دنیای ذهن

حواس‌پرتی چطور رخ می‌دهد؟

تصور کنید در یک مهمانی پر سر و صدا حضور دارید و در تلاش هستید صحبت‌های دوست خود را بشنوید یا در اتوبوس نشسته‌اید و در حالی که سعی در خواندن کتابی دارید می‌خواهید صدای مکالمه تلفنی فردی که کنار شما نشسته را نشنوید. در هر دو موقعیت مغز شما نیاز دارد به نحوی سیگنال منحرف را مهار کند تا بتوانید روی ورودی انتخابی خود تمرکز کنید.

کد خبر: ۱۲۲۰۱۵۵

دانشمندان علوم اعصاب دانشگاه ام‌آی‌تی در حال حاضر یک مدار مغزی را شناسایی کرده‌اند که به ما کمک می‌کند این کار را انجام دهیم. مدار شناسایی‌شده که در قشر پیشانی مغز قراردارد، سر و صدای ناخواسته پس زمینه یا سایر محرک‌های حسی حواس‌پرتی را فیلتر می‌کند. هنگامی که این مدار فعال می‌شود، قشر پیشانی ورودی‌های حسی را که به تالاموس وارد می‌شود (جایی که بیشتر اطلاعات حسی وارد مغز می‌شود) کنترل و فیلتر می‌کند.
مایکل هالاسا، استادیار علوم مغزی و شناختی و عضو ارشد موسسه تحقیقات مغز مک گاورن دانشگاه ام‌آی‌تی می‌گوید: «این یک عملیات اساسی است که این مدار در مغز می‌تواند تمام سیگنال‌هایی را که در مسیر هدف مزاحمت ایجاد می‌کند پاک کند.»در حال حاضر محققان بررسی می‌کنند آیا اختلالات در این مدار ممکن است در حساسیت به سر و صدا و سایر محرک‌هایی که اغلب در افراد مبتلا به اوتیسم دیده می‌شود، دخیل باشند یا خیر.
مغز ما به طور مداوم با اطلاعات حساس و زیادی بمباران می‌شود و ما می‌توانیم بسیاری از آنها را به صورت خودکار، بدون آن‌که حتی آن را درک کنیم، مدیریت کرده یا نادیده بگیریم، اما حواس‌پرتی‌های دیگر که بیشتر مزاحم هستند، مانند مکالمه تلفنی فردی در نزدیکی شما، نیاز به تلاش آگاهانه برای سرکوب دارند.
دکتر هالاسا و همکارانش در مقاله‌ای در سال 1394/ 2015، از طریق آموزش موش‌ها برای تغییر تمرکز بین نشانه بصری و شنوایی، نشان دادند چگونه می‌توان آگاهانه از میان انواع مختلف ورودی‌های حسی، انتخاب کرد. آنها دریافتند طی این فرآیند، موش‌ها ورودی حسی رقابتی را خنثی می‌کنند و به مغز خود اجازه می‌دهند روی نشانه‌ای تمرکز کند که به آنها پاداش می‌دهد. به نظر می‌رسد این فرآیند در قشر پیشانی مغز (PFC) ایجاد می‌شود که برای رفتارهای شناختی پیچیده مانند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری حیاتی است. محققان همچنین دریافتند بخشی از تالاموس که بینایی را کنترل می‌کند، هنگامی که حیوانات روی نشانه‌های صدا تمرکز می‌کردند، مهار می‌شد. هالاسا می‌گوید هیچ ارتباط مستقیم فیزیکی از قشر پیشانی مغز به قسمت قاعده حسی مغز وجود ندارد. بنابراین مشخص نیست دقیقا قشر پیشانی مغز چگونه این کنترل را اعمال می‌کند.
در پژوهشی جدید، محققان دوباره موش‌ها را آموزش دادند تا توجه خود را بین محرک‌های بصری و شنوایی تغییر دهند. سپس نواحی مغزی مرتبط را نقشه‌برداری کردند. در این آزمایش مشخص شد اتصال قشر پیشانی مغز به منطقه دیگر مغزی که به عنوان استریاتوم شناخته شده است برای سرکوب ورودی بصری هنگام توجه حیوانات به نشانه شنوایی لازم است. محققان با راه‌اندازی آزمایش مشابه، یک مدار موازی در حیوانات شناسایی کردند که هنگام توجه به نشانه بصری ورودی شنوایی را سرکوب می‌کند. یافته‌های برخی از اولین شواهد نشان می‌دهد گره‌های قاعده‌ای نیز که برای برنامه‌ریزی حرکت حیاتی هستند، نقش مهمی در کنترل توجه دارند.
آزمایشگاه هالاسا در حال انجام آزمایش‌های مشابه در موش‌هایی است که به صورت ژنتیک برای تولید علائم مشابه افرادی که مبتلا به اوتیسم هستند طراحی شده‌اند. هالاسا می‌گوید از ویژگی‌های مشترک اختلال طیف اوتیسم، حساسیت نسبت به سروصداست که می‌تواند ناشی از اختلالات این مدار مغزی باشد. او اکنون در حال مطالعه است که آیا افزایش فعالیت این مدار ممکن است حساسیت به سر و صدا را کاهش دهد؟ محققان معتقدند کنترل سر و صدا چیزی است که بیماران مبتلا به اوتیسم با تمام وجود نسبت به آن مشکل دارند و در حال حاضر ابهامات متعددی در این مسیر وجود دارد که می‌توانند به دنبال آن باشند.