گیاهخواری یک امتیاز است نه پُز

در فیلم‌هایی دیده‌ایم که لاک‌پشت یا ماهی را زنده داخل آب‌جوش می‌اندازند و نیم‌پز می‌خورند. پارسال که این اطلاعات بیشتر از گذشته روی اینترنت منتشر شد یک نکته دیگر هم پررنگ‌تر از گذشته به چشم آمد؛ این‌که ایرانی‌ها یکی از معدود مردمی هستند که تمیزترین و سالم‌ترین غذاها را می‌خورند.

در ایران‌باستان، ۱۵ دی را به‌عنوان روز گیاهخواری جشن می‌گرفته‌اند تا به مردم یادآوری کنند که بهتر است به‌جای گوشتخواری از گیاهان تغذیه کنند.

این در شرایطی بوده که تقریبا در بیشتر کشورها مهارتی به‌نام آشپزی و آداب غذا خوردن وجود نداشته چه برسد به این‌که مردم آن کشورها آنقدر فهیم باشند که گیاهخواری را برای حفظ سلامت و حفاظت از محیط‌زیست ترویج کنند.

سبک زندگی در ایران در طول زمان تغییرات زیادی کرد. ما خیلی از مراسم و مناسک و آداب خود را رها کردیم و در مسیر حرکت از سنت به مدرنیته خوبی‌های زیادی را از دست دادیم.

فست‌ فود وارد سبک غذایی‌مان شد که کارشناسان تغذیه آن را بدترین اتفاق برای سلامت می‌دانند. ایرانی‌هایی که به خوردن مواد اولیه غذایی تازه معروف بودند به سمت مواد فریز شده رفتند یا به سمت غذاهایی رفتند که برای ماندگاری آنها از مواد نگهدارنده استفاده می‌شود که کلا ازبین‌برنده سلامتی است اما با همه اینها هنوز هم ایرانی‌ها پاک‌ترین و بهترین آشپزی را دارند.

این را سال گذشته که کووید ۱۹ با یک خوراکی غیرقابل باور به سراسر دنیا منتقل شد به همه ما یادآوری کرد. امروز در ایران‌باستان به‌نام روز گیاهخواری نام‌گذاری شده به همین مناسبت با سامان گلریز، سرآشپز معروف ایرانی هم‌صحبت شدم تا از مزایای گیاهخواری برایمان بگوید.

راهی برای آرام خوابیدن

گلریز همان اول صحبت می‌گوید: تا جایی که من می‌دانم مبنا و پایه اصلی آشپزی ایرانی، گیاهان بوده‌اند و مردم ایران بیشتر غذاهایی را می‌خوردند که شامل حبوبات و سبزیجات تازه بوده. در ایران هزاران نوع غذای مختلف و بسیار لذیذ و خوشمزه داریم که با گیاهان پخته می‌شود.

حالا کارشناسان و دانشمندان دنیا یادآوری می‌کنند که گوشتخواری هم به طبیعت آسیب می‌زند و هم به سلامتی. این را ایرانی‌ها در هزاران سال قبل می‌دانستند و به آن عمل می‌کردند.

آنها باور داشتند تا زمانی که با گیاهان می‌توان غذا پخت چرا باید جانداری را بی‌جان کرد و با گوشت آن غذا پخت.

هر منطقه ایران سبزیجات و گیاهان خاص خود را دارد که مخصوص همان منطقه است و مردم آنجا بدن و طبع‌شان به آن عادت دارد و با خوردن آنها سلامتی‌شان تامین می‌شود و آرامش بیشتری خواهند داشت.

در قدیم باور بیشتر مردم بر این بود که مردم اگر غذای محلی خود را بخورند بدنی سالم‌تر خواهند داشت و شب‌ها راحت‌تر می‌خوابند و قوی‌تر هم خواهند بود، چون طبیعت می‌داند که بدن آنها به چه چیزهای نیاز دارد.

من به‌شدت گیاهخواری را ترویج می‌کنم و از مدافعان آن هستم. آنهایی که گیاهخوارند می‌دانند که از چه نعمتی برخوردارند. گیاهخواری سبک زندگی است و ربطی به پرستیژ یا پز دادن یا اثبات این‌که من جور دیگر زندگی می‌کنم، ندارد. مثلا یک گوشتخوار از این سبک غذایی برای ادا و افاده استفاده نمی‌کند پس یک گیاهخوار واقعی هم این‌گونه رفتار نمی‌کند.

به نظرم باید تا جایی که می‌توانیم درباره فواید گیاهخواری صحبت و مردم را تشویق کنیم که از این سبک زندگی بهره ببرند اما برای این کار نه به خودنمایی نیازی است و نه به‌اجبار.

چه بخوریم، چه نخوریم

گلریز می‌گوید: به نظرم آشپزی ایرانی و غذاهای ما محجور مانده است. هر شهر و منطقه ایران از جنوب بگیر تا شمال و شرق و غرب غذای مخصوص خود را دارند که براثر بی‌توجهی به‌مرور ازیادرفته‌اند. مثلا آش‌های ایرانی بی‌نظیر است. ایرانی‌ها برای هر فصل آش مخصوص خود را داشته‌اند که آن را با حبوبات و سبزیجات تازه می‌پختند (به‌جز آش شله‌قلمکار که با گوشت پخته می‌شود). به نظرم پروتئینی که می‌توان با استفاده از حبوبات به‌دست آورد، خیلی بهتر از پروتئین حیوانی است اما سبک زندگی ما درگذر زمان تغییر کرد و آشپزی ایرانی که بر اساس پخت آرام و با صبر و حوصله بود، جایش را به غذاهای سریع (فست فود) و غذاهای آماده داد که کلا برای سلامت مضرند. الآن مردم به بهانه مشغله زیاد به سمت فست فود گرایش پیداکرده‌اند و این غذاها هم آنها را دچار استرس کرده هم‌فشار خون و هم بیماری‌های دیگر. من گوشتخواری را نکوهش نمی‌کنم اما تا جایی که تجربه و مطالعه من نشان می‌دهد گیاهخواری می‌تواند به‌اندازه گوشتخواری لذت‌بخش باشد اگر باورمان را نسبت به تغذیه تغییر دهیم. ما انواع کوکو را داریم که بسیار خوشمزه‌اند و انواع سالاد را می‌توانیم به‌عنوان پیش‌غذا یا حتی غذا استفاده کنیم. فقط لازم است اطلاعات‌مان را درباره غذاها بیشتر کنیم و بدانیم چرا غذا می‌خوریم. وقتی این را بدانیم بیشتر درباره آنچه می‌خوریم، تحقیق می‌کنیم و مراقبیم که چه بخوریم و چه نخوریم.

از سبزی‌خوردن غافل نشوید

با شیوع کرونا اوضاع اقتصادی نیز به‌هم ریخت و معیشت و امرار معاش دشوارتر از قبل شد. الآن عده‌ای می‌گویند به دلیل گرانی مردم نمی‌توانند گوشت قرمز یا مرغ بخورند. من کارشناس امور اقتصادی نیستم و دراین‌باره نظری ندارم اما به باور من مردم می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و گیاهخواری را تجربه کنند.

باور کنید هم سالم‌تر می‌مانند ، هم ویتامین و املاحی که بدن لازم دارد در دسترس قرار می‌گیرد و هم در پولشان صرفه‌جویی می‌کنند. من تأکید زیادی بر سبزی‌خوردن دارم و به مردم توصیه می‌کنم سبزی‌خوردن که شامل انواع سبزی‌های مفید است را از سفره خود حذف نکنند.

حبوبات را به سبد غذایی خود اضافه کرده و از پروتئین گیاهی استفاده کنند و تأثیر آن را در درازمدت در بدن خود ببینند.

ایران ما کشور میوه‌های مقوی و خوشمزه است. به‌جای پول دادن بابت گوشت، سوسیس، کالباس و انواع تن که معلوم نیست چی به چی هست خود را به خوردن میوه، سبزیجات، انواع سالاد و حبوبات عادت بدهیم.

به نظرم اگر سبک غذایی‌مان را به سمت گیاهخواری ببریم، کم‌کم آن‌قدر احساس خوب و سلامت و نشاط می‌کنیم که دیگر محال است آن را ترک کنیم.

همچنین در کنارش ورزش و پیاده‌رویی کنیم و آن‌وقت است که متوجه می‌شویم سالم زندگی کردن زیاد هم سخت نیست.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه جام جم