نقره از دیرباز بهعنوان فلزی باارزش در صنایع گوناگون شناخته میشود، اما اهمیت آن در دهههای اخیر بهویژه در حوزهی فناوریهای نوین چند برابر شده است. در میان شاخههای فناورانه، هوش مصنوعی (AI) بیش از هر زمان دیگری به مواد رسانا، مقاوم و دقیق نیاز دارد. در این میان، نقره — چه در قالب شمش نقره و چه ساچمه نقره — به یکی از مؤثرترین عناصر در توسعه زیرساختهای هوش مصنوعی تبدیل شده است.
رسانایی بسیار بالا، پایداری حرارتی مناسب و قابلیت استفاده در مقیاس نانو باعث شده نقره در تولید تراشهها، حسگرها و سیستمهای الکترونیکی پیشرفته بهطور گسترده مورد استفاده قرار گیرد. امروزه تقریباً هیچ دستگاه هوشمندی، از گوشیهای مجهز به الگوریتمهای AI گرفته تا ابررایانههای یادگیری عمیق، بدون حضور نقره قابل ساخت نیست.

هوش مصنوعی متکی بر توان پردازش سریع دادهها و انتقال دقیق سیگنالهاست. این فرآیندها تنها در صورتی با کارایی بالا انجام میشوند که مواد رسانای مورد استفاده در تراشهها و بردهای الکترونیکی از کیفیت بالایی برخوردار باشند. نقره به دلیل داشتن بالاترین رسانایی الکتریکی میان تمام فلزات، جایگزینی بیرقیب برای مس یا آلومینیوم در بسیاری از کاربردهای پیشرفته محسوب میشود.
نقره در قالب شمش برای تولید سیمها، لایههای رسانا و ترکیبات نقرهای در صنایع نیمهرسانا به کار میرود. در مراحل بعدی، همین نقره میتواند به شکل ساچمه نقره برای لحیمکاری و اتصال دقیق اجزای الکترونیکی استفاده شود. در هر دو حالت، هدف یکی است: رسانش سریعتر و پایدارتر دادهها برای عملکرد بهینهی سیستمهای هوش مصنوعی.

در قلب هر سیستم هوش مصنوعی، تراشهها و پردازندههایی قرار دارند که میلیاردها عملیات در ثانیه انجام میدهند. این تراشهها برای انتقال دادهها میان میلیاردها ترانزیستور به رساناهای بسیار دقیق نیاز دارند. نقره با رسانایی بالا، مقاومت حرارتی پایین و خاصیت ضد اکسیداسیون، گزینهای ایدهآل برای این کار است.
در فرآیند تولید این تراشهها، لایههای بسیار نازکی از نقره بهعنوان مسیرهای الکتریکی بین اجزای مختلف استفاده میشوند. وجود نقره باعث میشود اتلاف انرژی به حداقل برسد، سرعت پردازش افزایش یابد و در نتیجه کارایی سیستمهای هوش مصنوعی مانند شبکههای عصبی مصنوعی بهبود پیدا کند.

