جهاد برای ایران قوی

دردوره جدید مدیریت این نهاد،رویکردی تازه دردستورکارجهاددانشگاهی قرارگرفته است‌؛بازگشت به خاستگاه اصلی خود، یعنی دانشگاه ودانشجو، تقویت پیوند میان علم و ایمان و تربیت دانشمندان مؤمن ومدیران جهادگرپیش ازآن‌که فارغ‌التحصیل شوند. برای پرداختن بیشتر به این مسائل میزبان دکتر علی منتظری، رئیس جهاددانشگاهی کشور در تحریریه روزنامه جام‌جم شدیم.او‌ از مأموریت‌‌، اولویت‌ و برنامه‌های آینده جهاددانشگاهی سخن به میان آورد، نهادی که امروز نه‌تنها برای حل مسائل بزرگ کشور، از آب و ناترازی انرژی تا امنیت غذایی، دست همکاری به سوی دولت دراز کرده و با دستور مستقیم رئیس‌جمهور، مأموریت یافته تا از تمام ظرفیت‌های علمی و فناورانه خود برای تحقق «ایران قوی» بهره گیرد. 

در دوره جدید ریاست در جهاد دانشگاهی چه مأموریت‌ و اولویت‌هایی را مد نظر قرار می‌دهید؟
فعالیت‌های جهاد دانشگاهی براساس اساسنامه، در حوزه‌های فرهنگی، پژوهشی، آموزشی، تجاری‌سازی فناوری و اشتغال فارغ‌التحصیلان تعریف شده؛ اما مأموریت نانوشته و حیاتی ما، پیوند عمیق با دانشگاه و تربیت فکری و عملی دانشجویان است؛ همان جایی که جهاد متولد شد و بقای آن به این پیوند گره خورده است.در سال‌های اخیر از این رسالت کلیدی فاصله گرفته بودیم، اما امروز تقویت ارتباط با بدنه دانشجویی و احیای نقش تربیتی را در صدر اولویت‌ها قرار داده‌ایم. هدف‌مان تربیت دانشمندان مؤمن و مدیران جهادگر پیش از فارغ‌التحصیلی است؛ مأموریتی خطیر که هرکس از عهده آن برنمی‌آید.
 
حل مسائل کلان کشور مثل آلودگی هوا و بحران آب چه جایگاهی در جهاد دارد؟
در حال حاضر این چالش‌ها در قالب وظایف علمی، پژوهشی، فرهنگی و آموزشی جهاد دنبال می‌شوند. اکنون ما در پنج حوزه کلیدی فعالیت اساسی داریم: آب، انرژی (ناترازی‌ها)، امنیت غذایی (تحقیقات آزمایشگاهی و کاربردی، بنیادی و کاربردی)، علوم انسانی مانند پروژه تضاد منافع و مبارزه با آن، که در این زمینه به‌عنوان نهاد علمی مورد وثوق قوه‌قضاییه انتخاب شده‌ایم. بنابراین اولویت‌های کشور و نیازها در مراکز علمی و پژوهشی ما پیگیری می‌شود اما این کارها را چه کسی باید انجام دهد؟ افرادی که در جهاد تربیت شده و متخصص هستند. 
 
اما نهادهای مختلفی کار تربیت افراد را دنبال می‌کنند آیا فعالیت در این زمینه موازی‌کاری با دیگر نهادها نیست؟ 
خیر. موازی‌کاری وجود ندارد. اگر هم وجود داشته باشد از دیدگاه بنده در حوزه علم و فناوری موردی ندارد، چراکه جهاددانشگاهی منابعی ‌برای فعالیت‌های خود و تربیت متخصصان طلب نکرده است و در حال حاضر بیش از ۸۰درصد بودجه این نهاد از محل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های خود تأمین می‌شود‌؛ سهم کمک‌های دولتی بسیار اندک است، از این‌رو نگرانی‌ای از بابت هدررفت منابع عمومی وجود ندارد. 
 
برای تربیت متخصصان و رسیدن به این هدف چه برنامه‌‌ای در پیش گرفته‌اید؟
یکی از اقدامات جهاددانشگاهی طراحی «سامانه شهر دانشجو» است که دانشجویان سراسر کشور می‌توانند از هر نقطه به آن دسترسی داشته باشند. در این سامانه، دانشجو ابتدا به‌عنوان عضو افتخاری فعالیت و سپس می‌توانند به عضویت عادی یا فعال ارتقا یابند. این اتصال تضمین‌کننده بقای جهاد در آینده است، چراکه نیروهای اصلی این نهاد اغلب از دانشجویانی تربیت شده در خود جهاد هستند. 
 
