عبور غبار از عراق

روز گذشته عادل عبدالمهدی دستور لغو ممنوعیت آمد و شد در بغداد و برخی استان‌های جنوبی را از ساعت 5صبح صادر کرد. به همین دلیل ترس و نگرانی عمیقی از این مناطق برداشته شد و مردم به صورت عادی در خیابان‌ها رفت و آمد می‌کردند. در پی آن سه پل از پنج پلی که به مرکز بغداد منتهی می‌شد باز شدند تا رفت و آمدها روان‌تر باشد. البته هنوز پل التحریر و السنک که مرکز بغداد را به منطقه الخضرا (سبز) مرتبط می‌سازد بسته ‌است. همچنین کمیسیون حقوق بشر عراق وابسته به دولت، دیروز تعداد کشته‌ها را ۹۳ نفر و زخمی‌ها را ۴۰۰۰ نفر برآورد کرد. این آمار در برخی از منابع خبری تا صد کشته نیز ذکر شد.
گفت‌وگو با معترضان
همزمان محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق نشستی اضطراری را با رهبران گروه‌های مخالف در عراق برگزار کرد. الحلبوسی در این دیدار با نمایندگان تظاهرکنندگان به بررسی خواسته‌های مشروع آنها و راه‌های پاسخگویی به آنها طبق قانون پرداخت. منابع خبری عراق گزارش دادند که رئیس پارلمان به معترضان گفته است هرچند دولت تلاش می‌کند مشکلات آنها را برطرف سازد، اما انتظار یک راه‌حل جادویی و فوری را نباید داشته باشند. خبر دیگر این‌که دفتر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق دیروز از صدور تصمیماتی از سوی شورای مبارزه با فساد درباره خواسته‌های مردمی و ابطال اتهامات وارده علیه وزیر بهداشت خبر داد. برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق نیز در دیدار با عادل عبدالمهدی بر بازخواست کسانی که از خشونت استفاده کردند و نیز بر حفظ سلامت و امنیت تظاهرکنندگان تاکید کرد. نخست وزیر عراق طی سخنانی از مرجعیت دینی تشکر کرد و گفت: مرجعیت دینی بار دیگر ثابت کرد قوت قلب و مشعلی است که مسیر هدایتگری را در روزهای دشوار روشن می‌کند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز ضمن پیامی از تمامی عراقی‌ها خواست حداکثر میزان خویشتنداری را از خود نشان دهند. اتحادیه عرب نیز با صدور بیانیه‌ای نسبت به ناآرامی‌های عراق ابراز نگرانی کرده و خواستار گفت‌وگوهای جدی برای از بین بردن عللی شد که ناآرامی‌ها به خاطر آن شکل گرفته است.
بازداشت خرابکارها
همزمان با این تحولات، جلیل الربیعی، فرمانده عملیات بغداد از بازداشت چند نفر از خرابکاران در میان معترضان عراقی خبر داد. وی گفت آنها کوکتل مولوتف در اختیار داشته و قصد استفاده از آن در جریان تظاهرات را داشته‌اند. وی در حضور شیوخ عشایر الکرخ گفت: مأموریت ما حفاظت از معترضان است و هیچ ارتباطی با مشکلات بلوک‌های سیاسی نداریم. فرمانده عملیات بغداد افزود: امنیت در بغداد کنترل شده است و نباید در این شهر هرج و مرج ایجاد شود. این مقام عراقی از عشایر این کشور نیز خواست که با نیروهای امنیتی همکاری کرده و مانع هرگونه تجاوز شوند. در این میان ماجرای یک تک‌تیرانداز عراقی موضوع داغ رسانه‌ها شده است. تحسین الخفاجی، سخنگوی وزارت دفاع عراق می‌گوید در جریان اعتراضات برخی اشخاص نقاب داشتند و به سوی نیروهای امنیتی و معترضان شلیک کردند. همچنین منابع امنیتی بلند پایه تاکید کردند که تک‌تیراندازان ناشناس به صورت گسترده‌ای در مناطق مختلف پایتخت منتشر شده بودند. گفته می‌شود سفارت آمریکا و کنسولگری عربستان از کارفرمایان اصلی این اشخاص بوده و آنها را برای این امر اجیر کرده‌اند تا آشوب و نا‌امنی در این کشور ادامه یابد. این منابع تاکید کردند که شماری از تک‌تیراندازانی که بازداشت شده‌اند اعتراف کردند که سفارت آمریکا و کنسولگری عربستان آنها را اجیر کرده‌اند تا تظاهرات مسالمت‌آمیز را در عراق به خشونت بکشند.
ساز ناکوک
در این میان مقتدی صدر، رهبر جریان صدر با صدور بیانیه‌ای از دولت عادل عبدالمهدی خواست از مقام خود استعفا کرده و بکوشد تا در کشور یک انتخابات زودهنگام زیر نظر سازمان ملل متحد برگزار شود. در همین رابطه حیدر العبادی، رئیس ائتلاف النصر و نخست‌وزیر سابق عراق نیز خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام و تشکیل دولت قانونی شد. مقتدی صدر روز جمعه نیز از نمایندگان ائتلاف خود (سائرون) خواسته بود تا زمان برآورده شدن خواست معترضان فعالیت خود را در پارلمان تعلیق کنند. برخی از ناظران با توجه به اوضاع کنونی عراق می‌گویند نیازی به برگزاری انتخابات زودهنگام نیست و مقامات سیاسی این کشور به جای ملتهب کردن اوضاع بهتر است همه تلاش خود را صرف آرام‌سازی اوضاع کنند.
تظاهرات و اعتراض خیابانی استان‌های بغداد، نجف، کربلا، ذی‌قار، میسان، بابل و بصره، از روز 9 مهر (اول اکتبر) آغاز شد. از گزارش‌های متعدد رسانه‌های عراقی و همچنین شعارهایی که معترضان در تظاهرات سر می‌دهند، روشن است که خواست اصلی آنان رفع مشکلات اقتصادی و در وهله دوم، مبارزه با فساد سیاسی است. اما برخی عناصر فرصت‌طلب و وابسته به بیگانه از این موقعیت سوء‌استفاده و تلاش کردند اعتراضات را به سمت نیروهای حشد الشعبی عراق سوق دهند. آنها در نظر داشتند در آستانه برگزاری اربعین حسینی اوضاع کربلا و نجف را به شکلی نا‌آرام جلوه دهند که امسال راهپیمایی عظیم اربعین برگزار نشود.
فتنه سعودی - آمریکایی
روزنامه الاخبار چاپ لبنان در گزارشی با عنوان «آشوب در عراق: واشنگتن به فتنه لبخند می‌زند» تظاهرات‌ خشونت‌آمیز در برخی شهرهای عراق را تکرار سناریوی فتنه‌ای دانست که توسط آمریکا کلید خورده است. در این گزارش آمده است: شهرهای عراق چند روزی است شاهد تظاهرات جوانانی است که خواسته‌هایشان بر حق است، اما از رهبری مشخص برای مدیریت اعتراضات‌شان برخوردار نیستند. از همین رو این سوال مطرح می‌شود که واقعا چه کسی مردم را برای ریختن به خیابان‌ها تحریک کرده است و در حال حاضر به دنبال چه هستند. به نوشته این روزنامه «هدف از اعتراضات عراق، به فراموشی سپردن حمله به آرامکو و شکست در نجران و منحرف کردن نگاه‌ها به سمت سرکوب تظاهر‌کنندگان توسط عبدالمهدی بود». مهر نیز از زبان یک کارشناس خود نوشت: «حضور افراد مرتبط به بعث و آمریکا مانند احمد الحلو در این موج اعتراضات قابل تامل بود. رغد، دختر صدام نیز با توییت‌های خود به دنبال تحریک بعثی‌ها بود. نقش عربستان نیز بسیار پررنگ بود، به طوری که شبکه‌های بدنام وابسته به عربستان همچون العربیه و الحدث به‌شدت به دنبال فتنه‌انگیزی بودند، اما سرانجام اقدام بجا و خوب همه گروه‌های اصلی شیعه عراق و گروه‌های مقاومت و تاکید بر این‌که خواست معترضان بحق است، اما نباید از این ماجرا کسانی سوء‌استفاده کنند، چشمان فتنه را کور کرد و اوضاع را به سمت آرامش برد.»

علی باقری

بین‌الملل