار در دل خودش گذشت، فداکاری و مردانگی را تقویت می‌کند و بن‌مایه حقیقی حیات انسان است. ایثار یعنی گذشت، فداکاری، مردانگی، همکاری، تعاون و همبستگی که مفهوم ‌انسان کامل‌ را شکل می‌دهد. اگر این عناصر از انسان گرفته شوند، دیگر انسانیت مفهوم کاملی نخواهد داشت. بنابراین مفاهیم ایثار را در سینما به این شکل تعریف می‌کنیم. ایثار اجتماعی، ایثار در زندگی روزمره، ایثار در همدلی و اتحاد ملی هم به همان اندازه مهم است که ایثار در جبهه‌ جنگ. ما دنبال آثاری هستیم که این کلیت را در بافت فکری، فرهنگی و اجتماعی جامعه نشان دهند و به تقویت همبستگی، مقاومت و خلق حماسه‌های شیرین و ماندگار کمک کنند. به همین دلیل شعار «ایران، ای سرای امید» را انتخاب کردیم تا امیدآفرینی در سایه‌ اتحاد و ایثار اجتماعی را هم در آثار ببینیم. 

‌دفاع مقدس ۱۲‌روزه چطور به تقویت این دیدگاه کمک کرد؟ 
در آن روزهای سخت، مردم عادی_ نه فقط نیروهای رسمی_‌ از اقصی نقاط کشور در صحنه حضور پیدا کردند. بسیاری از فیلم‌های موبایلی و کوتاه این دوره را همین مردم عادی ساخته‌اند. این نشان می‌دهد قدرت واقعی دست مردم است و مقاومت، تداوم و پیروزی نهایی هم از دل همین حضور مردمی بیرون می‌آید. جشنواره‌ ما به‌طور دقیق می‌خواهد این درس بزرگ اتحاد و همدلی مردمی را با شعار «ایران، ای سرای امید» به زبان سینما ماندگار کند. امیدوارم این جشنواره بتواند رسالت خود را در تقویت امید، همدلی و جریان‌سازی در عرصه‌های مختلف و تبیین ایثار و شهادت در فضای عمومی کشور بازتاب دهد.  

 برنامه‌ بنیاد شهید برای حمایت از فیلمسازان جوان به‌ویژه جامعه‌‌ ایثارگری چیست؟  
قطعا حمایت می‌کنیم. ما دو گروه اصلی را در نظر داریم. جامعه‌‌ ایثارگری (خانواده‌های معظم شهدا و ایثارگران) و همه‌‌ هنرمندان علاقه‌مند به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. هر هنرمند جوانی که اثر فاخر و قابل قبولی ارائه کند، از حمایت مالی، تولیدی و اجرایی بنیاد برخوردار خواهد شد. یکی از اهداف اصلی برگزاری جشنواره کشف استعدادها و ظرفیت‌های موجود در استان‌ها و جامعه‌ جوان فیلمساز و به‌کارگیری این استعدادها در تولیدات آینده‌ بنیاد است. به‌طور قطع خروجی جشنواره برای ما نقشه‌ راه تولیدات بعدی است.