عضویت در این سامانه چه مزایایی برای دانشجویان دارد؟
با عضویت در این سامانه و پیوستن به خانواده جهاددانشگاهی، دانشجویان از مجموعه‌ای گسترده از فرصت‌ها و مزایا برخوردار می‌شوند‌؛ از شرکت در برنامه‌های علمی، پژوهشی و آموزشی گرفته تا دریافت تخفیف‌های ویژه در مراکز خدمات جهاد و مهم‌تر از همه، برخورداری از بستری حرفه‌ای برای پرورش ایده‌ها و تبدیل سریع آنها به پروژه‌های اجرایی.درواقع تمام تلاش ما در جهاد دانشگاهی این است که فاصله میان «ایده» تا «اجرا» به کوتاه‌ترین حد ممکن برسد و هیچ فرصتی از دست نرود. این موضوع شعار نیست چراکه در ساختار جهاددانشگاهی نیز به وضوح قابل مشاهده است. 
درحال حاضر حدود۱۲سازمان جامع استانی،۳۱واحد،۳پژوهشگاه،۳۰پژوهشکده، ۷سازمان ومرکز فرهنگی، ۳خبرگزاری، ۵۰مرکز فرهنگی عمومی، ۱۶۲مرکز آموزش کوتاه‌مدت، ۶مؤسسه آموزش عالی، ۱۴۵مرکز خدمات پژوهشی، ۳پارک علم و فناوری، ۲۴مرکز رشد، ۴۵مرکز نوآوری و شتاب‌دهی، یک مجتمع تحقیقاتی، ۲برج فناوری، ۶پردیس علم و فناوری ۲دانشگاه و یک دانشکده فعال است که بسیاری از این ساختارها از ایده‌های ساده دانشجویی شکل گرفته‌اند و برخی در سطح منطقه غرب آسیا و جهان سرآمد هستند.  
 
چه تضمینی برای اثرگذاری فعالیت‌های علمی جهاد وجود دارد؟ 
در کار علمی و پژوهشی، هیچ تضمینی برای نتیجه وجود ندارد. هیچ عالمی نمی‌تواند تضمین دهد که پروژه به نتیجه مثبت می‌رسد. اگر شخصی چنین ادعایی کند، مسیر علم را به‌درستی نشناخته است. ما نه به میل خود که براساس نیاز اعلام ‌شده از سوی کارفرما (دولت یا بخش خصوصی) به مسائل ورود می‌کنیم. کارفرما بر ما نظارت دارد تا از نتیجه برای سیاستگذاری، قانونگذاری (حوزه نرم) یا فناوری (حوزه سخت) استفاده کند و منافع را به مردم برساند.  
 
پیشرفت در فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی ‌یا کوانتوم چه جایگاهی در جهاد دانشگاهی دارند؟  
با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر توسعه هوش مصنوعی، جهاد دانشگاهی به‌تازگی ‌مرکز راهبری پژوهش و پیشرفت هوش مصنوعی‌ را تأسیس کرده و تمام ظرفیت‌های انسانی و امکانات پراکنده خود را در آن متمرکز کرده‌ایم. هدف اصلی، انجام پژوهش‌های عمیق در حوزه هوش مصنوعی است. زیرا استفاده عمومی از این فناوری اکنون برای مردم ممکن شده اما بخش‌های درونی و تحقیق و توسعه آن هنوز نیازمند فعالیت تخصصی است. در این مسیر، جهاد از همکاری مراکز علمی و اساتید دانشگاه بهره می‌گیرد و دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی نیز برای عموم تدوین کرده است. همزمان جهاد وارد حوزه کوانتوم اتمی نیز شده و با جذب فارغ‌التحصیلان جوان مرکزی اختصاصی راه‌اندازی کرده است. این فعالیت‌ها با معاونت علمی ریاست‌جمهوری هماهنگ شده و پس از پیشرفت کار، اساسنامه و تشکیلات رسمی آن اعلام خواهد‌شد.
 
