چرا این روزها فیس‌بوک را دوست نداریم؟

این روزها اما شرایط متفاوت است. در روزگار فراگیر شدن دیگر شبکه‌های اجتماعی، خبرها نشان از ریزش شدید مخاطبان دائمی فیس‌بوک در جهان دارد. اتفاقی که در کشور خودمان هم رخ داده و خیلی‌هایی که شاید در این شبکه اجتماعی حساب کاربری داشتند دیگر به سراغ آن نمی‌روند. اما چرا ستاره اقبال دستاورد مارک زاکربرگ افول کرد؟

این آمار را بدانید

فیس‌بوک سال2019 به عنوان محبوب‌ترین شبکه اجتماعی دنیا انتخاب شد که بیش از 2.5میلیارد کاربر داشت.

از این 2.5میلیارد، روزانه 1.4میلیارد به صورت روزانه از این رسانه استفاده می‌کردند. تا پایان ژانویه۲۰۲۰، تعداد کاربران فیس‌بوک در هند ۲۶۰میلیون نفر ثبت شد و آمریکا و اندونزی به‌ترتیب با ۱۸۰ و ۱۳۰میلیون کاربر، در رتبه دوم و سوم قرار داشتند.

برزیل،مکزیک، فیلیپین و ویتنام، تایلند، مصر، ترکیه و انگلیس در رتبه‌های بعدی قرار دارند. پس تا این لحظه این شبکه اجتماعی یکی از پرطرفدارترین رسانه‌های اجتماعی به لحاظ تعداد کاربر است. با این حال مدت زیادی است این رسانه با ریزش مخاطبان فعال روبه‌روست و میزان حضور هرروزه کاربران آن کم می‌شود.

وضعیت در آسیا

به گفته سرویس‌های خبری فیس‌بوک، هرچند کاربران این رسانه در کشورهای آسیایی ابتدای دوران کرونا روند افزایشی داشته‌اند و این روزها هم ریزش شدیدی در تعداد مخاطبان نداشته‌اند، اما میزان حضور دائمی و هر روزه‌شان در فیس‌بوک کمتر شده است؛ در حالی که سرویس‌های زیرمجموعه که شامل اینستاگرام، واتس‌اپ و خود فیس‌بوک می‌شوند، به‌طور کلی شاهد رشد کاربرانشان بوده‌اند.

طبق آمار، تعداد کاربران فعال روزانه در این سرویس‌ها به حدود 2.5میلیارد نفر در ماه سپتامبر رسیده است. همچنین از نظر درآمد نیز به‌نظر نمی‌رسد فیس‌بوک زیانی تجربه کرده باشد.

در سه‌ماهه سوم ۲۰۲0، فیس‌بوک توانسته است 21.4میلیارد دلار درآمدزایی کند که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۲۲درصدی نشان می‌دهد و جایگاه این شرکت را بالاتر از پیش‌بینی تحلیلگران قرار می‌دهد. از رقم یادشده، ۱۸میلیارد دلار از تبلیغات حاصل شده است.

انتظارش را داشتیم

فیس‌بوک در روزهای ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا، رشدی عجیب و بی‌سابقه را تجربه کرد؛ اتفاقی که برای دیگر شبکه‌های اجتماعی هم افتاد، با این حال اما براساس گزارش مالی سه‌ماهه سوم سال۲۰۲۰، نه‌تنها سرعت این روند افزایشی، کاهش پیدا کرده است، بلکه در مناطقی همچون آمریکا و کانادا که سودآورترین بازار فیس‌بوک را تشکیل می‌دهند، شاهد کاهش تعداد کاربران نسبت به سه‌ماهه پیشین هستیم.

اتفاقی که البته در بیانیه فیس‌بوک قابل انتظار توصیف شد و این غول شبکه‌های اجتماعی در بیانیه‌اش نوشت:«انتظار داریم این روند کاهشی در سه‌ماهه چهارم نیز ادامه داشته باشد و همچنان شاهد کاهش اندک یا تثبیت تعداد کاربران فعال روزانه و ماهانه در منطقه آمریکا و کانادا باشیم.»

هشتگ فیس‌بوک را حذف کنید

حدود دو سال قبل و پس از آن‌که مشخص شد کمبریج آنالیتیکا پس از مدت‌ها سوءاستفاده از داده‌های کاربران این شبکه اجتماعی، در نهایت از اطلاعات ۵۰میلیون نفر از آنها برای تاثیرگذاری روی نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آمریکا استفاده کرده است، موج شدیدی از انتقادات به سمت فیس‌بوک روانه شد و این شبکه اجتماعی در صدر اخباری با تیتر رسوایی قرار گرفت. تعداد زیادی از کاربران عقیده داشتند بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی دنیا در حفظ اطلاعات خصوصی آنها توانمند ظاهر نشده است. در همین راستا، عده‌ای با راه‌اندازی پویش‌های ضدفیس‌بوک و استفاده از هشتگ «فیس‌بوک را حذف کنید» تلاش کردند افراد بیشتری را با خود همراه کنند. جنجالی‌ترین فردی که توییتی با این هشتگ در صفحه شخصی خود منتشر کرد، برایان اکتون، یکی از دو بنیانگذار واتس‌اپ بود. این در حالی است که خریده شدن پیام‌رسان واتس‌اپ توسط فیس‌بوک در سال2010 باعث شد برایان اکتون اکنون به عنوان یکی از ثروتمندترین مردان دنیا شناخته شود.

