صید خودکفایی از تور تحریم‌ها

از طرف دیگر افزایش نابهنگام قیمت ارز سبب شد دولت به دلیل نداشتن ارز کافی، به ممنوعیت واردات بسیاری از کالاها روی بیاورد. با این حال و به لحاظ اقتصادی آن چیزی که بیش از هر مسأله خودنمایی کرد، تبدیل شدن تحریم‌ها به فرصت‌های اقتصادی بود که می‌تواند زمینه‌ای برای خودکفایی در تأمین بسیاری از محصولات مورد نیاز کشورمان باشد. به عبارت دیگر بدون این که دستگاه‌های اجرایی قدم محکمی برای حل مشکل تأمین برخی کالاها بردارند، تولیدکنندگان بخش خصوصی خود همت به خرج داده‌اند و با تأسیس و راه‌اندازی شرکت‌ها، کارگاه‌ها و تولیدی‌های کوچک و بزرگ زمینه خودکفایی و عدم وابستگی به تولیدات خارجی از جمله قطعات خودرو، پوشاک، نوشت‌افزار، محصولات کشاورزی و مواد مورد نیاز این واحدها را فراهم کردند. از طرف دیگر همواره عمده بار تولید کشور روی دوش تولیدکنندگان کوچک بوده است، این درحالی است که کشورهای موفق در این زمینه به منظور حمایت و پایداری این شرکت‌های کوچک به شبکه‌سازی آنها روی آورده‌اند؛ به عبارت دیگر شرط برخورداری از حمایت دولتی، شبکه‌ای بودن این شرکت‌هاست.
با شبکه‌سازی این شرکت‌ها و تبدیل کردن آنها به چند برند خاص شاهد هستیم که این برندها به طور مثال در صنعت پوشاک توانسته‌اند موفقیت‌های زیادی به دست بیاورند و بخشی از بازار ایران را نیز قبضه کنند. درواقع می‌توان گفت برندهای معروف این صنعت صرفاً یک تولیدکننده نیستند بلکه از تعداد زیادی تولیدکننده خرد ذیل برندی خاص تشکیل شده‌اند. دولت‌های موفق با شبکه‌سازی این شرکت‌ها شروطی مانند راه‌اندازی سیستم تحقیق و توسعه، فروش، زنجیره توزیع و تأمین نیز می‌گذارند تا این امر را توسعه بدهند و نتیجه این می‌شود که با کاهش حمایت دولتی و فرارسیدن دوره رقابت، این شرکت‌ها می‌توانند پایداری خود را حفظ کنند و تیراژ تولید خود را بالا ببرند و وارد بازارهای جهانی شوند.
در ایران نیز همواره دولت‌های مختلف به انحای گوناگون سعی کرده‌اند که از تولیدکنندگان خرد حمایت کنند ولی آنچه بیش از پیش خودنمایی می‌کند این است که این حمایت‌ها بدون برنامه‌ریزی مشخصی بوده و در بلندمدت سبب می‌شود تولیدکنندگان کوچک، کوچک باقی بمانند و بانک‌ها را نیز موظف به تامین سرمایه در گردش برای آنها می‌کنیم ولی هیچ شبکه‌سازی صورت نمی‌گیرد.

مهدی طغیانی
کارشناس مسائل اقتصادی