آفت نرخ تضمینی به جان گندم

چرا به‌رغم سه سال خودکفایی گندم واردکننده می‌شویم؟
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران گفت: نرخ 2200 تومانی خرید تضمینی گندم دولت را مجبور به واردات گسترده گندم با قیمت دو برابر خواهد کرد و دولت مجبور خواهد شد کسری گندم خود را با کیلویی حداقل 4000 تومان خریداری کند. نرخ پایین از چند جهت باعث کاهش خرید دولتی می‌شود؛ نخست این‌که کشاورزان به سمت کشت‌های دیگری می‌روند و سطح کشت گندم در کشور کمتر می‌شود، دوم این‌که کشاورزان گندم تولیدی خود را به دولت نمی‌دهند و از آنجا که جو و سبوس قیمت بالاتری نسبت به گندم دارد ترجیح می‌دهند به جای دولت به دام‌هایشان بدهند، سوم این‌که دلال‌ها آن را به کشورهای دیگر قاچاق خواهند کرد و چهارم، کشاورز انبار می‌کند و منتظر می‌ماند تا قیمت‌ها بالاتر برود و پنجم کارخانه‌های آرد و صنایع مستقیم از کشاورز خریداری کرده و به انبارهای دولتی نمی‌رود.

پرداخت با تاخیر پول گندم درآمد را به جیب دلال ریخت
امسال نیز کارخانه‌ها گندم کشاورزان را با قیمت پایین‌تری خریداری کردند یک کارخانه‌دار اهل اردبیل که کارخانه ماکارونی در شهرستان سراب دارد به فارس گفته که 7 تن گندم را 150 تومان زیر قیمت خرید دولتی اما به قیمت نقد خریداری و یک میلیارد تومان سود کرده‌است.
اعتراض به قیمت نرخ خرید تضمینی گندم پایانی ندارد و رئیس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی هم این اقدام را ضد تولید ملی مطرح کرده و آن را خلاف منافع ملی کشور می‌داند.
رئیس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی با بیان این‌که اعلام نرخ پایین گندم، نشان‌دهنده اقدام ضد تولید ملی است، گفت: تعیین نرخ پایین دهن‌کجی به وزارت جهاد کشاورزی است و اگر جای وزیر بودم، استعفا می‌کردم.

اعتراض گندم‌کاران به نرخ خرید تضمینی
گندم‌کاران در واکنش به تعیین نرخ ۲۲۰۰ تومان برای گندم، می‌گویند ادامه این روند به فروش گندم در کشورهای همسایه و شکست طرح خودکفایی منجر خواهد شد.
طی سال‌های اخیر نه تنها قیمت‌ها از سوی دولت به‌موقع اعلام‌نشده، بلکه تناسب نرخ تضمینی با نرخ تورم نیز رعایت نشده است. در ادامه این روند، امسال هم نرخ خرید تضمینی بسیار کمتر از نرخی اعلام‌شده که متصدیان از جمله خود وزارت جهاد کشاورزی آن را منطقی می‌دانستند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت طی روزهای گذشته، نرخ خرید تضمینی گندم را برای سال زراعی پیش‌رو ۲۲۰۰ تومان اعلام کرده است؛ اما در عین حال، عباس کشاورز، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی پیشتر گفته بود قیمت باید بالاتر از ۲۵۵۰ تومان باشد و کارشناسان نیز معتقد بودند قیمت با توجه به نرخ تورم و هزینه‌های تولید، باید بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان باشد و کمتر از ۲۵۰۰ تومان نباشد.

قیمت گندم در کشورهای همسایه دو برابر ایران است
عنایت‌ا... بیابانی، قائم‌مقام خانه کشاورز در خصوص نرخ 2200 تومانی خرید تضمینی گندم گفت: به خاطر هزینه‌های سرسام‌آوری که به کشاورزان تحمیل می‌شود و با توجه به نرخ خرید گندم در بازارهای جهانی به نظر می‌رسد قیمت 2200 تومانی خرید تضمینی گندم در سال جاری برای کشاورزان راضی‌کننده نباشد. وی افزود: قیمت گندم در کشورهای حوزه دریای خلیج فارس بین 3000 تا 4500 تومان می‌باشد، بنابراین کشاورزان یا دلالان ترجیح می‌دهند گندم تولیدی خود را به قیمت بهتری نسبت به خرید تضمینی گندم در داخل کشور به این کشورها به صورت قاچاق بفرستند.
قائم‌مقام خانه کشاورز با بیان این‌که قیمت اعلامی ناعادلانه است، تصریح کرد: حداقل هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت کشاورزان حدود 2500 تومان است. این در حالی است که نرخ اعلامی 300 تومان کمتر از این میزان است علاوه بر این‌که دولت باید 15درصد سود هم روی این هزینه‌ها اعمال کرده و قیمت به 2860 تومان می‌رسید.

