سخت‌تر از جدال با آپارتاید

 به گفته منابع محلی، با وجود رشد و شکوفایی تولید محصولات سینمایی، هنرمندان این کشور آفریقایی، باید کارهای بیشتری انجام دهند تا نمایندگی هنرمندان سیاهپوست را تقویت کنند. این در حالی است که نه‌تنها هنرمندان داخلی مشغول ساخت فیلم‌های جدید در ژانرهای مختلف و متنوع سینمایی هستند که بسیاری از تولیدکنندگان بین‌المللی هم برای فیلمبرداری فیلم‌های‌شان لوکیشن‌های ناب و بدیع آفریقای‌جنوبی را انتخاب و با این کار، کمک زیادی به بهبود و رونق فعالیت‌های فیلمسازی در این کشور می‌کنند. برای مثال، نه فقط درامی تاریخی همچون «زن سلطان» ویولا دیویس با مضمونی که تنها در قاره آفریقا می‌تواند جلوی دوربین برود، بلکه اکشن پرسروصدایی چون قسمت هفتم مجموعه «ماموریت غیرممکن/ بالاتر از خطر» تام کروز هم مهمان مکان‌های چشم‌نواز و دست‌نخورده آفریقای‌جنوبی بوده است.

سازندگان نسخه زنده انیمیشن معروف ژاپنی «یک قطعه» هم که با نگاهی به یک مانگای پرخواننده این کشور ساخته می‌شود، لوکیشن‌های آفریقای‌جنوبی را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده است. با این حال و با وجود آن‌که هر دو گروه تولیدات داخلی و بین‌المللی در حال شکوفایی و رشد هستند، منابع مختلف در داخل صنعت سینمای این کشور می‌گویند هنوز هم باید کارها و اقدامات بیشتری انجام داد تا این اطمینان خاطر حاصل شود که برنامه معافیت‌های مالی دولتی توانسته تاثیر مثبت خود را بر وضعیت تولید محصولات سینمایی بگذارد. در عین حال و در شرایطی که هنوز هم سفیدپوستان در رابطه با نوع کارکرد صنعت سینمای کشور و تولیدات آن دست بالا را داشته و غالب هستند، چگونه می‌توان تلاش‌های مربوط به مشارکت هرچه بیشتر سیاهان در تصمیم‌گیری برای فعالیت‌ها و برنامه‌های آتی سینمای کشور را به یک نتیجه مثبت و شایان ذکر رساند.

سرمایه‌گذاری روی سینمای بومی

طی سال‌های گذشته، بحث مالی و نبود پول و سرمایه لازم برای تولید محصولات بومی، یکی از دغدغه‌های اصلی سینماگران آفریقای‌جنوبی بوده است. اکنون بعد از چند سال، تهیه‌کنندگان سینما که با مشکل تاخیر درازمدت در پرداخت یارانه بوده‌اند، شاهد اعمال تغییراتی در سیستم مالیاتی و پرداخت وام هستند. این تغییرات در زمانی صورت می‌گیرد که نرخ تورم بسیار بالاست و این موضوع تاثیرات منفی زیادی روی تولید و توزیع فیلم‌های سینمایی داشته است. رسانه‌های گروهی این روزها خبر از سرازیر شدن پول و سرمایه به دل صنعت سینما می‌دهند و اظهار امیدواری می‌کنند این موضوع برنامه گردش مالی پول در این حوزه را بهتر کند. افزایش ۲۵ درصدی تعداد تولیدات خارجی و بین‌المللی، چیزی است که تحلیلگران اقتصادی سینما را به بیان این نکته وادار کرده که ظاهرا قرار است اتفاقات خوبی برای سینمای بومی آفریقا رخ دهد و فیلم‌هایی با کیفیت بالا در دستور کار تولید قرار گیرد.

با وجود آپارتاید دوباره سرپا شویم

با وجود این نوع خوشبینی‌ها، مایکل آئورت از فعالان اقتصادی سینما و مدیر شرکت فیلمسازی اسپایر فیلمز ترجیح می‌دهد برخوردی محتاط داشته باشد و می‌گوید: «هیچ شکی وجود ندارد که خرابی‌های زیادی به‌بار آمده و صنعت سینما خسارت زیادی متحمل شده است. همین نکته ما را وادار می‌کند برای سال پیش رو با احتیاط قدم برداریم و استفاده درستی از معافیت‌های مالی بکنیم. در اولین قدم، باید دوباره سر پا بایستیم.»
یک تهیه‌کننده مهم و فعال دیگر هم که نمی‌خواهد معرفی شود، چنین می‌گوید: «البته تمایل‌های سیاسی برای رونق فعالیت‌های فیلمسازی را نباید نادیده گرفت. به نظر می‌رسد دولت مرکزی تصمیم درستی در این رابطه گرفته و قصد کمک‌های تازه به صنعت سینما را دارد و ما شاهد حضور دوباره معافیت‌ها و مشوق‌های مالی هستیم. مدیریت‌های قلابی و نالایق می‌توانند به ادامه عدم قطعیت و متزلزل بودن اوضاع کمک کنند و فقط بحث پرداخت مشوق‌های مالیاتی در میان نیست.» اشاره این تهیه‌کننده به قرار گرفتن افراد نالایق در پست‌های مهم سینمایی است که برای ادامه فعالیت‌های سینمایی برنامه‌ریزی می‌کنند و اینجا مشخص می‌شود که چرا این تهیه‌کننده ترجیح داده ناشناس بماند. اهل فن همواره به این نکته اشاره داشته‌اند که بعد از پیروزی بزرگ آفریقای‌جنوبی بر رژیم نژادپرست سفیدپوست، اتفاقات و رویدادها آنگونه نبوده که در جهت منافع عمومی ملت باشد و در برخی وزارتخانه‌ها شیوه فعالیت کماکان شبیه دوران آپارتاید باقی مانده است.

افزایش مالکیت سیاهان بر فعالیت‌های سینمایی

نکته کلیدی پنهان در این آشفتگی، برنامه مناقشه‌برانگیزی است که در این‌باره صحبت می‌کند که آیا همزمان با تغییرات و دگرگونی‌های اقتصادی در کشور، صنعت سینمای آفریقای‌جنوبی به اندازه کافی به اهداف اقتصادی و سیاسی کشور وفادار بوده و در جهت تحقق آنها گام برداشته است یا نه. این در شرایطی بوده که دولت‌های مستقر در این کشور تلاش داشته‌اند تا نیازهای جدید و پیش روی اهالی صنعت سینما را معرفی و ساماندهی کنند تا مطمئن شوند مالکیت سیاهان بر فعالیت‌های سینمایی افزایش یابد و آنها اجرای امور و کارها را در دست گیرند. سه دهه بعد از نابودی آپارتاید در کشوری که اکثریت افرادش سیاهپوست هستند، صنعت سینما همچنان با بحران مدیریت سیاهان بر منابع هنری روبه‌روست و در حالی که همگان سعی دارند به یک تعادل اقتصادی در تمام رشته‌ها و بنگاه‌های فعال اقتصادی برسند، اقدامات اهالی سینما بیشتر از بقیه به چشم می‌آید.

مبارزات تاریخی قاره آفریقا علیه استعمارگران خارجی

به‌‌رغم تمام ناهمواری‌ها و چالش‌های پیش رو، صداهای خوشبینانه‌ای هم به گوش می‌رسد. تشپیسو چیکابا، مدیر اتحادیه سرگرمی‌سازان آفریقایی که «زن سلطان» و «هیولا» ادریس البا را در کارنامه‌اش دارد، این‌طور اظهارنظر می‌کند: «این روزها برای صنعت سینما روزها و دوران هیجان‌انگیزی است و خیلی خوب است که آدم در آفریقای‌جنوبی باشد، زیرا شاهد آن هستیم که جنب و جوش تازه‌ای در اهالی هنر به وجود آمده و فعالیت‌های سینمایی دوباره در حال رونق گرفتن است.»

چیکابا به این نکته هم اشاره می‌کند که برای اولین بار در تاریخ هنر و سرگرمی آفریقای‌جنوبی، یک خانم فیلمساز سیاهپوست برای کارگردانی چند اپیزود درام تاریخی و پرخرج «سلحشور» انتخاب شده است. این اقدام در کنار استقبال از داستان‌های بدیع و تازه که تا قبل از این مورد استقبال قرار نمی‌گرفتند، از جمله مسائلی است که دلایل برای خوشبینی را افزایش می‌دهد. در خبرهاست که دو خانم فیلمساز سیاهپوست دیگر هم تمامی ۱۰ اپیزود مجموعه پرسروصدایی به نام «شاه شاکا» را کارگردانی خواهند کرد که اختصاص به بخش مهمی از مبارزات تاریخی قاره آفریقا، علیه استعمارگران خارجی دارد.

پرقدرت‌تر کردن فعالیت‌های جامعه سیاهان

خانم ماریزا سونمان ترنر از مدیران شرکت فیلم آفریکا در این‌باره صحبت می‌کند که فعالیت‌های شرکت او و چند شرکت دیگر فیلمسازی، تنها اختصاص به آفریقای‌جنوبی نخواهد داشت و تعداد دیگری از کشورهای منطقه را هم دربر خواهد گرفت. او از فعالیت‌های سینمایی شرکت خود با عنوان «پرقدرت‌تر کردن فعالیت‌های جامعه سیاهان» اسم برده و ادامه می‌دهد: «البته این واقعیتی است که هنرمندان آفریقای‌جنوبی حرف اول را در بین کشورهای منطقه می‌زنند و دست بالا را در فیلمسازی دارند. پس طبیعی است که آنها تعداد بیشتری از تولیدات را در دست بگیرند و محصولات آفریقای‌جنوبی حرف اول را در فعالیت‌های ما بزند. این همکاری‌های منطقه‌ای تا حد زیادی به کمک صنعت سینمای همسایگان می‌آید تا توانایی‌های هنری و تکنیکی‌شان را بالا ببرند.»

مجموعه پرتنش «بزرگ‌شده توسط گرگ‌ها» که داستانش در آفریقا اتفاق می‌افتد و ریدلی اسکات، فیلمساز مشهور یکی از تهیه‌کنندگانش است، توسط شرکت فیلم آفریکا تولید می‌شود. سونمان ترنر در رابطه با این نوع همکاری‌های مشترک با هنرمندان کشورهای انگلیسی‌زبان می‌گوید: «وقتی شما مشغول کار در کشوری هستید که ۳۷ درصد اهالی آن بیکار هستند، نه می‌توانید از نبود خدمه و کارگر اسم ببرید و نه می‌توانید به پیشنهادهای بیرونی جواب منفی بدهید. مسأله اصلی این است که همه ما باید کارهای بیشتری انجام دهیم تا برای تمامی نیروهای قابل و کارآمد، کار و فعالیت ایجاد شود. در عین حال، باید مراقب باشیم که استقلال فکری و عملی خود را حفظ کنیم و از فرهنگ و باورهای عمومی و بومی دور نشویم. این شبیه حرکت روی طناب و لبه تیغ است که دقت زیادی می‌طلبد. مطمئن هستم هنرمندان آفریقای‌جنوبی به اندازه کافی هوشیار هستند که به قیمت تولید افزون‌تر با همکاران خارجی خود، از عقاید و مردم و فرهنگ خود فاصله نگیرند.» 

روزنامه جام جم