هشدار! کاسبان تحریم مشغول‌کارند

اما برای حفظ این دستاوردها و بهره‌برداری مطلوب از آنها، نیازمند مراقبت و توجه ویژه‌ای هستیم. اولین نکته که باید در نظر داشت، اهمیت حفظ دستاوردهای دیپلماتیک است. این دستاوردها نه‌تنها نشان از توانمندی و قدرت یک کشور در مذاکرات بین‌المللی است، بلکه نمایانگر تعهدات و توافقاتی است که کشور به آن پایبند است، بنابراین حفظ این دستاوردها به منزله حفظ اعتبار و قدرت کشور در صحنه بین‌المللی است.

روش‌های مختلفی برای مراقبت و حفظ دستاوردهای دیپلماتیک وجود دارد. اولین قدم تدوین و اجرای یک سیاست خارجی متعادل و هماهنگ است که این سیاست باید بر اساس اصول و ارزش‌های کشور و همچنین منافع ملی تدوین شده و در تمامی روابط بین‌المللی کشور رعایت شود. همچنین باید توجه ویژه‌ای به توسعه و تقویت نیروی دیپلماتیک کشور داشته باشیم که این امر شامل آموزش و تربیت کارکنان دیپلماتیک، تقویت شبکه‌های دیپلماتیک و افزایش تعامل با سایر کشورها است. علاوه بر این، باید به توسعه و تقویت روابط بین‌المللی کشور توجه کنیم که این روند هم شامل افزایش تعامل با سایر کشورها، توسعه روابط اقتصادی و تجاری، تبادل فرهنگی و علمی و توسعه همکاری‌های چندجانبه است. این اقدامات نه‌تنها به تقویت دستاوردهای دیپلماتیک کشور کمک می‌کند، بلکه به جایگاه عزتمندانه و قدرت کشور در صحنه بین‌المللی هم کمک می‌کند. همچنین استفاده از مکانیسم‌های حل و فصل منازعات بین‌المللی راه دیگری است که می‌توانیم از تداوم و تقویت دستاوردهای دیپلماتیک خود اطمینان حاصل کنیم. در نهایت باید به اهمیت ارتقای نقش و تأثیر کشور در سازمان‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی توجه کنیم. عضویت در این سازمان‌ها و اتحادیه‌ها و فعالیت فعال در آنها به کشور امکان می‌دهد تا در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی تأثیرگذار باشد و دستاوردهای دیپلماتیک خود را حفظ کند.

به طور کلی، حفظ دستاوردهای دیپلماتیک نیازمند توجه ویژه‌ای است. این شامل تدوین و اجرای یک سیاست خارجی متعادل و هماهنگ، توسعه و تقویت نیروی دیپلماتیک، توسعه و تقویت روابط بین‌المللی، حفظ و تقویت توافقات و قراردادهای بین‌المللی و ارتقای نقش و تأثیر کشور در سازمان‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی است. با رعایت این موارد می‌توانیم دستاوردهای دیپلماتیک خود را حفظ کرده و بهره‌برداری مطلوب از آنها را به دست آوریم.

لزوم حفظ دستاوردهای دیپلماتیک
در عرصه دیپلماسی اصل مهمی وجود دارد و آن حفظ دستاوردهای دیپلماتیک پس از کسب آن است. به این معنا که دیپلمات‌های حرفه‌ای، پس از به دست‌آوردن یک پیروزی یا امتیاز دیپلماتیک، بازی را تمام‌شده تلقی نکرده و برای حفظ آن بیش از پیش می‌کوشند. البته این موضوع در ایران کمی متفاوت است. در ادوار مختلف برای حفظ پیروزی و به ثمررساندن نهایی آن تلاش ویژه‌ای صورت نگرفته و پس از انتشار خبر پیروزی و موفقیت در اعلام اعطای یک امتیاز، کار برای دستگاه دیپلماسی پایان‌یافته تلقی شده است که نمونه مشهود این وضعیت را در برجام شاهد بودیم. توافق مهمی که با وجود همه دقت‌هایی که در امضای آن صورت گرفت، در نهایت در مرحله اجرا ناتمام ماند و به‌رغم همه هشدارها، دستگاه دیپلماسی ایران موفق نشد مانع عهدشکنی طرف آمریکایی شود. در برخی دیگر از مسائل هم شاهد تکرار چنین وضعیتی هستیم که امتیازات و موفقیت‌ها پس از اعلام رسانه‌ای، به گونه‌‌ای رها شده و تبدیل به خروجی موثر در سفره‌های مردم نمی‌شود و همین امر با وجود شوک مثبت اولیه در طول زمان به ضد خود تبدیل شده و باعث بدبینی افکارعمومی و بازار به ثمرات دیپلماسی می‌شود.
 
کاسبان تحریم مشغول کارند!
مثلا در موضوع اخیر توافق ایران و آمریکا به منظور تبادل زندانیان و همزمان با آن، بازگشت بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران به کشور، این نگرانی وجود دارد که دوباره خبر مثبت اعلام شده به نتیجه دلخواه نرسیده و دلالان و کاسبان تحریم موفق شوند با ایجاد تردید و ابهام، بار دیگر کشور را به سمت آسیب پذیری دلاری سوق دهند. در شرایط فعلی، انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی با کمک رسانه‌ها نسبت به توضیح شرایط اقتصادی کشور و عدم افزایش انتظارات از دستاورد به دست آمده، اقدام کرده و مانع شکل‌گیری توقعات فزاینده شود. در حال حاضر دولت سیزدهم باید دستاورد به دست آمده را در حد و اندازه‌های خود تعریف کرده و نگذارد مجادلات جناحی، سطحی از انتظار اقتصادی را در میان افکارعمومی به وجود آورد که دستاورد یاد شده ناتوان از پاسخ به آن باشد.

 نه به بزرگنمایی‌های غیرواقعی
واقعیت این است که در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از تشدید تحریم‌ها در دوران دونالد ترامپ، کشورمان با چنان فشار تحریمی روبه‌رو شده و آزادسازی شش‌میلیارد دلار پول بلوکه شده در برابر ان ناچیز است. از این رو برای حفظ اثرات مثبت توافق اخیر و آرامش بازار، نباید فضا را طوری نشان داد که افکارعمومی گمان کند این توافق همه مشکلات را از سر راه اقتصاد خواهد برداشت. تجربه نشان داده اگر با افکارعمومی صادقانه رفتار شود، مردم هم پاسخ این صداقت را خواهند داد. اما هرگونه بزرگنمایی و اغراق در دستاوردها، نتیجه عکس می‌دهد. اینجاست که حفظ دستاورد، اهمیتی بیش از اصل آن پیدا می‌کند و به تیم دیپلماسی و نیز تیم اقتصادی دولت سیزدهم نیز باید یادآوری کرد که برای حفظ این دستاورد و ممانعت از پیروزی دلالان و کاسبان تحریم، باید تصویری واقعی و شفاف از وضعیت سیاست خارجی و اقتصادی ارائه کرده و ضمن تلاش برای تداوم مسیر تعامل، راه را بر بزرگنمایی‌های غیرواقعی که به‌ویژه در سال انتخابات گریز ناپذیر است، ببندند.

بازی گفت‌وگوها
در‌حالی از هفته گذشته توجه محافل رسانه‌ای و کارشناسی به سمت توافق جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان دوتابعیتی رفته که قبل‌تر از آن انتشار چند خبر مهم مؤید آن است که شرایط در منطقه آبستن تحولات معناداری خواهد بود. در‌این‌میان تحلیلگران، توافق تهران ـــ واشنگتن و آزادی شش‌میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده ایران را در یک ظرف تحلیلی مجزا بدون درنظرگرفتن دیگر حوادث ، رویدادها و اقدامات آمریکا در سوریه، افغانستان، قفقاز، تنگه هرمز، خلیج‌فارس و دریای عمان می‌بینند. به‌همین‌دلیل برخی تحلیلگران معتقدند این یک خطای محاسباتی است که توافق اخیر ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان و آزادی شش میلیارد دلار از اموال بلوکه‌ شده ایران را اولین میوه «پلن C» در نظر بگیریم؛ همچنان که تبادل زندانیان از اساس بخشی از معامله بزرگ‌تر واشنگتن با تهران ذیل «توافق نانوشته» هم ارزیابی نمی‌شود لذا با در‌نظر‌گرفتن این نکات نباید وضعیت را وارونه تحلیل کرد و در عین حال در نظر داشت که احتمال توافق بزرگ‌تری هم وجود دارد و باید گام‌به‌گام صحنه را رصد و ارزیابی کرد.