کنکور در وقت اضافه

حسین سیمایی،وزیر علوم هم به‌تازگی ودرجلسه مشترکی‌که بااعضای کمیسیون آموزش وتحقیقات مجلس در این‌خصوص داشت، گفت: به‌دلیل همدلی با دانشجویان و کاهش استرس خانواده‌ها، پس از تاسوعا و عاشورای حسینی و در تاریخ ۱۶تیرماه، زمان برگزاری آزمون سراسری کنکور اعلام خواهد شد. برخی از داوطلبانی که ماه‌ها خود را برای یک آزمون سرنوشت‌ساز آماده کرده بودند، حالا نمی‌دانند این تصمیم، موهبتی برای مرور درس‌های‌شان خواهد بود یا این‌که اضطراب‌شان را دوچندان می‌‌کند.البته به‌تعویق‌افتادن چنین آزمون حساسی را نمی‌توان فقط از نگاه داوطلبان دید، چراکه برای مسئولان و متولیان امر هم مسأله مهمی است؛ مخصوصا برای کارشناسان سازمان سنجش و طراحان سؤالات که به لحاظ برقراری امنیت آزمون در قرنطینه به‌سر می‌برند و این اتفاق برای آنها هم خیلی خوشایند نیست. اخیرا رضا محمدی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به ثبت‌نام بیش از ۸۲۲هزار متقاضی در پنج گروه آزمایشی برای نوبت دوم آزمون سراسری گفت: «علی‌رغم تدارک و تمهیدات اجرایی، فنی و حفاظتی درون‌سازمانی و آمادگی سازمان سنجش برای اجرای آزمون درزمان مقرر،نظر به درخواست متقاضیان گرامی وخانواده‌های این عزیزان و به‌منظور آرامش فکری آنان، زمان و نحوه برگزاری نوبت دوم آزمون سراسری سال ۱۴۰۴ روز دوشنبه ۱۶تیرماه از طریق درگاه سازمان سنجش اطلاع‌رسانی خواهد شد.» پرسشی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا این تعویق امتیازی برای داوطلبان محسوب می‌شود یا نه؟ و آنها این زمان اضافه را چگونه باید مدیریت کنند؟
     
فرصتی برای جبران یا بستری برای استرس؟
برای بسیاری از داوطلبان، این تعویق یک فرصت طلایی است، اما برای برخی دیگر به معنای طولانی‌‌تر شدن دوره اضطراب است. البته برخی از کارشناسان آموزشی هم معتقدند که این زمان اضافه می‌تواند به داوطلبان کمک کند تا نقاط ضعف خود را تقویت کنند. هامون سبطی، دبیر کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت در گفت‌وگو با جام‌جم دراین‌باره اظهار می‌کند: «جنگ برای هیچ مسابقه‌ای نباید فرصت باشد، اما بدون‌شک هیچ مسابقه‌ای نیز از تاثیر جنگ بی‌نصیب نمی‌ماند. آزمون‌های دانشگاهی و حتی آزمون‌های استخدامی با کنکور سراسری تفاوت دارند. کنکور در میان همه آزمون‌های کشور، کاملا خاص و منحصربه‌‌فرد است؛ بنابراین تصمیم‌‌گیری در مورد آن نیز باید خاص و متفاوت باشد.»وی بر این باور است که طبیعتا در کنکور با داوطلبانی یکدست روبه‌‌رو نیستیم؛ چراکه اگر همه یکسان بودند، رتبه‌های مشابهی کسب می‌کردند. سبطی می‌افزاید: «این تعویق دو تا سه‌هفته‌ای ضروری بوده و حتی بیشتر از آن هم توجیه‌پذیر است اما اگر این تعویق از این مدت بیشتر شود، تبدیل به یک شانس ناعادلانه خواهد شد؛ به‌‌ویژه برای کسانی که در این مدت مطالعه نکرده‌اند و از شرایط پیش‌آمده خشنودند. در مقابل، برای دانش‌آموزان آماده‌تر، افزایش زمان بیش از چهار یا پنج هفته، حالتی فرسایشی ایجاد می‌کند که موجب تحلیل‌رفتن آمادگی آنها خواهد شد.» روزهایی که به‌دلیل استرس بالا، تمرکز را از خیلی‌ها ربوده و به‌نوعی داوطلبان را در بلاتکلیفی خاصی قرار داده است.
     