یکی از ارکان مهم فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی، حسگرها هستند؛ ابزارهایی که اطلاعات دنیای واقعی را دریافت و به دادههای قابلتحلیل تبدیل میکنند. در این بخش نیز نقره نقشی اساسی دارد. نقره در ساخت حسگرهای نوری، حرارتی و زیستی به کار میرود، زیرا علاوه بر رسانایی بالا، قابلیت تعامل الکترومغناطیسی خوبی با نور دارد.
در حسگرهای پیشرفتهای که برای تشخیص تصویر در خودروهای خودران یا سیستمهای امنیتی استفاده میشوند، نقره بهصورت نانوذرات در لایههای حساس به نور قرار میگیرد. همین ویژگی موجب افزایش دقت و سرعت واکنش این حسگرها در محیطهای مختلف میشود.
در رباتهای هوشمند و دستگاههای خودکار، ارتباط بین حسگرها، موتورهای حرکتی و پردازندههای مرکزی باید بدون تأخیر انجام شود. نقره در این سیستمها بهعنوان رسانای اصلی برای انتقال سریع سیگنالها عمل میکند. استفاده از نقره در سیمکشی داخلی رباتها موجب کاهش مقاومت الکتریکی و افزایش بازده حرکتی میشود.
همچنین در سرورهایی که الگوریتمهای یادگیری ماشینی (Machine Learning) را اجرا میکنند، نقره در اتصالات داخلی و قطعات خنککننده مورد استفاده قرار میگیرد. این فلز توانایی فوقالعادهای در انتقال حرارت دارد و به حفظ دمای پایدار در پردازندههای قدرتمند کمک میکند.
پیشرفت هوش مصنوعی در سالهای آینده با فناوری کوانتومی گره خورده است. در این فناوری، برای انتقال حالتهای کوانتومی نیاز به رساناهایی با خلوص بالا و نویز بسیار پایین وجود دارد. نقره بهعنوان یکی از مناسبترین فلزات برای ساخت مدارهای کوانتومی مورد استفاده قرار میگیرد.
ترکیب نقره با مواد ابررسانا باعث افزایش پایداری و کاهش خطا در پردازش کوانتومی میشود. به همین دلیل، بسیاری از پروژههای تحقیقاتی در زمینهی Quantum AI از ترکیبات نقره برای ساخت مدارهای خنککننده، اتصالات کوانتومی و حسگرهای فوقدقیق استفاده میکنند.
یکی از تحولات بزرگ در استفاده از نقره، ورود آن به دنیای نانوفناوری است. نانوذرات نقره به دلیل سطح فعال بالا و قابلیت کنترل الکترونیکی، امکان ساخت مدارهای بسیار کوچک و سریع را فراهم میکنند. این موضوع در طراحی نسل جدید تراشههای هوش مصنوعی که عملکردی شبیه به مغز انسان دارند، اهمیت فراوانی دارد.
پژوهشگران در حال توسعه نانوساختارهایی هستند که با استفاده از نقره میتوانند مسیر جریان را بهصورت هوشمند تغییر دهند. چنین ساختارهایی میتوانند اساس «تراشههای یادگیرنده» را تشکیل دهند که در آینده جایگزین سیستمهای کلاسیک امروزی خواهند شد.
1. افزایش سرعت پردازش: رسانایی بالای نقره موجب انتقال سریعتر سیگنالهای الکتریکی میشود.
2. کاهش مصرف انرژی: با کاهش مقاومت، انرژی کمتری در مدارها تلف میشود.
3. پایداری و طول عمر بالا: نقره در برابر خوردگی و اکسید شدن مقاوم است.
4. قابلیت استفاده در نانوفناوری: نقره در مقیاس نانو عملکردی دقیقتر از بسیاری از فلزات دارد.
5. انتقال حرارتی مؤثر: کمک به خنکسازی تراشهها و افزایش عمر مفید قطعات.
برآوردها نشان میدهد که با رشد روزافزون بازار هوش مصنوعی، مصرف نقره صنعتی در دههی آینده تا چندین برابر افزایش خواهد یافت. صنایع نیمهرسانا، رباتیک، خودروهای خودران، تجهیزات پزشکی هوشمند و زیرساختهای محاسباتی، همگی به نقره بهعنوان یک فلز استراتژیک وابستهاند.
ازاینرو، کشورها و شرکتهای بزرگ فناوری به دنبال توسعهی منابع تأمین نقره و بهبود فرآیند بازیافت آن هستند تا بتوانند نیازهای آینده را پاسخ دهند. نقره، چه در قالب شمش نقره و چه ساچمه نقره، نقش خود را بهعنوان یکی از ارکان اصلی دنیای دیجیتال تثبیت کرده است.
نقره، به دلیل ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی ممتاز، به یکی از اجزای بنیادین در ساخت و توسعهی فناوریهای هوش مصنوعی تبدیل شده است. از تراشهها و حسگرها تا رباتهای پیشرفته، حضور نقره تضمینکنندهی عملکرد سریع، پایدار و دقیق این سیستمهاست.
فرقی ندارد این فلز به شکل شمش نقره در فرآیند تولید به کار رود یا به صورت ساچمه نقره در مونتاژ قطعات؛ در هر دو حالت، نقره همان عنصر کلیدی است که باعث میشود دنیای هوش مصنوعی سریعتر، هوشمندتر و کارآمدتر حرکت کند.
این مطلب تبلیغاتی و از سوی سفارش دهنده تهیه شده است و مو سسه جام جم مسئولیتی درباره چارچوب و محتوای آن ندارد.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
شاهین بیانی در گفتوگو با جامجم آنلاین؛
ریشهیابی مشکلات حوزه بهداشت و درمان در گفتوگوی «جامجم» با عضو هیاترئیسه مجلس