یکی ازمأموریت‌های تعریف شده سازما‌ن جهاددانشگاهی،فعالیت‌های فرهنگی واجتماعی است.تاکنون چه اقدامات شاخصی در این زمینه انجام شده؟   
فعالیت‌های فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی جنبه تشریفاتی ندارند وکل این نهاد دستگاهی فرهنگی است که حتی فعالیت‌های علمی و پژوهشی‌اش از فرهنگ عبور می‌کند و نقطه تلاقی اصلی با دانشجویان را رقم می‌زند. از برنامه‌های شاخص آن می‌توان به مسابقات ملی مناظره دانشجویان، مسابقه کتاب سال دانشجویی، مسابقه پایان‌نامه سال، تجلیل دانشجویان ایثارگر، بزرگداشت مفاخر علمی، اردوهای ایران مرز پرگهر، جشنواره طریق جاوید و صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان ایران اشاره کرد که بسیاری از آنها از ایده‌های دانشجویی شکل‌گرفته‌اند. 
 
برنامه‌تان درخصوص ساخت پلتفرم‌های جدید به‌منظور بهبود تعامل با دانشجویان چیست؟  
‌در حال ایجاد یک پلتفرم اختصاصی برای تعامل دانشجویان در فضای مجازی هستیم. این پلتفرم برخلاف شبکه‌های اجتماعی رها و بی‌قاعده نیست و دارای دیسیپلین دانشگاهی خواهد بود، گفت‌وگوهای آن در سطح علمی و دانشگاهی تنظیم می‌شود و در عین حال شاد، پویا و مطابق ذوق و سلیقه جوانان طراحی شده تا فضایی امن، سازنده و جذاب برای تبادل ایده، بحث‌های تخصصی و فعالیت‌های فرهنگی فراهم کند و از ظرفیت‌های موجود داخلی سازمان جهاد دانشگاهی بهره خواهد برد تا هرچه زودتر به مرحله بهره‌برداری‌برسد. 
 
اولویت‌های فرهنگی و اجتماعی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟  
اولویت اول ما در حال حاضر گفت‌وگو بین نسل‌های مختلف است؛ گفت‌وگویی با منطق و سعه صدر‌ که یک‌طرفه نباشد و مسأله‌‌ای به طرف مقابل تحمیل نشود. درواقع باید هدف از گفت‌وگو‌ رشد ‌و دستگیری از یکدیگر باشد. بی‌تردید پاسداشت شعائر بسیار مهم است اما دین و مکتب اسلام فراتر و عمیق‌تر از ظواهر و با فطرت انسان‌ها عجین شده. بنابراین اگر مسیر فطری انسان دنبال شود، همزبانی، تعامل و رفع سوءتفاهم در جامعه شکل می‌گیرد. بر همین اساس بهتر است به‌جای توقف بر ظواهر، بر فطرت تمرکز کنیم. اگر چنین شود پیامد این گفت‌وگو حب به دین و وطن خواهد بود؛ موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تأکید کردند و حب وطن را به‌ویژه برای جوانان تعیین‌کننده دانستند. بنابراین امروز وظیفه ما سنگین‌تر است که جوانان را کنار خود داشته باشیم تا ایده‌های‌شان را آزادانه مطرح و در جهاد پیگیری کنند. 
 
طبق آمارهای مرکز آمار ایران، در سال گذشته بیش از ۳۰ درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار بودند، با توجه به این‌که سال‌هاست بیکاری جوانان به‌ویژه فارغ‌التحصیلان مسأله‌ساز شده‌، جهاد دانشگاهی چه گام‌هایی در راستای کمک به حل این مسأله برداشته است؟
سال‌هاست که جهاد دانشگاهی پیشرو در اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است؛ حتی پیش از تبدیل شدن این موضوع به یک مسأله جدی، ما به شورای عالی انقلاب فرهنگی داوطلبانه اعلام کردیم که می‌خواهیم در این حوزه کمک کنیم چرا که پیش‌بینی می‌کردیم روزی این موضوع به یک چالش جدی تبدیل شود. بر همین اساس در اواخر سال ۱۳۷۷ سازمان همیاری اشتغال فارغ‌التحصیلان تأسیس شد که البته بعدا به سازمان تجاری‌سازی، فناوری و اشتغال دانش‌بنیان ارتقا یافت. اکنون نیز بیش از ۵۲۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور و سه پارک علم و فناوری در جهاد فعال است که عمدتا توسط فارغ‌التحصیلان اداره می‌شوند و این افراد با حمایت‌های جهاد به حوزه تجارت وارد می‌شوند. خاصیت این شرکت‌ها هم این است که خیلی الزام فعالیت سازمانی ندارند و پس از یک دوره حمایت، خودشان می‌توانند به‌صورت مستقل کار کنند.
 