وضعیت در ایران

شبکه اجتماعی فیس‌بوک در ایران فیلتر است. بارها بحث برداشتن فیلتر این رسانه مطرح شد اما به سرانجامی نرسید. با این حال برخلاف قبل، امروزه این رسانه در ایران مانند قبل، طرفداران پر و پاقرص و دائمی ندارد. منظور مشخصا افرادی است که به این شبکه مانند قبل اعتیاد داشته باشند یا به صورت دائم به آن سر بزنند. مهم‌ترین دلیل این اتفاق، احتمالا بروز و ظهور دیگر شبکه‌های اجتماعی باشد که البته آنها هم زیرمجموعه فیس‌بوک هستند. اینستاگرام یکی از مهم‌ترین آنهاست که فیلتر هم نیست و همگان می‌توانند از آن استفاده کنند، هرچند کاربری این دو رسانه کاملا متفاوت باشد.

چون توییتر روی بورس است

یکی از مهم‌ترین دلایل کمتر سرزدن کاربران به فیس‌بوک، حضور آنها در توییتر است. آمار جدید نشان می‌دهد این روزها خیلی‌ها از جمله برخی ایرانیان، بیشتر وقت خود را در توییتر می‌گذرانند و دیگر خبری از شور و هیجان برای حضور در فیس‌بوک ندارند. همان‌طور که سیاستمداران و سلبریتی‌ها، این روزها حرف‌های مهم خود را توییت می‌کنند و واکنش‌های بسیاری می‌گیرند. این در حالی است که تا چند سال پیش فیس‌بوک مهم‌ترین رسانه برای بیان حرف‌های مهم سیاستمداران بود.

پررنگ‌تر شدن با انتخابات آمریکا

طبق آمار، در انتخابات چهار سال قبل آمریکا، منبع اولیه جوانان آمریکایی برای کسب اطلاعات درست در مورد انتخابات، فیس‌بوک بود. حالا با گذشت چهار سال، این‌طور نیست و سایت‌های خبری، توییتر و اینستاگرام نقش اصلی را بازی می‌کنند.

با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد شبکه اجتماعی فیس‌بوک به سبب التهابات و هیجان این روزهای انتخابات آمریکا، دوباره مورد توجه بیشتر کاربران قرار گرفته است. زاکربرگ اعلام کرده بود جلوی مداخله خارجی‌ها را در انتخابات گرفته است و اجازه گذاشتن هر استاتوسی را نمی‌دهد، روی استاتوس رسانه‌های دولتی برچسب‌گذاری کرده‌اند تا از صحت آن مطمئن شوند، همچنین این رسانه حساب جعلی طرفداران ترامپ را مسدود کرد، پست ترامپ در خصوص ویروس کرونا را حذف کرد و حتی محکوم به حمایت از جو بایدن هم شد. اتفاقی که تعداد کمی از کاربران جهانی فیس‌بوک را به این چک کردن همه روزه اخبار در فیس‌بوک ترغیب کرد، کاربرانی که البته آسیایی نبودند.

فیس‌بوک حذف شدنی نیست

با تمام این مسائل اما باید دقت کرد فیس‌بوک با داشتن بیش از دومیلیارد کاربر در سراسر جهان، هنوز محبوب‌ترین شبکه اجتماعی شناخته می‌شود.

بسیاری از کاربران، از آن به عنوان بستری به منظور برقراری ارتباط با دوستان و اعضای خانواده بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های جغرافیایی استفاده می‌کنند و این شبکه هنوز به واقعی‌تر شدن روابط مجازی کمک بسیاری می‌کند.

همچنین فیس‌بوک باعث شده هیچ کاربری روز تولد دوستانش را فراموش نکند و حتی اگر مدت زمان بسیاری باشد که به این شبکه سری نزده باشید اما می‌توانید نوتیفیکیشن‌هایش را در ایمیل خود ببینید و تولد دوستانتان را تبریک بگویید. اما برخی معتقدند فیس‌بوک حذف شدنی نیست.

این حرفی است که سوفیا نابل، استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گوید. او در کتاب خود با نام الگوریتم سرکوب نوشت:« برای بسیاری از مردم، فیس‌بوک یک دروازه بسیار مهم به اینترنت محسوب می‌شود. در واقع برای تعداد زیادی، فیس‌بوک تنها چیزی است که از اینترنت می‌دانند. نقش این شبکه اجتماعی در ارتباطات و ایجاد جوامع مجازی تازه غیرقابل چشم‌پوشی است و هیچ‌کس نمی‌تواند این رسانه و نقش‌اش را نادیده بگیرد یا قدمی برای کمتر دیده شدن آن بردارد. »

یگانه عصاری - رسانه / روزنامه جام جم