همه‌چیز درباره بنزین چندنرخی

رشد سریع تعداد خودروها، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل و تثبیت طولانی‌مدت قیمت بنزین باعث افزایش تقاضا و شکل‌گیری قاچاق سوخت به کشورهای همسایه شده است. در مقابل، سرمایه‌گذاری ناکافی در پالایشگاه‌ها و عدم اصلاح قیمت حامل‌ها موجب کاهش ظرفیت عرضه و افزایش وابستگی به واردات بنزین شده است. این ناترازی نه‌ فقط فشار مالی سنگینی بر بودجه دولت از محل پرداخت یارانه‌های انرژی وارد می‌کند، بلکه منابع ارزی را نیز برای واردات سوخت می‌بلعد و تورم پنهان انرژی را به سایر بخش‌های اقتصاد منتقل می‌کند. اصلاح این وضعیت نیازمند ترکیبی از سیاست‌های غیرقیمتی همراه با قیمت‌گذاری هوشمند، توسعه‌ CNG، نوسازی ناوگان و افزایش بهره‌وری پالایشگاه‌هاست تا تعادل پایدار در بازار سوخت و ثبات اقتصادی حاصل شود.حالا از۱۰روزدیگربنزین سه‌نرخی می‌شود؛خبری که دیروزعصر بلافاصله با انتشار مصوبه جدید هیات وزیران اعلام شد؛ البته نرخ سوم از نیمه آذر ماه امسال اعمال خواهد شد. هم‌اکنون به کارت سوخت شخصی خودروها ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای با نرخ ۱۵۰۰تومان و۱۰۰لیتر بنزین(سهمیه دوم)با قیمت۳۰۰۰ تومان تعلق می‌گیرد. افراد برای مصرف مازاد بر این ۱۶۰لیتر می‌بایست از کارت جایگاه‌ها استفاده می‌کردند که قیمت هر لیتر بنزین آن نیز تا‌کنون ۳۰۰۰تومان بود. براساس تصمیم دولت قیمت سهمیه اول ودوم یعنی همان ۱۶۰لیتر بدون تغییرماند اما نرخ سوختگیری بنزین خودروها با استفاده ازکارت اضطراری جایگاه‌ها از نیمه دوم آذرماه امسال معادل ۱۰درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاه‌ها یعنی ۵۰۰۰ تومان تعیین می‌شود.
 
افزایش ۹ میلیون لیتری مصرف بنزین نسبت به پارسال
کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اعلام این‌که میانگین مصرف روزانه بنزین از ابتدای امسال به ۱۳۳ میلیون لیتر رسیده‌، می‌گوید: این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته۹میلیون لیتر افزایش یافته است. او افزود: میانگین تولید پایه روزانه بنزین کشور ازابتدای امسال تاکنون حدود۱۰۵میلیون لیتر بوده که با وجود تعمیرات اساسی در برخی پالایشگاه‌ها، تلاش می‌شود این ظرفیت تولید افزایش یابد. مصرف روزانه سی‌ان‌جی نیز به روزانه حدود ۱۶ میلیون لیتر کاهش یافته درحالی‌که ظرفیت عرضه روزانه سی‌ان‌جی در کشور بیش از دو برابر مصرف فعلی است. این آمار نشان می‌دهد کشور روزانه با ناترازی ۲۸ میلیون لیتری بنزین مواجه است که از طریق واردات تامین شده است.
 