این حمایت‌ها چگونه انجام می‌شود؟ چقدر بودجه برای آن تعریف شده است؟
جهاد دانشگاهی بودجه مستقیم به افراد و شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌دهد اما با حمایت‌های دیگر به رشد و پایداری این شرکت‌ها کمک می‌کند. این حمایت‌ها شامل ارائه محل مناسب، امکانات زیرساختی و بسترهای حمایتی غیرمستقیم است که تاکنون خروجی‌های موفقی هم داشته است. نمونه‌ای از خروجی اخیر آن، راه‌اندازی خط تولید سوربیتول در شرکت دارویی و غذایی شهید مدرس اصفهان است. این خط تولید که سال‌ها پیش راه‌اندازی شده، مدت‌ها بلااستفاده مانده بود اما با تلاش جمعی از دانشگاهیان دوباره تولید را آغاز کرد و اکنون با ظرفیت سالانه ۷۵۰۰ تن سوربیتول مایع، نیمی از نیاز کشور را تأمین می‌کند. این درحالی است که تا پیش از آن سالانه حدود ۱۲ هزار تن سوربیتول از کشورهایی مانند هند، چین و آلمان وارد کشور می‌شد. علاوه بر این اقدامات، جهاد دانشگاهی در حوزه فناوری و زیست‌محیطی نیز موفقیت‌هایی داشته که تولید واکسن‌های آبزیان با قراردادهای صادراتی و توسعه فناوری چراغ‌های باند فرودگاه با تأیید صددرصدی در استانداردهای بین‌المللی تنها نمونه‌هایی از آن‌است. 

جهاد دانشگاهی در مسیر تحقق «ایران قوی»
«ایران قوی» مفهومی که نخستین‌بار به‌صورت جدی در بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شد امروز دیگر فقط یک شعار نیست؛ چشم‌اندازی است از کشوری که بر پایه دانش، عدالت و انسجام ملی،مسیر پیشرفت و اقتدار خود را ترسیم می‌کند. در این مسیر، علم و پژوهش نه در حاشیه، بلکه در متن حرکت ملی قرار دارد. جهاد دانشگاهی به‌عنوان یکی از بازوهای علمی و فناورانه کشور، امروز نقش فعالی در تحقق این آرمان ایفا می‌کند. به گفته دکتر منتظری اکنون این نهاد در حال تلاش جدی برای تحقق این شعار است و امکانات خود را در حوزه‌های دفاعی، امنیت غذایی و علوم انسانی بسیج کرده است. برای نمونه آزمایشگاه ملی حل مسائل کشور براساس داده‌های علمی با پنج موضوع کلیدی در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی تأسیس شده تا مسائل اساسی کشور به‌صورت دانش‌بنیان و آزمایشگاهی حل شود. همچنین اندیشکده تحکیم انسجام اجتماعی نیز راه‌اندازی شده چراکه یکی از مؤلفه‌های اصلی ایران قوی، انسجام ملی است و این امر به تلاش علمی و پژوهشی نیاز دارد. رئیس جهاد دانشگاهی می‌گوید: در حال حاضر کارهای اولیه این اندیشکده آغاز و حدود ۴۷ نشست علمی برای آن پیش‌بینی و تاکنون دو نشست آن برگزار شده است. علاوه بر آن در حوزه سلامت بانوان نیز فعالیت‌هایی در دستور کار قرار دارد زیرا زنان بنیان خانواده‌ هستند.در راستای این امر، پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی با روش‌های درمانی نوین، فناوری‌های پیشرفته و تحقیقات علمی در حوزه‌های مرتبط با سلامت زنان، اقدامات ارزشمندی را آغاز کرده است. همچنین همکاری مشترکی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای برگزاری مناظرات سلامت دانشجویی در دانشگاه‌های علوم پزشکی شکل گرفته که با محوریت عدالت در سلامت برگزار می‌شود.