لشکر قدس به پیش!

تجهیزات موجود در آن وهمچنین عناصر به‌کاررفته، همگی تداعی‌کننده یک اتاق عملیات فکری مشترک میان نیروهای مختلف جبهه مقاومت است. برنامه «لشکر قدس» که این شب‌ها و به‌مناسبت سالگرد شهادت حاج‌قاسم روی آنتن می‌رود، تلاش کرده از زاویه تازه‌ای به نقش شهید سلیمانی در منطقه بپردازد. ویژه‌برنامه لشکر قدس، کاری از «مکتب حاج‌قاسم» است که همزمان با روزهای منتهی به شهادت ایشان و با رویکرد معرفی جبهه مقاومت و گروه‌های مختلف حاضر در این محور روی آنتن رفته است. آن‌طور که پیداست، سال گذشته فصل اول برنامه‌ای با عنوان «جهانمرد» روی آنتن رفت که به زندگی و زمانه حاج‌قاسم سلیمانی و فعالیت‌های جهادی ایشان اختصاص داشت. امسال، عوامل این برنامه فصل دوم را با عنوان لشکر قدس به نمایش خواهند گذاشت که به نسبت گروه‌های مقاومت با حاج‌قاسم سلیمانی می‌پردازد.  از مهمانان فصل دوم می‌توان به سردار محمدجعفر اسدی فرمانده سابق مستشاران ایران در سوریه و معاون بازرسی قرارگاه خاتم‌الانبیا، ناصر ابوشریف نماینده جهاد اسلامی فلسطین در ایران، ابراهیم محمد الدیلمی سفیر یمن در تهران و سردار رحیم نوعی‌اقدم فرمانده سابق قرارگاه حضرت‌زینب(س) در سوریه اشاره کرد.
 
تولد یک لشکر با محوریت حاج‌قاسم
میکائیل دیانی، کارگردان لشکر قدس درباره تولید این برنامه و جزئیات آن به جام‌جم می‌گوید: آن چیزی که در یک‌سال‌و‌نیم گذشته در فضای منطقه اتفاق افتاده، محصول زیرساخت ۳ ــ ۲ دهه‌ای است که بخش زیادی از آن را حاج‌قاسم پایه‌گذاری کرده و درگیر آن بوده؛ از پرکردن دست محورهای مقاومت در منطقه تا مستقل‌کردن آنها و نگاهی که امروز در میدان داریم که هرکدام از این گروه‌های مقاومت به‌صورت مستقل و در جهت مبارزه با اسرائیل فعالیت می‌کنند. شاید بتوان گفت هنوز برخی ابعاد این گروه‌ها، مانند استقلال، خودکفایی و اتکا به خود در مواجهه با رژیم‌صهیونیستی، برای بخش زیادی از مردم روشن یا شناخته‌شده نیست. سال گذشته برنامه‌ای به‌نام جهانمرد داشتیم که لشکر قدس، فصل دوم آن است. به جهت ساختاری و فرمی برنامه‌ای متفاوت و تازه بود. یعنی الگوی بسیاری از شبکه‌های جهانی را گرفتیم و وجوه متمایزی به آن اضافه کردیم تا ساختاری متفاوت به خود بگیرد و جذابیت‌های فرمی و بصری داشته باشد. برنامه سال گذشته، علاوه بر نیاز به شناخت گروه‌های مقاومت، ما را به این نتیجه رساند که لازم است برنامه‌ای با عنوان لشکر قدس روی آنتن ببریم تا از نظر فرم، فضای متفاوتی ایجاد و مخاطب را جذب کند. درعین‌حال، به لحاظ محتوایی بتواند جبهه مقاومت را با ابعاد مختلف آن توضیح دهد. همگرایی این دو مسأله باعث تولد برنامه لشکر قدس شد. 
 
تمرکز بر گروه‌های مقاومت
وی درخصوص تغییراتی که این برنامه نسبت به فصل قبل خود دارد هم عنوان می‌کند: ما در فصل قبل، شخصیت حاج‌قاسم را از کودکی تا شهادت روایت می‌کردیم و از کارهایی می‌گفتیم که حاج‌قاسم در این ۶۰ سال عمر خود انجام داده بود و در برهه‌های حساسی که ایفای نقش کرد. در این فصل نیز با  ۱۰ گروه مقاومت آشنا می‌شویم. بر این اساس، پیشینه آنها، انسان‌های مؤثر، شهدا و فرماندهان تأثیرگذارشان را معرفی کرده و عملیات‌های مهمی را که انجام شده است، بیان می‌کنیم. همچنین به نسبت این گروه‌ها با حاج‌قاسم و نقطه‌های استراتژیکی که با این شهید داشتند، اشاره خواهیم کرد. دیانی در مورد پژوهش‌های انجام‌شده در این زمینه تصریح می‌کند: طبیعی بود که با توجه به گرایش به سمت گروه‌های مقاومت و بیان مؤلفه‌های تأثیرگذار فکری این گروه‌ها، نیاز جدی به پژوهش وجود داشت. بخشی از کارشناسان حاضر در برنامه، در حوزه پژوهشی به ما کمک کرده بودند. بخشی از آن، در مصاحبه‌های عمیق شفاهی و مکتوب با کارشناسان و نخبگان فکری این حوزه و بخش دیگری، مطالعات تصویری و مکتوب بود. یکی از پایه‌های اصلی این برنامه روی آرشیویابی و فضای بصری کار است که نیاز به مطالعه جدی تصویری داشت. هرکدام از شاخه‌ها به‌صورت مجزا جلو می‌رفت و پژوهشگران مختلفی جمع می‌شدند تا محصول آنها به یک قسمت از برنامه تبدیل شود؛ البته پیشینه پژوهشی و تولیداتی که پیش از این داشتم کمک زیادی کرد تا روند سریع‌تری را برای رسیدن به خروجی طی کنم.
 
پوست‌اندازی در تحلیل 
یکی از ویژگی‌های لشکر قدس، حضور کارشناسان جوان و مسلط به بحث مقاومت است. کارگردان برنامه دراین‌باره می‌گوید: از همان ابتدا به این نکته توجه داشتیم که یکی از نقاط مشترک ما و مکتب حاج‌قاسم، نیاز به پوست‌اندازی همزمان در جبهه مقاومت و تحلیلگران است. با توجه به تحولات و رویش‌های این جبهه، ضروری است که در حوزه تحلیلگران نیز تغییرات لازم صورت گیرد. جامعه ما به تحلیلگران و کارشناسان جوانی نیاز دارد که با نگاهی نو و عمیق به مباحث مربوط به مقاومت بپردازند. چنین رویکردی به جامعه فرصت می‌دهد تا با نسل جدید تحلیلگران آشنا شود. از روز نخست طرح برنامه، هدف ما استفاده از کارشناسان جوانی بود که در حوزه‌های مرتبط، تخصص و پژوهش‌های عمیقی داشته باشند. دیانی در مورد دکور و خاص بودن آن هم می‌گوید: سال گذشته، در تولید برنامه جهانمرد، با ماجرای طوفان‌الاقصی روبه‌رو بودیم که ویژگی مهم آن تونل‌های مقاومت بود. این تونل‌ها یکی از ابداعات حاج‌قاسم برای گروه‌های مقاومت در فلسطین به‌شمار می‌رود. طراحی آن فصل برنامه براساس تونل‌های مقاومت انجام شده بود. در فصل جدید، موضوع ما این است که تمامی گروه‌های مقاومت یک اتاق عملیات فکری دارند و در مبارزه با رژیم‌صهیونیستی وحدت فکری ایجاد کرده‌اند. طبیعی است که اگر این مفهوم را تعبیر به یک اتاق عملیات مشترک کنیم، می‌توانیم یک معنای فکری و بصری ــ تصویری به محور مقاومت بدهیم. از این جهت طراحی فصل دوم براساس اتاق عملیات صورت گرفته است. اتاقی که ساختار منطقه را هم دارد و انگار از راه‌های مختلف به آن ختم شده است. این برنامه دارای سه پایه است: اولا دکور متفاوتی دارد، ثانیا مدل نورپردازی آن به گونه‌ای طراحی شده که به مستندهای سینمایی نزدیک‌تر باشد و درنهایت، بخش سوم شامل استفاده از ابزارهای بصری متنوع است که می‌تواند مخاطب را درگیر کند و شامل مستندهای کوتاه، پادکست‌ها، موشن‌گرافیک و معرفی آثار می‌شود. کارگردان لشکر قدس درخصوص دسترسی به آرشیو و مشکلات احتمالی می‌گوید: بخشی از آرشیو مرتبط با حاج‌قاسم، از طریق مکتب حاج‌قاسم به دست ما رسید. بخش دیگری از آرشیوها که به گروه‌های مقاومت مربوط می‌شود، بر اساس آرشیو‌یابی از منابع مختلف در داخل و خارج از کشور گردآوری شده است.

لزوم جذب مخاطبان متکثر 
دیانی، به عنوان کارگردان لشکر قدس، در مورد ضرورت تولید آثاراین‌چنینی با وجود گذشت چند سال از شهادت حاج‌قاسم سلیمانی، چنین بیان می‌کند: قطعا تولید آثار متنوع و متکثر ضروری است، چراکه ما با مخاطب‌های متنوعی روبه‌رو هستیم. به‌همین‌دلیل، برنامه‌های متنوعی که تا امروز تولید شده، هنوز به‌طور کامل آنچه حاج‌قاسم در چهار دهه از خود مجاهدت به خرج داده را روایت نکرده است. به‌خصوص این‌که بخش زیادی از آنچه این شهید رقم‌زده، اطلاعات و عملیات و مسائلی است که طبقه‌بندی امنیتی اطلاعاتی دارد و شاید نتوان امروز آن را روایت کرد و نیاز به روایت در دهه‌های بعد با نگاه مبسوط‌‌تری دارد؛ اما به‌صورت‌کلی این تنوع در آثاری تولیدی، می‌تواند مخاطبان متنوع‌تری را هم به خود جذب کند.