نرخ تضمینی گندم 668 تومان کمتر از هزینه کشاورز است
رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور هم در این‌باره می‌گوید: سال آینده اگر کشاورز بخواهد گندم خود را به قیمت کیلویی 2200 تومان به دولت بفروشد 668 تومان در هر کیلو ضرر می‌کند، یعنی کشاورز نه تنها سود نمی‌کند بلکه باید مبلغی هم از جیب خود بپردازد.
محمد شفیع‌ملک‌زاده می‌گوید: تمام هزینه‌های تولید را در استان‌های مختلف توسط کارشناسان و اعضای نظام صنفی کشور احصا کردیم و آنها را در قالب استانداردی که مورد پذیرش وزارت جهاد کشاورزی است و در آمارهای مختلف استفاده می‌شود، پیاده کردیم و نتیجه این شد که برای تولید هر کیلوگرم گندم در کشور کشاورز باید 2868 تومان هزینه کند.
وی ادامه داد: این هزینه علاوه بر هزینه اجاره زمین کشاورزی است که اگر آن را هم محاسبه کنیم رقم بالایی می‌شود مثلاً اگر در نظر بگیریم که برای یک هکتار مزرعه، 25 میلیون تومان اجاره پرداخت شود حدود یک هزار تومان به قیمت تمام‌شده گندم اضافه می‌کند.

دولت نرخ پیشنهادی وزیر جهاد کشاورزی را هم نپذیرفت
علی خان‌محمدی، دبیر بنیاد ملی گندم‌کاران کشور و عضو هیات‌مدیره مجمع ملی خبرگان کشاورزی درخصوص نرخ 2200 تومانی خرید تضمینی گندم گفت: قیمت اعلامی گندم توسط بنیاد گندم‌کاران با 15درصد سود معمول 2860 تومان بود که متاسفانه این نرخ مورد قبول واقع نشد، حتی نرخ اعلامی توسط وزیر جهاد کشاورزی نیز مورد قبول واقع نشد.
وی افزود: دست‌های پشت پرده‌ای وجود دارد که به انحای مختلف قصد دارد کشاورزی ایران را که به‌عنوان پیشران اقتصادی تلقی می‌شود، به نابودی بکشاند تا مثل سابق و از طریق وزارت بازرگانی رانتی از طریق واردات بی‌رویه ایجاد شود و سیل ورود محصولات بی‌کیفیت خارجی به کشور سرازیر شود.
دبیر بنیاد ملی گندم‌کاران کشور با بیان این‌که در وضعیت فعلی واردات گندم کمتر از 4000 تومان نخواهد بود، تصریح کرد: این در حالی است که دولت با خریداری منطقی از کشاورزان می‌تواند به ازای هر کیلو 2000 تومان ذخیره ارزی داشته باشد، حتی در روزهای اخیر چند کشتی که حامل محصولات کشاورزی بود متوقف‌شده و اجازه ورود به کشور را پیدا نکرده‌اند.
خان‌محمدی گفت: دولت همواره بهانه می‌آورد که بودجه کمی برای خرید گندم دارد؛ این در حالی است که گندم خریداری‌شده توسط دولت به کارخانه آردسازی و مردم فروخته می‌شود؛ بنابراین این توجیه به نظر می‌رسد بهانه‌ای واهی در سال رونق تولید ‌باشد تا کشاورزی متوقف شود.
وی با بیان این‌که باید الگوی کشت در کشور اجرا شود، اظهار کرد: تمام کشاورزان از وضعیت پیش‌آمده در بخش کشاورزی ناراضی هستند و محصولات کشاورزی همه به‌دلیل بی‌برنامگی تیم اقتصادی
دور ریخته می‌شود، به همین دلیل با عدم توانایی خرید سه تن گندم در کشور در یک زمان کوتاه دلالان از این فرصت استثنایی استفاده کرده و هم دولت و هم کشاورزان ضرر خواهند دید.

۳ میلیون تن گندم در انبارهای کشاورزان مانده است
بررسی این تصمیم دولت نشان می‌دهد قیمت فعلی، ۵۰۰ تومان از نرخ سال گذشته (۱۷۰۰ تومان) بالاتر است؛ ضمن این‌که سال گذشته بسیاری از کشاورزان به‌دلیل رضایت نداشتن از نرخ خرید تضمینی، گندم خود را تحویل دولت ندادند.
در همین زمینه عطاءا... هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران کشور در گفت‌وگو با مهر، در واکنش به تعیین قیمت ۲۲۰۰ تومان برای گندم در سال زراعی جدید، اظهار کرد: ما در همایش آغاز سال زراعی جدید اعلام کرده بودیم اگر دولت قیمتی نامتناسب با نرخ تورم اعلام کند، دچار چالش و مشکل خواهیم شد که متاسفانه همین اتفاق افتاده و ما پیگیری می‌کنیم این قیمت اصلاح شود.
وی تصریح کرد: نرخ خرید تضمینی گندم بر پایه نرخ تورم فعلی، طبق قانون حداقل باید ۲۵۰۰ تومان باشد و اگر دولت این قیمت را اصلاح نکند، سطح زیرکشت گندم دچار افت خواهد شد. با این قیمت، ما یا گندم نمی‌کاریم یا اگر کاشتیم آن را به دولت نمی‌فروشیم.
وی درباره احتمال واردات گندم به کشور گفت: اگر این کار را انجام دهند؛ ما نیز درخواست صادرات و فروش گندم تولیدی را خارج از مرزها خواهیم کرد. در صورتی که چنین اتفاقاتی رخ بدهد، کشاورزان گندم خود را در عراق کیلویی ۳۸۰۰ تومان و یا در پاکستان کیلویی ۲۹۰۰ تومان خواهند فروخت.
وی در پاسخ به این که در مذاکراتی که با وزارت جهاد کشاورزی انجام دادید، نرخ پیشنهادی وزارت جهاد چقدر بود، افزود: نظر وزارت جهاد به نظر ما نزدیک بود و آنها نیز معتقد بودند کف قیمت باید ۲۵۰۰ تومان باشد. متاسفانه این نتیجه اقدامات شورای اقتصاد است که بدون توجه به بحث امنیت غذایی و خودکفایی در تولید، چنین تصمیماتی می‌گیرد.

لابی واردکنندگان پررنگ بود
عبدالمجید شیخی، کارشناس مسائل اقتصاد کشاورزی در خصوص نرخ 2200 تومانی خرید تضمینی گندم گفت: اعلام نرخ خرید تضمینی گندم با قیمت 2200 تومان جفا به کشاورزان بوده و انتظار می‌رود این قشر زحمتکش در سال آینده رغبتی برای کاشت این محصول نداشته باشند.
وی با بیان این‌که هزینه‌های کشاورزی بسیار افزایش یافته است، تصریح کرد: متاسفانه تصمیم‌گیری در این خصوص بدون در نظر گرفتن نرخ پیشنهادی خرید تضمینی گندم اعلامی از سوی وزیر جهاد کشاورزی بوده است و رانت‌خوارانی که منافع اصلی‌شان از طریق واردات و نابودی کشاورزی ایران تأمین می‌شود، در این امر نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
این کارشناس مسائل اقتصاد کشاورزی گفت: حرکت خزنده وارداتچیان سال‌هاست کشاورزی کشور را هدف گرفته است، با نساختن سیلوهای بیشتر و کارشکنی در مجوز دادن به ساخت سیلوها تا بهانه‌ای برای عدم خرید تضمینی بیشتر گندم از کشاورزان داشته باشند و حتی سیلوسازی در کشور را امری غیراقتصادی می‌پندارند.
شیخی اظهار کرد: دستمزد کارخانه‌های آرد و کارگران سیلوها با تأخیر بسیار پرداخت می‌شود تا کسی رغبتی به سیلوسازی نداشته باشد که این امر سبب می‌شود به خودی خود تولید گندم در سال‌های آینده کاهش یابد. این کارشناس اقتصاد کشاورزی با انتقاد از تشکیل وزارت بازرگانی نیز گفت: با تشکیل این وزارتخانه که با لابی‌های فراوانی در مجلس رأی آورده است، واردات محصولات کشاورزی از جمله گندم به وفور اتفاق خواهد افتاد و باید شاهد کاهش تولید در کشور باشیم که این امر می‌تواند خودکفایی محصولات کشاورزی را به ورطه نابودی بکشاند.
وی افزود: لابی‌های موجود هرگز اجازه نخواهند داد دولت نرخ خرید تضمینی گندم را متناسب با تورم افزایش دهد و حتی سیلوسازی را امری غیراقتصادی تلقی می‌کنند.

امین محمودی

گروه اقتصادی