ساکنان همیشگی قرنطینه

در ادامه به مناسبت روز جهانی ایدز با تعدادی از افراد مبتلا به این ویروس گپ زده‌ایم، افرادی که دل پری از رفتار نادرست برخی شهروندان داشته و از نبود امکانات بهداشتی مخصوص گلایه دارند. نکته دیگر اینکه برخلاف باور عموم آنها برخلاف بیماری‌شان مانند افراد عادی دربرابر کرونا مقاومت می‌کنند این مساله را پروین افسر کازرونی، رئیس اداره پیشگیری از ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت نیز در گفت‌وگو با ما تایید می‌کند و از این می‌گوید که در 6ماهه اول امسال انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از طریق اعتیاد، 23درصد و ‌از طریق رابطه جنسی حدود 50درصد برآورد شده است. با این حال کارشناسان تاکید می‌کنند در روزگاری که شیوع کرونا شرایط را برای زندگی دشوار کرده است، نباید از رنج افراد مبتلا به بیماری ایدز غافل شد، چراکه برخی رفتارهای نادرست سبب‌شده آنها پیش از شیوع کرونا نیز طعم تلخ قرنطینه را بچشند.

درددل کسانی که به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اند، زیاد است. فرقی ندارد که آنها به چه دلیلی به ویروس مبتلا شده‌اند؛ از راه رفتارهای پرخطر، از راه سرنگ آلوده و اعتیاد یا تزریق خون آلوده. مهم این است که ویروسی در بدن آنهاست که می‌توانند با وجود آن مانند شهروندان عادی به زندگی خود‌‌ ادامه بدهند.

همه مردم اما به آنها این طور نگاه نمی‌کنند. دغدغه بسیاری از کسانی که به بیماری ایدز مبتلا شده‌اند، همین است. خانم نادری، یکی از کسانی است که از برخورد جامعه با افراد دچار این ویروس ناراحت است و می‌گوید که قربانی اچ‌آی‌وی است و ویروس از همسر مبتلایش به او سرایت کرده است. اتفاقی که بعد از رخ‌دادن باعث جدایی او از همسرش شده است. خانم نادری می‌گوید: «تحمل فشار روحی و روانی ناشی از این بیماری برای خانم ها خیلی زیاد است.»

آن‌طور که او می‌گوید فاصله‌گرفتن افراد جامعه با آنها هم به فشارهای روحی و روانی این بیماران اضافه می‌کند.

به گفته وی، بسیاری از خانم‌ها خود قربانی هستند و به خاطر ناآگاهی نمی‌دانند که بیمار شده‌اند و بعد از این که متوجه می‌شوند، ترجیح می‌دهند، تنها زندگی کنند و مشکلات از همین جا شروع می‌شود.
فشار روحی ناشی از ابتلا به ویروس و مشکلات مالی حتی سبب می‌شود تعداد اندکی از مبتلایان تن‌فروشی کنند‌؛ اتفاقی که به نظر کارشناسان خیلی هم خطرناک است و باعث می‌شود افراد بیشتری در جامعه به این بیماری مبتلا شوند.

این درحالی است که با حمایت سازمان‌ها و ارگان‌ها می‌شود، مانع این اتفاق تلخ شد.

شغلی که خاطره شد

‌برای محمد هم که گرفتار ویروس اچ‌آی‌وی شده مشکلات مالی و اشتغال اهمیت زیادی دارد. او می‌گوید: «من تا چند وقت پیش در یک کارگاه کار می‌کردم، اما بعد از این که رئیسم متوجه شد به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا هستم، مرا اخراج کرد.»

نکته اینجاست که‌‌‌ محمد تمام پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کرد، اما مدیر او نتوانست با این موضوع کنار بیاید. حالا محمد مانده و خانواده‌ای که باید هزینه‌های زندگی آن را تامین کند و شغل ثابتی که وجود ندارد.

رفتار غیردوستانه

برای افرادی که به این ویروس مبتلا شده‌اند، مراکز مخصوصی وجود دارد که با مراجعه به آنجا، دارو می‌گیرند، مشاوره می‌شوند و حتی تست می‌دهند؛ البته در این مراکز از خدمات بهداشتی و درمانی نیز استفاده می‌کنند، اما کسانی که به ویروس اچ‌آی‌وی دچار هستند، هنوز با مشکلات بهداشتی زیادی مواجه‌اند. آمنه یکی از این افراد است.

او از این که مراکز بهداشت و درمان به او رایگان خدمات می‌دهند، خوشحال است، اما وی از این که این مراکز در محلی نزدیک به مراکز دیگر قرار دارد و ممکن است دوستان، آشنایان یا اعضای خانواده‌اش او را ببینند كه به این مراكز رفت و آمد دارد، ناراحت است، آمنه می‌گوید: «بهتر است كه مراكزی كه برای بیماران مبتلا به ایدز ایجاد می‌شود در محلی ساخته شود كه رفت و آمد به آنجا سبب جلب توجه نشود‌.»

این اما تنها ناراحتی آمنه نیست، او از برخورد نامناسب برخی اعضای كادر درمان نیز در عذاب است و از این‌كه در زمان وضع حمل فرزندش با او مانند افراد خطاكار رفتار شده، ناراحت است.

آن‌طور كه او می‌گوید كادر درمان باید بهتر از سایر افراد جامعه بدانند‌ كه این ویروس با تماس معمولی منتقل نمی‌شود.

آمنه می‌افزاید: در زمان وضع حمل برخورد نامناسبی با من شد‌. حال این‌كه فرزند من سالم به دنیا آمد‌.
‌این شخص مبتلا به ایدز ادامه می‌دهد‌ او هم می‌تواند مانند افراد دیگر جامعه زندگی كند.

آن‌طور كه او می‌گوید حتی مدتی پیش به‌ كرونا مبتلا شده است، اما توانسته این بیماری را نیز شكست دهد‌.

سازمان‌های مردم نهاد خاموش

برای سینا نیز كه چند سال است به ویروس اچ‌آی‌وی دچار شده هنوز نكات نگران‌كننده‌ای وجود دارد. او هم نحوه ارائه خدمات پزشكی و بهداشتی را مهم می‌داند و می‌گوید كه در كشور، دو تا سه مركز دندانپزشكی و آزمایشگاه وجود دارد و همه كسانی كه به ویروس مبتلا هستند، از همه جای كشور، می‌توانند به این مراكز مراجعه كنند.

وقت گرفتن از یك مركز دندانپزشكی مخصوص مبتلایان به اچ‌آی‌وی اما زمانبر است و حتی گاهی تا یك‌سال طول می‌كشد. او به ما می‌گوید: «به خاطر همین است كه بسیاری از افراد گرفتار بیماری ایدز دندان‌های خرابی دارند یا بیماری‌های دیگرشان به‌موقع درمان نمی‌شود.»

آن‌طور كه سینا توضیح می‌دهد بسیاری از مبتلایان به ایدز با توجه به این مشكلات می‌خواهند از خدمات دیگر مراكز درمانی نیز استفاده كنند‌، اما آن‌طور كه باید از آنها حمایت نمی‌شود.

او از انفعال بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد كه با هدف كمك به مبتلایان به اچ‌آی‌وی ایجاد شده‌اند، می‌گوید و ادامه می‌دهد:‌ تا حدود هفت سال پیش‌ این سازمان‌های مردم‌نهاد كمك حال خوبی برای بیماران بودند و در حل مشكلاتی مانند درمان، آزمایش و حتی اشتغال برای آنها تلاش می‌كردند‌، اما این روزها تعداد انگشت‌شماری از سازمان‌های مردم‌نهاد از مبتلایان به بیماری ایدز حمایت می‌كنند.

كرونا حریف آنها نیست

اولین سؤالی كه این روزها در مورد افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی بیشتر مطرح می‌شود، احتمال بیشتر ابتلای آنها به ویروس كروناست‌. اما افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی كه به ویروس كرونا‌ مبتلا شده‌اند، معتقدند كه مشكل جدی آنها را تهدید نمی‌كند. نكته‌ای كه پروین افسر كازرونی، رئیس اداره كنترل و پیشگیری از ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت و درمان هم در گفت‌وگو با ما آن را تایید می‌كند. هرچند كه وزارت بهداشت و درمان هنوز آمار دقیقی از تعداد ابتلا و مرگ و میر ناشی از كرونا در افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی ندارد و این آمار در حال تهیه است، اما كازرونی به ما می‌گوید: «تعداد ابتلا یا شدت ابتلا به كرونا در افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی با افراد عادی تفاوت چندانی ندارد.»

او می‌گوید كه بعد از شیوع ویروس كرونا در كشور، بلافاصله پروتكل‌هایی را تنظیم كردند و دستورالعمل‌ های لازم برای ارائه خدمات به افراد مبتلا به ویروس را ارائه داده‌اند؛ دستورالعمل‌هایی مانند این كه افراد برای مشاوره و دارو با فاصله بیشتری به مراكز، مراجعه كنند، دارو برای زمان طولانی‌تری در اختیار داشته باشند و كارشناسان به صورت مجازی و تلفنی با آنها در ارتباط باشند.

بر اساس این پروتكل‌ها، نكات مهم پیشگیری از كرونا به افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی آموزش داده شد و ‌‌واكسن آنفلوآنزا نیز در اختیار آنها قرار گرفت. كازرونی معتقد است كه این اقدامات باعث شده است كه میزان ابتلا‌ به كرونا و شدت بیماری در افرادی كه با اچ‌آی‌وی زندگی می‌كنند، تفاوت چندانی با بقیه افراد جامعه نداشته باشد.

او می‌گوید كه در ماه‌های سوم و چهارم شیوع كرونا وضعیت مبتلایان از طریق پرسشنامه بین‌المللی بررسی شد كه نتایج آن نشان می‌دهد كه 97 درصد مبتلایان دارو را حداقل برای یك ماه آینده در دسترس داشته‌اند. در حال حاضر هم مطالعه كشوری گسترده‌ای درخصوص تعیین شیوع بیماری كرونا در افرادی كه با اچ‌آی‌وی زندگی می‌كنند، خانواده آنها و كاركنان مراكز مراقبت و درمان در حال انجام است؛ نتایج این مطالعه مشخص می‌كند، آیا افرادی كه به اچ‌آی‌وی مبتلا شده اند‌ بیشتر در معرض خطر ابتلا به كرونا قرار دارند یا خیر.

بیماریابی ادامه دارد

مساله دیگری كه این روزها ذهن‌های زیادی را درگیر كرده این است كه با توجه به شرایطی كه كرونا در جامعه ایجاد كرده است، شناسایی افراد مبتلا به بیماری ایدز چگونه دنبال می‌شود‌؟ كازرونی، رئیس اداره كنترل و پیشگیری از ایدز می‌گوید كه سیستم بیماریابی همچنان كار خود را انجام می‌دهد. هرچند كه در ابتدای سال، تامین كیت‌های تشخیصی ویروس، به دلیل تحریم و شیوع کرونا، با تاخیر انجام شد ولی در حال حاضر کیت‌ها تهیه و توزیع شده است و برنامه‌ریزی‌های متنوعی انجام گرفته تا مراکز و تیم‌های سیار با وجود محدودیت‌هایی که ویروس کرونا ایجاد کرده است، به کار خودشان ادامه دهند.

خطر برچسب‌زدن

هرچند در مراکز ارائه خدمات تشخیص، مراقبت و درمان افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی با رعایت رازداری و محرمانگی خدمات مشاوره، آزمایش و درمان ارائه می‌شود. به دلیل وجود دغدغه طرد شدن از جامعه، مدرسه و محل کار هنوز بسیاری از افرادی که احتمال می‌دهند در معرض ابتلا به ویروس قرار گرفته‌اند به این مراکز مراجعه نمی‌کنند.

کازرونی، رئیس اداره کنترل و پیشگیری از ایدز می‌گوید: «از زمان ورود ویروس به بدن، تا مدت چند سال فرد بدون علامت است و این ویروس هم به‌تدریج به سیستم ایمنی بدن آسیب وارد می‌کند.» اما اگر ابتلا به ویروس زود تشخیص داده شود و فرد تحت درمان قرار بگیرد، تاثیرات ویروس بر بدن کاهش پیدا می‌کند و فرد مبتلا می‌تواند به‌راحتی به زندگی خود ادامه دهد.

او می‌گوید در صورتی که داروها به‌موقع مصرف شود‌ بیماری مهار خواهد شد و‌ افراد مبتلا می‌توانند مانند افراد عادی زندگی کنند. اما‌‌ ترس غیرمنطقی برخی افراد و برچسب‌زنی به مبتلایان سبب می‌شود آنها به مراکز وزارت بهداشت کمتر مراجعه کنند‌. کازرونی می‌گوید: «پنجمین برنامه ملی استراتژیک پیشگیری و کنترل اچ‌آی‌وی شامل 12 استراتژی است.

برنامه‌ای که به گفته او 23 ارگان، سازمان، بخش و نهاد در این برنامه ملی متعهد به اجرای پیشگیری و ارائه آموزش شده‌اند.»

یکی از استراتژی‌های کلیدی، آموزش و اطلاع‌رسانی است که به گفته کازرونی، در برنامه‌های قبلی، سازمان‌ها و نهادهای متولی آموزش و اطلاع‌رسانی مشارکت فعال نداشته‌اند، هرچند که او امیدوار است در پنجمین برنامه ملی استراتژیک پیشگیری از ویروس اچ‌آی‌وی، شاهد مشارکت فعال این سازمان‌ها و همچنین مشارکت فعال افراد و گروه‌های مختلف جامعه در این برنامه باشیم.

آخرین آمار مبتلایان به ایدز در ایران

رئیس اداره کنترل و پیشگیری از ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت می‌گوید، برآورد می‌شود حدود 60هزار نفر در ایران به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلاباشند. به گفته او، در این بین حدود 22هزار و 400 نفر از افراد از ابتلای خود آگاهند، یعنی حدود 37 درصد از مبتلایان.

آن‌طور که کازرونی می‌گوید از کل افراد مبتلا که شناسایی شده‌اند 59 درصد به دلیل اعتیاد و 23 درصد نیز از طریق رابطه جنسی به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اند.

‌ او با اشاره به این‌که‌ در سال‌های اخیر، انتقال از طریق رابطه جنسی افزایش یافته است، می‌گوید: در شش‌ماهه اول سال، انتقال از طریق اعتیاد، 23درصد و انتقال از طریق رابطه جنسی حدود 50درصد بوده است. در بین افراد آلوده به ویروس نیز، 18درصد زن و 82درصد مرد هستند.

آن‌طور که کازرونی می‌گوید در سال‌های اخیر درصد زنان مبتلا در موارد جدیدتشخیص‌داده‌شده، افزایش یافته و 30درصد موارد جدید در شش‌ماهه اول سال 99، زنان بوده‌اند. البته درصد عمده آنها به دلیل این‌که همسرشان از ابتلای خود آگاه نبوده، تحت مراقبت و درمان قرار نگرفته و ویروس به خانم‌ها منتقل شده است. حدود 50درصد از افرادی که ابتلایشان تشخیص داده شده است نیز در رده سنی بین 20 تا 35 سال
قرار دارند.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم