دو دهه آموزش بی‌نتیجه

چرا که در ادامه این خبر آمده بود چوپانی از آن منطقه دو توله‌یوز را به سازمان محیط‌زیست سمنان تحویل داده است. اما چرا این ماجرا باعث انتقاد تند برخی کارشناسان حیات‌وحش شد؟ و مهم‌تر این که حالا با توجه به این ماجرا سرنوشت دو توله‌یوز پیداشده چه می‌شود؟

خبر ابتدایی این بود که اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان اعلام کرد دو‌توله یوزپلنگ (کمتر از یک‌ماهه) توسط یک چوپان از طبیعت جدا شده است. با اطلاع سازمان محیط زیست در روز جمعه این سازمان تصمیم گرفت آن‌ها را به محل زنده‌گیری خود برگرداند. به همین دلیل بلافاصله تیم کارشناسی و فنی از سازمان مرکزی و اداره کل سمنان به محل اعزام شدند و تلاش برای اطلاع از وضعیت مادر و حتی‌الامکان بازگرداندن توله‌ها به زیستگاه انجام پذیرفت، اما با توجه به سردبودن هوا، سن پایین توله‌ها و سایر شرایط موجود، به منظور حفظ جان آنها، توله‌یوز‌ها حدود نیمه شب گذشته به پاسگاه محیط‌بانی منتقل شدند. روز شنبه این خبر با این توضیحات منتشر شد. عموما در همه خبر‌ها از این ماجرا با عنوان اتفاقی خوش یاد می‌شد. بدیهی هم بود؛ چرا که ما در حالی ۶ ماه است دلمان به «پیروز» خوش است که می‌دانیم او توان زندگی در طبیعت توران را ندارد و تنها به نمادی از استقامت حیات‌وحش ایران شناخته می‌شود. پس از انتشار این خبر، اما آرام‌آرام تصاویری از این توله‌ها در رسانه‌ها منتشر شد و معنای آن هم این بود که بازگرداندن این توله‌ها به طبیعت برخلاف آنچه سازمان محیط زیست تلاش کرده موفقیت‌آمیز نبوده است. با این حساب حالا اطلاعاتی از این توله‌ها به دست آمد که نشان از چگونگی وضعیت جسمانی آن‌ها داشت. این که حالا می‌دانیم این دو توله‌یوز سه هفته سن دارند و هر دو ماده هستند و البته می‌دانیم تصمیم به بازگرداندن آن‌ها به توران چند روزی زمان می‌برد. همچنین بر اساس آنچه از سازمان محیط زیست منتشر شده می‌دانیم تغذیه این دو توله‌یوز که در حال حاضر در محیط‌بانی توران نگهداری می‌شوند شیر خشک مخصوص گربه‌سانان است و حفاظت و تغذیه آن‌ها کاملا با هماهنگی مشاورین ویژه انجام می‌گیرد. اما ماجرا خیلی زود سمت و سوی دیگری یافت. آن طور که کارشناسان حیات‌وحش به جام‌جم می‌گویند حالا باید شانس کمی برای بازگرداندن این دو توله‌یوز به طبیعت برایشان قائل باشیم، فارغ از این که از مادر این توله‌ها خبری نیست. آوردن آن‌ها به محیط‌های انسانی هم دلیل دیگری خواهد بود در پس‌زدن توله‌ها توسط مادر. چرا که به دلیل نگهداری چند روزه این توله‌ها توسط انسان با فرض پیداشدن مادر هم این توله‌ها از سوی او پس زده خواهند شد و شانسی برای زنده‌ماندن نخواهند داشت. مواجهه ابتدایی با خبر پیداشدن این توله‌ها مواجهه‌ای برآمده از خشنودی بود، اما با گذشت زمان کمی از این اتفاق نقد‌های بسیاری به عملکرد دو دهه اخیر سازمان محیط زیست در رابطه با آموزش جوامع محلی صورت گرفت. بسیاری از آن‌ها معتقد بودند که این سازمان طی ۲۰ سال اخیر همواره به آموزش چوپان‌ها در نحوه برخورد با حیات‌وحش تفاخر داشته در حالی که حالا مشخص شده این آموزش‌ها به درستی صورت نگرفته است. چرا که بهترین تصمیم در مواجهه با توله‌یوز‌ها در دشت‌های توران رهاکردن آن‌ها و ترک سریع محل بوده است. مرتضی پورمیرزایی، کارشناس حیات‌وحش و مدیرعامل انجمن حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در این رابطه، اما نظر متفاوتی دارد. او به جام‌جم می‌گوید: «چوپان‌های این منطقه مدام در حال تغییر هستند و درصد قابل توجهی از آن‌ها را اتباع افغانستانی شکل می‌دهند که به صورت فصلی در آن منطقه کار می‌کنند؛ بنابراین توجیه هرباره این افراد در رابطه با مواجهه با حیات‌وحش اساسا کار شدنی‌ای نیست». به نظر می‌رسد حالا پیروز دو همبازی دیگر هم پیدا کرده است، هر چند به دلیل تفاوت سنی این توله‌یوز‌ها با پیروز کنار هم قراردادن آن‌ها هم کاری غیرکارشناسانه‌است.

روزنامه جام جم