خون‌نوشته روی موج

بار دیگر نادر
شاید اگر او به عنوان شهید شاخص سال بسیج در سال 94 معرفی نمی‌شد کمتر کسی امروز نام شهید نادر مهدوی را شنیده بود. این کتاب با تکیه بر منابع مستند روایتی مکتوب از تولد تا شهادت شهید مهدوی را به خواننده عرضه کرده است. نویسنده با استفاده از خاطرات اطرافیان شهید تلاش کرده زندگینامه مستندی از زندگی شهید مهدوی ارائه کند. نادر مهدوی در خرداد ۴۲ در شهرستان دشتی بوشهر به دنیا آمد. نام پیشین او حسین بسریا بود. مهدوی از سال‌های اولیه تشکیل سپاه پاسداران وارد این نهاد شد و پس از خدمت در سپاه اهواز و جم به فرماندهی عملیات سپاه خارک رسید و سال 66 در جریان نبرد دریایی با آمریکایی‌ها در خلیج فارس به شهادت رسید. این کتاب از حیث روایت مکتوب یکی از شهدای جنگ‌های خلیج فارس، اثری مهم و کلیدی محسوب می‌شود.

جنگ نفت‌کش‌ها

گرچه کتاب‌های مصور از گذشته دور در تاریخ کتابت ایران وجود داشته، اما شیوه نوین آن با نام «کمیک استریپ» در کشور ما همچنان تا حدی ناآشناست و شاید گرایشی تازه باشد. اگر این نوع کتاب‌ها بتوانند به درستی فرهنگ حاکم بر دوران دفاع مقدس را به تصویر بکشند، افراد جامعه از سردرگمی‌هایی که کتاب‌های پرتعداد خارجی ایجاد می‌کنند، رهایی خواهند یافت. در واقع با روایت تصویری می‌توان بر شفافیت روایت ذهنی مخاطب اضافه کرد و این کتاب یکی از آن آثاری است که می‌تواند در این پازل نقش داشته باشد. این اثر که حسن ودود آن را نوشته با تصویرگری فرهاد مفوز برای مخاطب نوجوان آماده شده تا روایتی عینی‌تر به او ارائه کند.

روزگاران 18

این اثر را باید کتابی دانست که روایت‌هایی از خاطرات فرماندهان از جنگ‌های دریایی در آن کنار هم گرد آمده‌اند؛ روایت‌هایی که هرکدام در موقعیت خود در حکم تک‌مضراب‌هایی است که خواننده را می‌تواند برای لحظاتی در موقعیت روایت قرار دهد. شاید این کتاب و نمونه‌های مشابه دردی دوا نکند و در روزگاری که نبرد روایت‌های سخت داغ است اثری نداشته باشد ولی می‌تواند جرقه‌هایی را در ذهن پرسشگر مخاطب فعال ایجاد کند تا خود سراغ روایت‌های اصلی و کلان از نبردهای دریایی در روزهای دفاع مقدس برود. این کتاب که حامد انتظام آن را تدوین کرده از سوی نشر روایت فتح در مجموعه روزگاران منتشر شده است.
در همین مجموعه کتاب دیگری که بیستمین کتاب در این سری است با زیرعنوان «خلیج‌فارس» منتشر شده که آن نیز دربردارنده روایت‌هایی از خلیج فارس در روزهای جنگ تحمیلی است.

تکاوران نیروی دریایی در ‌خرمشهر
این کتاب خاطرات ناخدا یکم هوشنگ صمدی، فرمانده گردان تکاوران در خرمشهر به کوشش سیدقاسم یاحسینی است. این اثر یکی از نمونه‌هایی است که تاریخ دفاع مقدس را به خوبی بیان می‌کند و مخاطب را در حال و هوای آن روزگار قرار می‌دهد. البته تاریخ از زاویه یک فرمانده ارتش آن هم در گردان تکاوران نیروی دریایی. صمدی، فرمانده گردان تکاوران نیروی دریایی ارتش است که پیش از انقلاب دوره‌های تکاوری و سایر دوره‌های آموزشی را گذرانده و در روزهای تجاوز نیروهای دشمن بعثی به خرمشهر اعزام می‌شود تا در برابر دشمن از شهر دفاع کند. وی به همراه گردان تکاوران، سپاه و نیروهای مردمی مردانه و شاید گاهی با دست خالی در برابر دشمن ایستادند و حماسه خلق کردند و نام خود را در دفتر مقاومت خرمشهر به ثبت رساندند. او در شرایطی وارد شهر می‌شود که 31 شهریور آماده تسویه‌حساب و بازنشستگی است ولی وقتی خبر آغاز حمله عراق را می‌شنود از بازنشستگی انصراف داده و با نیروهای خود به خرمشهر اعزام می‌شود. این کتاب خواننده را در معرض تصویری دیده نشده از حضور یک یگان دریایی در جنگ شهری قرار می‌دهد.

موج سرخ
برای کسانی که اهل مطالعه تاریخ هستند نام جعفر شیرعلی‌نیا، آشناست و آنهایی که در حوزه جنگ تحمیلی و دفاع مقدس مطالعاتی دارند دیگر نمی‌توانند از شیرعلی‌نیا به سادگی گذر کنند. او در این کتاب با استفاده از قالب گزارش، دست به روایت حوادث دریایی جمهوری اسلامی در طول سال‌های دفاع مقدس زده و تحلیلی از موقعیت این رویدادها را در قالب این کتاب برای خواننده‌اش کنار هم قرار داده است.
شیرعلی‌نیا از تاریخ و پیشینه این پهنه آبی آغاز کرده و دست خواننده‌اش را گرفته و با خود به روزهای هشت سال دفاع مقدس آورده است. نبرد با آمریکایی‌ها یکی از فصل‌های اصلی این کتاب است که با عنوان «نبرد برگزیده» در فصل چهارم خودنمایی می‌کند. از آنجا که این منطقه گذرگاه اصلی نفت جهان است درگیری و نبرد در آن بی‌شک پای کشورهای دیگر را نیز به آن باز می‌کند و بر همین اساس آمریکایی‌ها یکی از طرف‌های درگیر در طول جنگ‌های خلیج فارس بودند. شیرعلی‌نیا برای این کتاب از منابع مکتوب و مصاحبه با فرماندهان جنگ استفاده کرده و از حدود 80 عنوان کتاب و مقالات نشریات، روزنامه‌ها و مصاحبه بهره برده است.

مصطفی وثوق‌کیا

روزنامه‌نگار