اما در کنار این روابط پرتنش به دلیل قدرت اقتصادی چین که در حال تبدیل شدن به اقتصاد اول جهان است، غربیها نمیخواهند خود را از مبادلات اقتصادی با پکن محروم کنند و به همین دلیل، تنشها را به گونهای مدیریت میکنند که به سمت قطع کامل روابط پیش نروند. بر همین اساس است که شاهدیم اروپاییها پس از یک دوره تیرگی روابط، در ماههای گذشته در صدد بهبود روابط با پکن برآمدند. در این میان تشابه سیاستهای آمریکا و انگلیس که متحدان سنتی یکدیگر هستند در قبال چین، بیش از سایرین است و به نظر میرسد یک الگو را دنبال میکنند. لندن و واشنگتن، همگام با سایر کشورهای غربی سیاستهای پکن را در حوزههای اقتصادی و حقوق بشری زیر سوال میبرند و هر از چندگاهی دست به اقدامات تحریکآمیزی درباره تایوان میزنند. سفر مقامات آمریکایی و انگلیسی به تایوان از جمله این اقدامات تحریکآمیز است که بارها صورت گرفته و هر بار نیز واکنش شدید پکن را به همراه داشته است.
اما سیاست مشابه دیگر آمریکا و انگلیس، طرح مباحث مربوط به جاسوسی علیه پکن است. چندی پیش آمریکاییها یک بالون چینی را با ادعای فعالیت جاسوسی، سرنگون کردند و روز شنبه این هفته بود که لندن از دستگیری یک جاسوس چینی در انگلیس خبر داد. همین خبر کافی بود تا ریشی سوناک، نخستوزیر انگلیس که برای شرکت در اجلاس گروه ۲۰ در دهلی نو به سر میبرد در دیدار با همتای چینی خود نسبت به آنچه اقدامات جاسوسی چین خواند، هشدار داد.
به گفته سخنگوی دفتر نخست وزیر انگلیس، ریشی سوناک در نشستی در اجلاس «جی۲۰» با لی چیانگ، همتای چینی خود، نسبت به آنچه «مداخله چین در دموکراسی پارلمانی انگلیس خوانده شده» عمیقا ابراز نگرانی کرده است.
پلیس انگلیس روز شنبه از بازداشت یک مرد چینی حدودا ۲۰ ساله به اتهام جاسوسی خبر داد و روزنامه «ساندیتایمز» نیز گزارش کرد که او با عنوان پژوهشگر در پارلمان این کشور با چندنفر از نمایندگان ارشد محافظهکار ارتباطاتی داشته است.از جمله این نمایندگان میتوان به تام تاگاندات، وزیر امنیت و آلیشیا کِرنز، رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان انگلیس اشاره کرد.افسران پلیس متروپولیتن لندن در ماه مارس دو مرد (یکی حدود ۲۰ و دیگری ۳۰ ساله) را به ظن جاسوسی برای پکن و ذیل قانون اسرار دولتی بازداشت کردند.ایان دانکِن اسمیت، رهبر اسبق حزب «توری» و منتقد صریح چین به ایندیپندنت گفته است که فرد مظنون «در تلاش بوده تا به هر کسی که درباره چین نگرانی داشته است، ضربه بزند!» وی افزود: فرد بازداشت شده یک انگلیسی است که در زمینه سیاست بینالملل، به ویژه در روابط با پکن کار کرده است و پیشتر هم در چین کار میکرد.
انگلیسیها هم مانند آمریکاییها در خصوص چین و تایوان، سیاستی الاکلنگی دارند و لندن که نمیخواهد هیچطرفی را از سبد دیپلماسی خود حذف کند همزمان با تلاش برای حفظ روابط خود با پکن به اقدامات تحریکآمیز در خصوص تایوان نیز ادامه میدهد. در سالهای گذشته روابط لندن با پکن بهشدت تیره شده است و انگلیسیها، چین را متهم به نقض ارزشهای حقوقبشری در هنگکنگ و سینکیانگ و همچنین جاسوسی کرده و تعدادی از قراردادهای سنگین تجاری با این کشور را فسخ کردهاند. اما با توجه به تصمیم اعضای اتحادیه اروپا از جمله فرانسه برای بهبود روابط با چین، دولت انگلیس نمیخواهد از بازار گسترده چین محروم بماند و بر همین اساس در رقابت با سایر کشورهای اروپایی در ماههای اخیر در پی بهبود روابط با پکن است. به گفته تحلیلگران، مقامهای انگلیس بهرغم دنبالهروی از مواضع ضدچینی آمریکاییها، در موضوع روابط تجاری خواهان از سرگیری این مراودات هستند و سفر اخیر وزیر خارجه انگلیس به پکن گواه همین موضوع است اما همچنان سیاست دوگانه در مقابل پکن را رها نکردهاند و همزمان با اینکه دنبال حفظ روابط با چین هستند در سیاست خارجی خود بهصورت رسمی از این کشور بهعنوان یک تهدید یاد میکنند. با نگاهی به مواضع مقامات و سیاستمداران انگلیسی میتوان این دوگانگی را در عرصههای مختلف مشاهده کرد و بهنظر میرسد انگلیسیها به یک تقسیمکار روی آوردهاند و درحالیکه مقامات دولت فعلی از ضرورت تغییر مسیر در قبال چین صحبت میکنند برخی نهادهای دیگر در انگلیس و همچنین مقامات سابق این کشور بر همان مسیر تنشزای قبل اصرار میورزند. در همین چارچوب میتوان به سفر اخیر لیز تراس، نخستوزیر پیشین انگلیس به تایوان اشاره کرد که باعث تشدید تنشها در روابط انگلیس و چین شد و این در حالی بود که جیمز کلورلی، وزیرخارجه انگلیس بارها در ماههای گذشته برضرورت تلطیف روابط با چین تاکید کرده است.
در ادامه سیاستهای دوگانه لندن، چندی قبل در آستانه سفر وزیر خارجه این کشور به چین، پارلمان انگلیس برای اولین بار در یک سند رسمی از تایوان بهعنوان «کشوری مستقل» یاد کرد.استفاده از این زبان جدید در گزارشی که چهارشنبه توسط کمیته بانفوذ روابط خارجی مجلس عوام انگلیس منتشر شد، خطر واکنش شدید پکن را زمانی در پی دارد که کلورلی بهعنوان اولین وزیر خارجه انگلیس در پنج سال اخیر به پکن در میانه روابط غیردوستانه دو کشور سفر کرده است.پکن، تایوان را بخشی از قلمرو خود میداند و فقط ۱۳ کشور در سراسر جهان این جزیره را از نظر دیپلماتیک به رسمیت شناختهاند.در گزارش کمیته روابط خارجی مجلس عوام انگلیس ادعا شده است: تایوان کشوری مستقل و تحت نام جمهوری چین است. تایوان از همه شرایط لازم برای کشور مستقل از جمله جمعیت دائمی، قلمرو مشخص، دولت و ظرفیت برقراری ارتباط با سایر کشورها برخوردار است. تنها کمبود رسمیت در عرصه بینالمللی وجود دارد.
به گفته آلیسیا کرنز، رئیس کمیته از حزب محافظهکار حاکم اولین بار است که در گزارش پارلمان انگلیس چنین اعلامی وجود دارد. وی گفت: ما موضع چین را میدانیم اما بهعنوان[کمیته روابط خارجی] آن را نمیپذیریم. ضروری است که وزیر خارجه با قاطعیت و صریح در کنار تایوان بایستد و مشخص کند که ما از حق تایوان برای تعیین سرنوشتش حمایت میکنیم. در این گزارش همچنین کمیته روابط خارجی از دولت انگلیس بهدلیل «نداشتن جسارت کافی در حمایت از تایوان» انتقاد کرده و از مقامات انگلیس خواسته به همراه متحدان این کشور تحریمهایی را برای «ممانعت از اقدام نظامی و محاصره اقتصادی تایوان از سوی چین» آغاز کنند. آنها همچنین خواستار روابط نزدیکتر با این جزیره شدهاند. در این گزارش همچنین از دولت بریتانیا بهدلیل آنچه پنهان نگهداشتن استراتژی لندن در قبال پکن خوانده شده، انتقاد شده است. دولت ریشی سوناک، نخستوزیر انگلیس از تهدید گسترده خواندن چین خودداری اما آن را چالش دوران جدید و چالش نظاممند معرفی کرده است. دراین گزارش همچنین گفته شده لندن باید با توکیو و تایپه برای همکاری سهجانبه در زمینه قابلیتهای دفاع سایبری و فضایی همکاری کند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد