۴ راه خودکفایی تولید روغن

به گفته مسئولان وقت وزارت جهاد کشاورزی، بیشترین تمرکز در این زمینه روی محصول کلزا بود؛ با این استدلال که این دانه در پاییز کشت می‌شود و از نزولات جوی استفاده می‌کند، بنابراین به حل بحران کم‌آبی کشور نیز کمک می‌شود. این که در دولت‌های گذشته و فعلی چه اقداماتی برای خودکفایی و خوداتکایی انجام شده، گزارشی تهیه کرده‌ایم که جزئیات آن در ادامه آمده است. 

گزارش‌ها حاکی از آن است که طی سال‌های ۹۴ تا ۱۴۰۰ طرح خودکفایی در صنعت روغن ۱۰ درصد رشد داشته و از ۶درصد در سال ۹۴ به ۱۶ درصد خودکفایی در سال۱۴۰۰ رسیده بود، از طرف دیگر در سال گذشته میزان خوداتکایی با ۶درصد کاهش به ۱۰درصد رسید و گزارش‌ها حاکی است که در سال جاری این میزان به کمتر از۱۰درصد نیز خواهد رسید، بنابراین با این اوصاف رسیدن به خودکفایی ۷۰ درصدی تا دو سال آینده رؤیایی بیش نخواهد بود.

کاهش واردات روغن پس از اصلاح ارز

سال گذشته یک میلیون و ۴۷۷ هزار تن روغن خام به ارزش دو میلیارد و ۵۴۲ میلیون دلار وارد کشور شد. با این حال آمارهای گمرک در پنج‌ماهه نخست سال جاری نیز نشان می‌دهد تاکنون ۷۱۷ هزار و ۲۴۹ تن و ۴۹۳ کیلوگرم انواع روغن خام به ارزش یک‌میلیارد و ۱۶۰میلیون و ۹۵۷هزار و ۶۵۳ دلار یا ۳۳ هزار و ۹۰ میلیارد و ۵۴۹ میلیون تومان وارد کشور شده است.این در حالی است که میزان واردات روغن در کشورمان در سال ۱۴۰۰ به دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسید که برای این منظور سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار ارزبری داشتیم که بخش زیادی از این امر به دلیل ارزانی روغن نسبت به دیگر کشورهای همسایه قاچاق می‌شد یا در تولیدات شیرینی، شکلات و بیسکویت استفاده شده و به صورت صادرات از کشور خارج می‌شد.

راهکارهای افزایش تولید دانه‌های روغنی

نرخ خرید تضمینی دو محصول اصلی دانه‌های روغنی یعنی کلزا و دانه سویا در سال۹۹ به ترتیب ۷۸۰۰ و ۶۶۳۰‌تومان بود، در سال ۱۴۰۰، کلزا ۱۱هزار تومان و دانه سویا ۱۱هزار و ۴۰۰تومان تعیین شد اما برای سال زراعی ۱۴۰۱ نرخ کلزا ۱۵ هزار تومان و نرخ دانه سویا ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان تعیین شده است. دولت با اعطای یارانه کشت ۲۰۰ میلیارد تومانی سویا گام دیگری برای رسیدن به افزایش تولید دانه‌های روغنی برداشته است، به طوری که به ازای هر هکتار کاشت سویا، سه میلیون تومان پرداخت و سه میلیون تومان هم پاداش بهره‌وری برای افزایش عملکرد پرداخت می‌شود. در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۱ وزارت جهاد کشاورزی دو سیاست حمایت قیمتی(نرخ هر کیلوگرم کلزا ۲۲ هزار تومان) و غیرقیمتی را برای کلزاکاران در نظر گرفت. به طوری که سیاست حمایت غیرقیمتی شامل  یارانه کاشت به منظور تقویت و ایجاد انگیزه‌های توسعه کشت قراردادی کلزا و سویا، یارانه کاشت برای تامین بخشی از هزینه‌های کود و بذر معادل ۲۰هزار ریال به ازای هر کیلوگرم در نظر گرفته می‌شود. یارانه بیمه هم بخش دیگری است که  باید به آن توجه کرد. کشاورزان تولیدکننده دانه کلزا و سویای مشارکت‌کننده در طرح کشاورزی قراردادی نسبت به سایر تولیدکنندگان از تخفیفی بیشتر معادل۲۰ درصد از حق بیمه سهم کشاورزان برخوردار خواهند بود.ظرفیت تولید روغن در کارخانه‌های روغن‌کشی و فرآوری روغن ما چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن است در حالی که نیاز سالانه یک میلیون و ۵۰۰هزار تن است به همین دلیل بیشتر کارخانه‌ها با ظرفیت پایین تولید می‌کنند. 

فناوری در تولید دانه‌های روغنی

نبود فناوری و ماشین‌آلات مناسب نیز به‌دلیل رشد کم‌توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در کشورمان از دیگر موانع خوداتکایی روغن بوده است، به طوری که کلزای کشت‌شده در کشور عمدتا با ماشین‌آلات و کمباین‌های غیرمرتبط برداشت می‌شود که همین امر میزان استاندارد ریزش محصول (۳درصد) را با افزایش سه‌برابری روبه‌رو می‌کند.ناتوانی دولت‌ها در اجرای طرح الگوی کشت از دیگر موانعی است که بر سر راه خودکفایی روغن وجود داشته است با این حال دولت به تازگی از اجرای الگوی کشت رونمایی کرد که نقطه عطفی در تولید محصولات کشاورزی و حمایت از کشاورزان محسوب می‌شود.

راهکارهای خودکفایی صنعت روغن

افزایش نرخ خرید تضمینی 
تخصیص و پرداخت یارانه کاشت
تخفیف بیمه‌ای برای کشت قراردادی 
استفاده از فناوری و  ماشین آلات روز