توصیه‌های دقیقه نودی برای کنکوری‌ها
درحال‌حاضر، داوطلبان و خانواده‌های‌شان باید با این واقعیت کنار بیایند که کنکور، حتی در سایه برخی مسائل بخشی از مسیر آینده آنهاست. سبطی ضمن بیان این موضوع که درحال‌حاضر وظیفه هر ایرانی این است که بهترین نسخه از خود باشد، به ما توضیح می‌دهد: «برای داوطلبان کنکور، تنها مسئولیت موجود، درس‌خواندن است و هیچ وظیفه‌‌ای فراتر از آن ندارند. این خود می‌تواند به‌‌عنوان یک انگیزه شناختی عمل کند تا با هر دیدگاهی که دارند، تنها با تلاش در درس‌خواندن، برای آینده ایران بکوشند. بنابراین داوطلبان باید بدانند که بهترین کار ممکن برای‌شان، ادامه‌دادن به مطالعه است، چراکه همین کار به مدیریت استرس آنها نیز کمک خواهد کرد.» البته که داوطلبان نباید از تکنیک‌های ساده دیگری‌ همچون ورزش سبک یا از همه مهم‌تر، محدودکردن استفاده از فضای مجازی و مرور اخبار غافل شوند. اما بهترین توصیه دقیقه نودی برای کنکوری‌ها چیست؟ هامون سبطی در پاسخ به این پرسش ما می‌گوید: «کسانی که بخشی از مطالب درسی‌شان باقی‌مانده، نباید این تعویق را صرفا یک فرصت برای مرور درس‌های نخوانده تلقی کنند. آنها باید فرض کنند کنکور در همان تاریخ قبلی برگزار می‌شود و براساس همان برنامه قبلی پیش‌بروند. اگر زمانی باقی ماند، می‌توانند مباحث نخوانده را نیز بررسی کنند، چراکه فرض ما بر این است که این تعویق چندهفته‌‌ای تنها به این دلیل رخ داده که داوطلبان در وضعیت موجود قادر به مطالعه نبودند، نه برای تغییر در برنامه‌ریزی درسی.»
     
نقش حساس خانواده‌ها
خانواده‌‌ها نیز در این شرایط نقش کلیدی دارند و نباید با انتظارات غیرواقعی یا مقایسه فرزندان‌شان با دیگران، به استرس آنها دامن بزنند. سبطی نیز دراین‌باره می‌گوید: «نقش خانواده‌ها در این شرایط بسیار مهم است. نباید انتظاری مضاعف از داوطلبان داشته باشند. بیان جملاتی نظیر حالا که کنکورت عقب‌افتاده، ببینم چه کار می‌کنی، می‌تواند اثر این فرصت اضافه‌‌شده را کاملا از بین ببرد. نباید دانش‌آموز احساس کند به‌دلیل تعویق، باید عملکردی فراتر ازگذشته داشته باشد. به همین ترتیب، خانواده‌‌ها، دانش‌آموزان و معلمان بایدطوری رفتار کنندکه انگار کنکوربه تعویق نیفتاده است. نباید انتظاری بیش از حد معمول از داوطلبان داشت یا فشاری مضاعف به آنها وارد کرد.» به‌هرحال تعویق کنکور امسال به‌دلیل شرایط خاص، تصمیمی بود که با هدف کاهش استرس داوطلبان و ایجاد آرامش برای خانواده‌ها اتخاذ شد. تصمیمی که همانند شمشیری دولبه، هم فرصت است وهم چالش. برای داوطلبانی که بتوانند زمان را مدیریت و استرس خود را کنترل کنند، این چند هفته می‌‌تواند فرصتی برای موفقیت باشد، امابرای دیگران، این بلاتکلیفی ممکن است به خستگی و ناامیدی منجر شود. در این میان، نقش خانواده‌ها و مشاوران در ایجاد انگیزه و آرامش، بیش از پیش پررنگ است. در نهایت، این تعویق نه‌تنها آزمونی برای داوطلبان، بلکه برای نظام آموزشی و نحوه مدیریت بحران‌‌ها در شرایط غیرعادی است.