رویاپردازی خام

دونالد ترامپ در آخرین اظهارات رسانه‌ای خود مدعی نزدیک شدن به توافق شد. او البته عنوان داشت در توافق مطلوب او با تهران، بازرسان آمریکایی می‌توانند هر چیزی بخواهند از ایران بردارند و آمریکایی‌ها قادر خواهند بود هر سایتی را مدنظر دارند، منفجر کنند، بدیهی است که توهمات ترامپ هیچ‌گاه از سوی ایران مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت. این اتفاقات نشان می‌دهد احتمالا پروژه‌ای پیچیده برای مدیریت افکار عمومی و مقصرسازی در صورت شکست مذاکرات از سوی آمریکایی‌ها در حال پیاده شدن است.
   

رویای آمریکایی برای مذاکرات
تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران باردیگر بر موضع سنتی واشنگتن تاکید کرد و گفت: ایران پای میز مذاکره بوده و پیشرفت حاصل شده است. ما در هر جلسه پیشرفت می‌کنیم.
صحبت‌ها از سوی آمریکایی‌ها در ارتباط با پیشرفت در مذاکرات در حالی است که ایالات متحده هنوز خواهان امتیازات جدیدی در توافق است؛ ازجمله آن‌گونه که وال‌استریت ژورنال نوشته، «توقف کامل غنی‌سازی» و براساس گزارش بلومبرگ، حتی امکان «بازرسی، دسترسی کامل و نابودی تأسیسات در صورت لزوم» از جمله زیاده‌خواهی‌ها و یاوه‌گویی‌هایی است که طرف آمریکایی بر آنها تاکید دارد.  در همین ارتباط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که این روزها بیش از هر زمان دیگری برای توافق با ایران ابراز علاقه می‌کند، در آخرین سخنانش در نیوجرسی گفت: «فکر می‌کنم می‌توانیم خبرهای خوبی در جبهه ایران داشته باشیم... پیشرفت واقعی و جدی رخ داده است.»
اما ترامپ در جلسه‌ای دیگر در کاخ سفید با لحنی که بیشتر به تهدید شبیه است، گفت: «من خواهان توافقی هستم که امکان بازرسی، دسترسی کامل و حتی انهدام تأسیسات در صورت لزوم را فراهم آورد... ما می‌توانیم هر چیزی را که بخواهیم، منفجر کنیم!» اظهاراتی که تحلیلگران غربی از جمله در بلومبرگ آن را نشانه‌ای از زیاده‌خواهی و دور شدن از واقع‌گرایی در مسیر توافق دانسته‌اند. این رسانه هشدار داده که چنین مواضعی «از سوی تهران رد خواهد شد.»
شبکه آمریکایی ان‌پی‌آر نیز در گزارشی با انتقاد از مواضع عجیب ترامپ نوشت: «ترامپ فکر می‌کند معاملات املاک، مسأله هسته‌ای ایران یا دیگر توافقات تجاری با یکدیگر برابر است. ترامپ درک درستی از پیچیدگی مذاکرات با ایران ندارد و اشتباه می‌کند، اگر فکر کند صرفا با ابزار فشار می‌توان به توافقی بهتر رسید.» در سوی دیگر، شبکه سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه مدعی شد که طرفین به دستیابی به یک توافق کلی نزدیک شده‌اند که ممکن است در دور بعدی گفت‌وگوها در غرب آسیا قطعی شود. هنوز مکان و زمان دور ششم مذاکرات اعلام نشده اما از گفته‌ها چنین برمی‌آید که عمان همچنان گزینه اصلی میزبانی است.
   

واکنش ایران به زیاده‌خواهی‌های آمریکا
در پاسخ به موج گمانه‌زنی‌ها درخصوص توافق قریب‌الوقوع سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مطمئن نیستم که واقعا در نقطه‌ای قرار داریم که برخی رسانه‌ها از آن حرف می‌زنند. ایران با صداقت به دنبال راه‌حل دیپلماتیکی است که منافع همه طرف‌ها را تأمین کند اما این مستلزم توافقی است که همه تحریم‌ها را لغو و حقوق هسته‌ای ایران، از جمله غنی‌سازی، را محقق کند.» او همچنین تأکید کرد که «مسیر توافق از میز مذاکره می‌گذرد، نه از طریق رسانه‌ها.»
علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر معظم انقلاب نیز در واکنش به تهدیدات ترامپ درباره توانایی نابودی تأسیسات ایران گفت: «آرزوی دسترسی به مراکز هسته‌ای ایران و انفجار تأسیسات، رؤیایی است که رؤسای‌جمهور قبلی آمریکا هم در توهم آن بودند. ایران کشوری مستقل با ساختار دفاعی مستحکم، مردمی مقاوم و خطوط قرمز روشن است مذاکره، ابزار پیشرفت و حفظ منافع و ‎عزت ملی است؛ نه تحمیل و تسلیم.»

Blame Game؛ طرح آمریکا برای آینده؟
باتوجه به حجم گمانه‌زنی‌ها و اظهارات پرتناقض مقامات آمریکایی، ناظران سیاسی معتقدند آنچه در حال رخ دادن است، بیش از آن‌که صرفا روندی برای رسیدن به یک توافق باشد، طراحی یک «بازی مقصرسازی» یا همان Blame Game است: اگر توافقی حاصل شد، ترامپ آن را پیروزی دیپلماسی خود جلوه می‌دهد اما اگر شکست خورد، این شکست را به عدم همکاری ایران یا بهانه‌هایی مانند غنی‌سازی یا عدم دسترسی بازرسان نسبت خواهد داد. با برگزاری پنج دور مذاکره غیرمستقیم در مسقط و رم، دو طرف نشان داده‌اند که اراده برای گفت‌وگو وجود دارد اما تلاش آمریکا برای تحمیل شروط حداکثری، تلاش برای برچیدن غنی‌سازی، و ادعاهایی همچون امکان نابودی زیرساخت‌های داخلی ایران، بیش از آن‌که شبیه توافق باشد، نوعی دیپلماسی همراه با تهدید است. جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که دستیابی به توافق ممکن است اما نه به هر قیمتی؛ بلکه تنها در صورتی که «تحریم‌ها لغو و حقوق هسته‌ای کشور محترم شمرده شود.» صحبت کردن از نابودی صنعت هسته‌ای ایران و بی‌توجهی به خواسته‌های تهران، می‌تواند مسیر مذاکرات را به سمت بن‌بست ببرد. همچنان این سؤال ذهن بسیاری از ناظران را مشغول کرده است که آیا طرف آمریکایی آمادگی دارد از ابزار رسانه‌ای، تهدید و زیاده‌خواهی فاصله بگیرد و به یک توافق واقعی تن دهد یا همچنان با رویکرد مخرب به مسیر خود ادامه خواهد داد؟