نو شماره‌ها سهمیه ندارند
در این مصوبه اعلام شده میزان سهمیه بنزین نرخ‌های اول و دوم به ترتیب ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان بدون تغییر باقی می‌ماند. همچنین تاکید شده سهمیه نرخ‌های اول و دوم برای خودروهای با پلاک دولتی، خودروهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، خودروهای خارجی وارداتی و خودروهای نو شماره داخلی حذف می‌شود و سهمیه ماهانه‌ای معادل مجموع سهمیه نرخ اول و دوم با نرخ ۵۰۰۰تومان به این خودروها تخصیص می‌یابد. البته خودروهای آمبولانس از این بند معاف هستند. نکته قابل توجه اینجاست که خودروهای نوشماره (خودروهایی که برای اولین بار پلاک دریافت می‌کنند یا خودروهای صفر) سهمیه ۱۵۰۰تومانی و سهمیه ۳۰۰۰ تومانی ندارند.در پی ابلاغ مصوبه هیأت وزیران مبنی بر تعیین نرخ سوم بنزین که از نیمه آذر ماه اعمال می‌شود، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت گفت: منظور از خودروهای نوشماره خودروهایی است که تازه از کارخانه بیرون می‌آیند‌؛ این خودروها در کنار خودروهایی که از خارج وارد می‌شوند و نیز خودروهای مناطق آزاد و خودروهای دولتی به غیر از آمبولانس‌ها از این پس مشمول کارت و سهمیه سوخت نمی‌شوند و باید با نرخ سوم یعنی لیتری ۵۰۰۰ تومان سوخت بزنند. وی همچنین گفت: کارگروهی که در مصوبه دولت پیش‌بینی شده متشکل از وزارت نفت، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت مطابق با شرایط و اقتصاد کشور تصمیم‌گیری می‌کنند. 
در بند دیگری از این مصوبه آورده شده اشخاص حقیقی مالک خودروهای سواری شخصی بنزین‌سوز دارای بیش از یک خودرو، فقط یکی از خودروهای مشمول بنزین سهمیه‌ای می‌شود و سوختگیری مابقی باید با نرخ ۵۰۰۰ تومان انجام شود. دارندگان دو خودرو می‌توانند از طریق سامانه‌ای که وزارت نفت اعلام می‌کند یک خودرو را برای دریافت سهمیه اول و دوم انتخاب کنند. 
وزارت نفت همچنین مکلف شده‌ساز و کاردوگانه‌سوز کردن خودروها را فراهم کند که در صورت دوگانه‌سوز شدن خودرو سهمیه دوم این خودرو از ابتدای بهمن‌ ماه به ۵۰ لیتر کاهش می‌یابد. مدت زمان ذخیره‌سازی سهمیه اول و دوم هنوز مشخص شده و قرار است کارگروهی متشکل از سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه‌های نفت، کشور، امور اقتصادی و دارایی و اطلاعات و همچنین شورای اطلاع‌رسانی دولت تشکیل جلسه دهند و در این زمینه بررسی نهایی صورت گیرد. 
در بند دیگری از این مصوبه آمده وزارت نفت قیمت نهایی سوختگیری با کارت اضطراری جایگاه را به صورت فصلی و براساس میانگین فصل قبل محاسبه و به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ کند. 
 
توضیحات سخنگوی دولت در مورد نرخ سوم بنزین
سخنگوی دولت ضمن تشریح جزئیاتی از مصوبه دولت در خصوص نرخ سوم بنزین، گفت: هیچ تغییری در حوزه بنزین بدون اطلاع قبلی به مردم، اجرا نمی‌شود. 
فاطمه مهاجرانی گفت: براساس مصوبه هیأت وزیران، نرخ سهمیه اول و دوم بنزین خودروهای شخصی به ترتیب ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان تعیین و سوخت‌گیری صرفا با کارت سوخت شخصی معتبر انجام می‌شود. وی تصریح کرد: مصرف مازاد نیز مطابق نرخ‌های جدید محاسبه خواهد شد. 
سخنگوی دولت اعلام کرد: نرخ بنزین در کارت‌های اضطراری حداقل ۱۰ درصد بالاتر از قیمت بنزین آزاد پالایشگاهی محاسبه می‌شود تا استفاده غیر ضروری از این کارت‌ها محدود شود. 
مهاجرانی افزود: همچنین وزارت نفت موظف شده دستورالعمل نهایی استفاده از کارت‌های اضطراری را تدوین و براساس میانگین‌گیری فصلی، قیمت سوخت‌گیری از این کارت‌ها را تعیین کند. 
مهاجرانی گفت: طبق این مصوبه، سهمیه‌های نرخ اول و دوم خودروهای با پلاک دولتی، خودروهای مناطق آزاد، خودروهای ویژه اقتصادی، خودروهای خارجی دولتی و خودروهای تشریفاتی حذف شده و این خودروها صرفا از سهمیه تجمیعی یا نرخ آزاد استفاده خواهند کرد. سخنگوی دولت افزود: این اقدام با هدف جلوگیری از مصرف غیرهدفمند یارانه سوخت انجام می‌شود. 
 
الزام مالکیت قطعی و ساماندهی وضعیت خودروهای فاقد انتقال سند
سخنگوی دولت با تأکید بر این‌که سهمیه بنزین فقط به مالک رسمی خودرو تعلق می‌گیرد، گفت: خودروهایی که خریداری شده‌اند اما انتقال سند در سامانه پلیس انجام نشده است، فقط یک سهمیه پایه دریافت خواهند کرد. 
وی ادامه داد: سامانه‌ای ویژه برای تسریع در فرآیند انتقال مالکیت ایجاد می‌شود و در صورت عدم اقدام، سهمیه این خودروها قطع خواهد شد. به گفته وی در بخش دیگری از مصوبه، وزارت نفت موظف شده است با همکاری شرکت ملی پالایش و پخش، مشوق‌های اقتصادی برای تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز ارائه کند. 
مهاجرانی گفت: این مشوق‌ها شامل وام، تسهیلات و سیاست‌های حمایتی است و در راستای کاهش مصرف بنزین و کاهش آلودگی هوا اجرا می‌شود. 
به گفته مهاجرانی طبق این مصوبه، وزارت نفت و وزارت اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه موظف‌ هستند ظرف سه ماه سامانه‌ای یکپارچه برای شناسایی کارت‌های اضطراری، کارت‌های سازمانی و الگوهای مصرف ایجاد کنند تا مصرف غیرشفاف و استفاده‌های سازمانی خارج از قاعده کنترل شود. 
سخنگوی دولت همچنین توضیح داد: یک کارگروه تخصصی با حضور وزارتخانه‌های نفت، اقتصاد، اطلاعات، کشور، سازمان برنامه وبودجه وشورای اطلاع‌رسانی دولت تشکیل شده است‌؛تمام پیشنهادهای اصلاحی درباره سهمیه‌بندی سوخت، کارت‌های اضطراری، نحوه مشوق‌ها و تغییرات نرخ‌ها قبل از اجرا در این کارگروه بررسی و با اجماع تصویب می‌شود. 
مهاجرانی توضیح داد که درخواست‌های مربوط به سهمیه‌های صنفی نیز در کارگروه بررسی خواهد شد و اختصاص سهمیه‌های صنفی فقط براساس سوابق مصرف، مدارک معتبر و نیاز واقعی صاحبان مشاغل خواهد بود. 
به گفته وی، وزارت نفت مجاز است قیمت نهایی سوخت‌گیری با کارت اضطراری را براساس محاسبه میانگین فصلی و با رعایت شرایط اضطراری تعیین و برای اجرا به شرکت ملی پخش ابلاغ کند.
 
واردات ۶ میلیارد دلار بنزین
سید‌حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه دیروز سه‌شنبه ۲۰ آبان در صحن علنی مجلس با اشاره به این‌که امسال باید شش میلیارد دلار بنزین وارد کنیم، گفت: هرقدر پول برای بنزین هزینه شود برای بنیه دفاعی، معیشت و داروی مردم اعتبارات کاهش پیدا می‌کند. با وجود سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های CNGبه دلایل مختلف نتوانستیم اهداف را محقق کنیم و امروز وارد کننده بنزین هستیم.